آگاتانگغوس تاریخ‌نگار ارمنی سده‌ی پنجم میلادی و نویسنده‌ی «تاریخ ارمنیان» است. این کتاب در سده‌های میانه به زبانهای رایج آن روزگار یعنی یونانی، عربی، سریانی، لاتین، گرجی، حبشی و اسلاوی ترجمه شد و در سراسر گیتی گسترش بسیار یافت. در دو سده‌ی گذشته شماری از تاریخ‌پژوهان و ارمنی‌شناسان درباره‌ی ماهیت این اثر و این‌که در چه زمانی نوشته شده و زبان اصلی نگارش آن چه بوده است نظرات گوناگونی پیش نهاده‌اند و خود نویسنده را نیز گاه ارمنی و گاه یونانی دانسته‌اند.
اکنون دیدگاه بیشتر آن‌ها این است که «تاریخ آگاتانگغوس» در سده‌ی پنجم میلادی به زبان ارمنی کهن نوشته شده و نویسنده‌ی آن ارمنی بوده است. این اثرِ ارزشمندِ تاریخ‌نگاری ارمنی یکی از آن ارزشهای بیهمتایی است که چنانچه نوشته نمی‌شد یا به دست ما نمی‌رسید، بسیاری از رویدادهای مهم ارمنستان در سده‌های سوم و چهارم میلادی در هاله‌ای از ابهام و تاریکی فرومی‌رفت.
آگاتانگغوس کیست و چه می‌گوید؟
از زندگانی این تاریخ‌نگار چیزی نمی‌دانیم، تنها چیزی که می‌دانیم نام اوست، اما آن نیز از دید پژوهندگان نام واقعی نیست، بلکه نامی مستعار یا فرنامی است که او به خود داده است. آگاتانگغوس (Agatangelos) در زبان یونانی به‌چم «فرشته‌ی نیک» است. او خود را فرشته‌ی نیک نامیده است تا خبرهای خوبی برای آیندگان برجای گذارد. خبر خوب او همانا بیان داستان چگونگی گرویدن دولت و ملت ارمنستان به دین مسیحیت است؛ چیزی که در سده‌های پس از آن یکی از ارکان مهم پایندگی و پایداری ارمنیان در درازای تاریخ شد.
آگاتانگغوس خود را «دریانورد دریای حکمت» و «دریانورد دریای ماتیکان‌های تاریخی» می‌نامد و می‌گوید باید راهی دراز و پرهراس پیمود، تن به سختی و رنج سپرد تا بتوان «مرواریدی غلطان، ظریف و کمیاب» صید کرد. اما این مروارید غلطان و گران چیست که او برای دستیابی به آن به رنج و آزار و بیم تن می‌سپرد؟
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌است با عنوان «آگاتانگغوس، نخستین تاریخ‌نگار ارمنی»، نوشته‌ی گارون سارکسیان، که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی ششم (تاریخ و باستان‌شناسی) امرداد شماره‌ی 469 بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 469 با عنوان «پس از سی سال هنوز نشانه‌ای از نام مارکار در بوستان یزد نیست» از دوشنبه، 8 خوردادماه 1402 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی فایل پی‌دی‌اف شماره‌ی 469 هفته‌نامه امرداد
فروش اینترنتی نسخه‌ی چاپی شماره‌ی 469 امرداد
اشتراک ایمیلی هفته‌نامه‌ی امرداد
