یک باور معروف وجود دارد که میگوید: «جهان بر پایهی عشق میچرخد». عشق مرکز زندگی و نیرویی است که از روزگاران کهن تا کنون به سرایندگان، نویسندگان و هنرمندان الهام بخشیده است. عشق مرد را به زن، و مادر را به کودک پیوند میدهد. عشق میتواند شهوتانگیز باشد و توان جذب نیروهای مخالف در طبیعت را داشته باشد و یا شور پیوندی ژرف را در انسان پدید آورد. در نوشتارهای مینُوی(:معنوی) از عشق به عنوان خواهش روح برای رسیدن به خدا و راستیِ فرجامین یاد میشود. امور جنسی نیز گونهای از ابراز گرایش برای پیوند با کیهان است. عشق و پیوند زناشویی در جهان، از گذشته تا به امروز دارای نمادهای گوناگونی بودهاند؛ آیین زناشویی در هر فرهنگی به شکلهای گوناگون انجام میگیرد و به گونهی سنتی، پیمان همبستگی میان دو خانواده است. در برخی فرهنگها ممکن است مرد بیش از یک همسر داشته باشد و حتا در برخی مناطق مانند «نپال» و «تبت» یک زن با چند برادر پیوند زناشویی میبندد. به هر روی، پیوند زناشویی با جشن همراه بوده که نماد پیوند خدا با یک الهه، آسمان و زمین، مرد و زن و پیوندی برای رسیدن به ذاتی پایدار است (میتفورد، ۱۳۸۸: ۸۷).
عشق و ازدواج دارای نمادهایی جهانی و گاه بومی هستند. یکی از نمادهای مهم این پیوندِ سپندینه(:مقدس) حلقهی ازدواج است که در بسیاری از منابع تاریخی این سنت را به روم باستان نسبت دادهاند، در حالی که بررسیهای پژوهشگران نشان میدهد سرچشمهی این موضوع در ایران باستان ریشه دوانده است.
یکی از آیینهای ایران باستان، آیین مهر یا میتراییسم بر پایهی ستایش خورشید بوده است. این روند فکری از ایران ریشه گرفته و به سراسر جهان راه یافته است. از یادگارهای آیین مهر که امروز در سراسر جهان به چشم میخورد، به دست کردن حلقه هنگام پیوند زناشویی است. ایرانیان چون حلقهی زرین را طرح و نمادی از خورشید میدانستند، با دادن حلقه به یکدیگر هنگام پیوند زناشویی میخواستند پاکی، مهربانی و گرمی خورشید را به زندگیشان بیاورند. آیین مهر با نیرویی که در پرتو شکوفایی تمدن ایرانی گرفت، در برابر دیگر آیینهای جهان برجستگی یافت و روم را که دشمن ایران بود فرا گرفت (فرهمند،۱۳۸۶: ۱۱۲).
اما اگر بخواهیم نمادی از این آیین را به غربیها نسبت دهیم، میتوانیم از کیک عروسی یاد کنیم. کیک عروسی بخشی از جشن است که از روزگار روم باستان به یادگار مانده است. عروس و داماد باید تکهای از کیک را باهم ببُرند که نماد زندگی بلند و برابری و خوردن آن در پیوند با مسایل زناشویی است. پخش کردن کیک در میان مهمانان نیز نمادی از پیوند همبستگی میان دو خانواده است (میتفورد،۱۳۸۸: ۸۸).
یارینامه
۱. فرهمند، علی، ۱۳۸۶، خاستگاه سیاست ایران یا یونان، مجلهی اطلاعات سیاسی-اقتصادی، مهر و آبان، شماره ۲۴۱ و ۲۴۲.
۲. میتفورد، میراندابروس، ۱۳۸۸، نمادها و نشانهها در جهان، ترجمهی ابوالقاسم دادور و زهرا تاران، انتشارات دانشگاه الزهرا، تهران.
یک پاسخ
حلقه نشان پیمان است که در ازدواج به معنای زیبای هم تنی، هم روانی و همسری. عشق زمانی والاست که دو طرف یکسان بیاندیشند و همسان بکوشند و تنها در کیش زرتشت است که زن و مرد برابرند.