مدیر پایگاه میراث فرهنگی اسپهبد خورشید سوادکوه با با اشاره به خبر آغاز نخستین فصل از کاوش در غار اسپهبد خورشید، گفت: «درحال حاضر فعالیت یکی از معادن در حریم این میراث ملی متوقف شده و مجوز سایر معادن بعد از ۱۴۰۶ تمدید نخواهد شد».
به گزارش خبرگزاری ایلنا، غار اسپهبد خورشید از شمار محوطههای باستانیست که افسانههای بسیاری در دل خود دارد. افسانههایی مانند پنهانشدن همسر و فرزند اسپهبد خورشید در این غار. با ابن همه، هنوز باستانشناسان موفق به انجام کاوش در این غار افسانهای نشدهاند.
مهدی عابدینی عراقی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی اسپهبد خورشید سوادکوه، با اشاره به آنکه در ماه جاری نخستین فصل کاوش غار اسپهبد خورشید کلید خواهد خورد، گفت: «به محض دریافت مجوز کاوش از پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، نخستین فصل کاوش در غار اسپهبد خورشید را آغاز خواهیم کرد. در این غار فضای معماری فاخر داریم که چند هزار متر مربع است».
گفته میشود درون غار بهگونهی دستکند است و بخشهایی مانند دژ، برج، آتشکده، آبانبار، گرمابه و تنور دارد که از ساروج و سنگ ساخته شدهاند. دو راهِ پلهمانند نیز به دهانه غار میرسد که یکی در مرکز دهانهی غار و دیگری در سوی چپ است. مهرازی (:معماری) درونی بهگونهی چهار اشکوبه (:طبقه) بوده که با پلکان به یکدیگر راه دارند. آبانبار مجموعه دو اشکوبه است. ساخت چنین فضایی در بلندای ۵۰ و ۸۰ متری، بدون ابزار ویژهای کار پیچیدهای بوده است. حتا یکی از شگفتترین بخشهای غار، هدایت آب از روستای کمرپشت از یک راه سنگی به درون غار بوده که هوشمندی ویژهای را در آن میتوان دید، اما با توجه به آنکه تاکنون هیچ کاوشی در غار اسپهبد خورشید انجام نشده نمیتوان به روشنی در اینباره سخن گفت.
معدنکاوی و زیان به غار اسپهبد خورشید
عابدینی عراقی دربارهی کارهای معادن در حریم و نزدیکی غار اسپهبد خورشید گفت: «موفق شدیم فعالیت یکی از چهار معدنی را که در حریم غار قرار دارند متوقف کنیم. از آنجا که این معادن مجوز فعالیت ۱۰ سالهشان را در سال ۱۳۹۶ از اداره کل میراث فرهنگی استان مازندران دریافت کردهاند از این رو امکان متوقف کردنشان نیست. این درحالی است که تمام این معادن در حریم ثبت ملی غار فعال هستند. با همکاری استانداری و دادستان بر آن شدیم تا به محض اتمام اعتبار زمان مجوز هریک از این معادن، دیگر مجوز آنها تمدید نشود. اعتبار فعالیت یکی از این معادن تمام شده بود که دیگر تمدید نشد و ۳ معدن نیز تا سال ۱۴۰۶ فعال خواهند بود و مجوز فعالیت آنها تمدید نخواهد شد».
مدیر پایگاه میراث فرهنگی اسپهبد خورشید دربارهی آسیبی که کارهای معادن در حریم میتواند به این میراث ملی وارد کند، گفت: «این آسیب بیشتر در حوزه آسیب منظر خواهد بود چراکه حریم منظر مخدوش میشود البته ضربههای سنگشکن نیز لرزههایی ایجاد میکند که میتواند موجب آسیب به غار شود. ضمن آنکه تردد ماشین آلات سنگین معادن در جادههای محوطه غار آسیب زننده است و حریم منظر را مخدوش میکند».
افسانه یا حقیقت؟
عابدینی عراقی در پاسخ به این سوال که افسانههای گوناگونی دربارهی غار اسپهبد خورشید بازگو شده است، گفت: «من به افسانهها اعتقاد ندارم. باستانشناس آنچه را میبیند باور میکند. برخی از دوستان در داستانها غرق شدهاند. اینجا با سازهای معماری روبهرو هستیم که در دورهی ساسانی و پساساسانی ساخته شده و باید کاوش شود تا بتوان درخصوص آن دقیقتر صحبت کرد. ضمن آنکه اسپهبد اصلا سوادکوهی نبوده. هرچند بر اساس کتب تاریخی در زمان جنگ فرزند و خانواده خود را در اینجا ساکن کرده تا برای آوردن نیرو به دیلم برود، اما تاکنون اثری از ثروت نهفته او در غار وجود ندارد و هنوز کاوشی نیز صورت نگرفته تا بتوانیم به قطع سخن بگوییم».
او با اشاره به آنکه مردم محلی مازندران و منطقه سواد کوه این غار را لاپ کمر مینامند، گفت: «معنی لاپ بریدگی است از آنجا که شکاف و بریدگی توسط تاق این غار در دل کوه ایجاد شده است به این نام نامیده شده. بسیاری از افسانههای کنونی طی نیمقرن اخیر تولید شده است».
