دکتر پیام مهرشاهی و دانشمندان دانشگاه کمبریج، در تازه‌ترین پژوهش خود دریافتند ویتامین‌های اندوخته در جلبک‌های دریایی می‌تواند موثرترین جایگزین ویتامین ب12 خوراکی از دست‌رفته در رژیم‌های گیاهی باشد.
دکتر پیام مهرشاهی هم‌اکنون مدیر مرکز نوآوری جلبک‌شناسی دانشگاه کمبریج بخش گیاه‌شناسی است. وی مدرک کارشناسی خود را در رشته بیوتکنولوژی گیاهی از دانشگاه ناتینگهام با یک سال کار تحقیقاتی در آزمایشگاه‌های Syngenta و John Innes Centre در شهر نورویچ انگلستان دریافت کرد. پس از آن، برای مطالعه مکانیسم‌های هموستاز فولات (ویتامین B9) در گیاهان، که برای سوخت‌وساز و رشد گیاه ضروری است، از انجمن غلات و دانشگاه ناتینگهام یک بورس دکترا دریافت کرد. دستاورد تحقیقات دکترای وی، چاپ چهار مقاله شد و پایان‌نامه دکترای او جایزه بهترین پایان‌نامه دکتری علوم گیاهی دانشگاه ناتینگهام را دریافت کرد.
دکتر پیام مهرشاهی در ادامه گرایش و دلبستگی‌های پژوهشی خود را در مورد متابولیسم گیاهان و شناسایی مکانیسم‌های کارساز در بخش درون سلولی واکنش‌های متابولیک در دانشگاه ایالتی میشیگان آمریکا، در گروه پروفسور دین دلاپنا ادامه داد. تحقیقات دکتر مهرشاهی در کنفرانس تحقیقاتی گوردون (GRC) در زمینه مهندسی متابولیک گیاهی (2011، ایالات متحده آمریکا) و GRC در مورد میتوکندری و کلروپلاست (2014، ایتالیا) ارایه شد که در هر دو مورد جایزه بهترین ارایه پوستر به وی اهدا شد. پژوهش وی در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم و گرایش‌ها در علوم گیاهی آمریکا منتشر شد.
این جوان موفق زرتشتی، در ژوئن 2015 به گروه متابولیسم گیاهان در دانشگاه کمبریج انگلستان پیوست و از اصول زیست‌شناسی مصنوعی برای مهندسی متابولیک ریزجلبک‌ها استفاده کرده است. برای دستیابی به این هدف، دکتر مهرشاهی در حال توسعه و آزمایش مدارهای ژنتیکی ریبوسوئیچ محور است که امکان تنظیم دقیق مسیرهای متابولیک هدف در ریزجلبک Chlamydomonas reinhardtii را با هدف تولید ترکیبات با ارزش بالا به‌ویژه در مکمل‌های تغذیه‌ای فراهم می‌کند. (1)
به یاری پژوهش‌های اخیر دانشمندان دانشگاه کمبریج، برای کسانی که از رژیم گیاهی استفاده می‌کنند، به‌زودی ویتامین ب 12 ساخته‌شده از جلبک دریایی می‌تواند موثرترین راه حل جایگزین این ماده مغذی مهم باشد که در رژیم‌های گیاهی کمتر در دسترس است.
گرایش به خوراکی‌های بدون گوشت و بدون لبنیات در رژیم‌های غذایی رایج امروز، بسیاری از افراد را بالقوه در معرض کمبود برخی از ویتامین‌ها قرار می دهد. به‌طور ویژه، آنها میتوانند از کمبود ویتامین B12، یک ماده مغذی کلیدی در ساخت خون و سلول‌های عصبی، رنج ببرند.
تحقیقات دانشمندان دانشگاه کمبریج راه‌حل غیرمعمولی را برای این مشکل نشان داده است. آزمایش‌های آنها نشان داده است که بسیاری از انواع جلبک‌ها – بیشتر موجودات آبزی که فاقد ریشه یا ساقه هستند – توانایی قابل‌توجهی در تجمع B12 نشان می‌دهند. آنها می‌گویند که به زودی تولیدکنندگان می توانند از این مواد برای تهیه مکمل های موثر این ویتامین استفاده کنند.
پروفسور آلیسون اسمیت، رییس گروه متابولیسم گیاهی در دانشگاه کمبریج می‌گوید: رژیم‌های غذایی که فقط بر اساس محصولات گیاهی است، در سطوح مختلف عالی هستند، اما کمبودهای ویژه ای هم دارند و یکی از مهم ترین آنها کمبود ویتامین B12 است.
دکتر پیام مهرشاهی، همکار وی در دانشگاه کمبریج افزود: مکمل‌های مبتنی بر ویتامین B12 در حال حاضر در دسترس هستند، اما برخی موثر هستند و برخی دیگر نیستند. اگر رژیم گیاهخواری دارید، به ویژه در خطر کمبود ویتامین B12 هستید. درحال حاضر می‌توانید مکمل‌ها را بخرید، اما اگر مکمل اشتباهی را انتخاب کنید، می‌توانید به خودتان آسیب بزنید.»
افزون بر این، مشکلی وجود دارد که گیاهخواران – زمانی که از مسایل مربوط به کمبود B12 آگاه می‌شوند – می‌خواهند مکمل‌هایی مصرف کنند که از منابع طبیعی باشند. پروفسور اسمیت افزود: «بسیاری از گیاهخواران ترجیح می‌دهند مکمل‌های شیمیایی نداشته باشند و دوست دارند B12 خود را به عنوان بخشی طبیعی از رژیم غذایی خود دریافت کنند.» شما نمی‌توانید آن را از گیاهان دریافت کنید، اما ما دریافتیم که برخی از جلبک‌های آبی منابع غنی این ویتامین هستند»
ویتامین B12 یک ریزمغذی ضروری است. فقدان آن باعث ضعف عضلانی، بی‌حسی، حالت تهوع، کاهش وزن، خستگی و افزایش ضربان قلب می‌شود، در حالی که ادامه کمبود آن در نهایت افراد را مستعد ابتلا به بیماری‌هایی از جمله کم‌خونی خطرناک، بیماری قلبی و دیابت می‌کند.
دکتر مهرشاهی همچنین توضیح داد که: نکته مهم این است که B12 توسط باکتری‌هایی مانند باکتری‌هایی که در دستگاه گوارش گاو و گوسفند رشد می‌کنند، ساخته می‌شود. شما نمی‌توانید آن را مستقیم از گیاهان دریافت کنید. گوشت به همراه لبنیات و تخم‌مرغ منبع اصلی سنتی تامین این ویتامین بوده است.
با این حال، اگر یک رژیم گیاهخواری بگیرید، مصرف B12 شما می‌تواند به شدت کاهش یابد، و این در حال حاضر عواقب قابل توجهی برای سلامت مردم دارد.
این مطالعه که نویسندگان آن شامل اعضای یک تیم تحقیقاتی به نام CluB12 هستند، نشان می‌دهد که «یک تقاضای فوری برای غنی‌سازی لبنیات گیاهی و غذاهای جایگزین گوشت در بریتانیا، به ویژه برای مبارزه با کمبود ویتامین B12 به وجود آمده است.» به این ترتیب آن پژوهش خطر فزاینده کمبود B12 در برخی از رژیم‌های خوراکی به ویژه گیاهخواری را برجسته می‌کند.
به‌عنوان بخشی از تحقیقات خود، گروه پروفسور اسمیت نشان داده است که جلبک چگونه B12 را درون خود انباشته می‌کند. او به روزنامه گاردین (آبزرور) گفت: «آنها خودشان آن را نمی‌سازند، بلکه آن را از محیط اطراف خود می یرند، جایی که توسط باکتری‌ها ساخته می‌شود. به این ترتیب مشخص شده که جلبک‌ها میتوانند گونه‌هایی از ویتامین ب 12 که در بدن انسان بهتر قابل جذب هستند، در خود جمع کنند و تهیه مکمل از این گونه جلبک‌ها می‌تواند به تندرستی انسان، به‌ویژه گیاهخوران کمک کند. (2)
پیام مهرشاهی زاده سال 1361 در تهران است. وی دوره آموزش ابتدایی را در دبستان دینیاری یزد گذراند. پس از آن به شوند ادامه تحصیل پدرش، دکتر داریوش مهرشاهی به همراه مادر، هما فرودی قاسم‌آبادی راهی انگلستان شد و در آنجا آموزش دبیرستانی را در یک دبیرستان دولتی ادامه داد.
(1) برگرفته و برگردان از سایت علوم گیاهی دانشگاه کمبریج انگلستان به نشانی
https://www.plantsci.cam.ac.uk/directory/mehrshahi-payam
(2) برگردان از نوشتار روزنامه گاردین، شنبه پانزدهم ژولای 2023 (رابین مک کی)
*ترجمه از همکاران امرداد
یک پاسخ
انجه از گاتا ها خواندیم و یاد گرفتیم : شرکت در ابادانی جهان !
این مهم پایه ی رابطه ی درست با پیرامون است ! از زمین تا فضا ! از پرنده تا چرنده و ….
توفیق این دانشمند جوان را شادباش می گویم !
به جهان ! به ایران ! به هم کیشان شادباش می گویم
تورج پارسب