کهن آیین واجیشت گهنبار پایان تابستان بامداد 21 شهریورماه در فضای باز آتشکده ورهرام یزد برگزار شد.
واجیشت گهنبار یکی از کهنترین آیینهای زرتشتی است که در شهرهای زرتشتینشین به تایید انجمن موبدان برگزار میشود. زرتشتیان با برگزاری آیین واجیشت به پیشواز گهنبار میروند. گهنبار زمانی برای میزد مینوی و دادودهش است. گهنبار چهرهی پیتهشهیم گاه، گام سوم آفرینش و جشنی به پاس پدیداری زمین برگزار میشود. موبدان در سپیده دم، پیش از آغاز هر چهره گهنبار، در مکان سپندینه یشتخانهی آتشکدهی ورهرام، به یسناخوانی میپردازند. آیین یزشنخوانی را موبد دکتر مهربان پولادی، از نیمهشب در مکان سپندینه یشتخانهی آتشکدهی یزد بهجا آورد. موبدان ایرج دهموبد، خرمن خسرویانی، فریبا مالی، شاهبهرام بلیوانی، رستم کاووسیانزاده، بهروز نجمیزاده و بمان کیانی از ساعت 5 بامداد روز اشتاد ایزد و شهریورماه روزشماری زرتشتی برابر با یکشنبه 21 شهریورماه ۱۴۰2 خورشیدی آیین اوستاخوانی را با همآوایی همکیشان در فضای باز آتشکده زرتشتیان یزد برگزار کردند.
موبد دکتر مهربان پولادی، فرنشین انجمن موبدان، در سخنان دینی از ارزشمندی پاسداشت آیینها، جایگاه دادودهش و چیستی آیین گهنبار سخن گفت. وی با سپاسگزاری از همازوری باشندگان، موبدان و انجمنها و دستاندرکاران بهویژه انجمن زرتشتیان یزد که از گذشته تاکنون در برگزاری آیین همراه با انجمن موبدان بوده، بیان داشت این چهره از گهنبار، گهنبار پیتهشهیم، گهنبار پایان گرما و پایان تابستان و هنگام پیدایش زمین است. برپایهی استورههای دینی در چنین روزی دادار اورمزد با اورمزد درنگ میکند برای چگونگی پیشرفت زمین. در متنهای دینی آمده است که انسان اورمزد است و باید به درجات والا برسد و بتواند همکار خداوند برای گسترش، آبادی و کشاورزی بر روی زمین باشد. آیینهای گهنبار، مراسم جشن و نیکوکاری دادودهش است. گهنبار مراسمی برای درگذشتگان است. در دین زرتشت سوگواری نداریم و به درگذشتگان احترام میگذاریم بیشتر مراسمها در پیوند با درگذشتگان و دنیای مینو برگزار میشود. اشو زرتشت در دورانی که به پیامبری میرسد فرهنگ و دانش و داد آن روزگار برتر بوده، گهنبار وجود داشته اشو زرتشت به گهنبارها چهرهی دینی میدهد و برخی از گهنبارها را میافزاید. برای مثال چهرهی میدیوزرم گاه در آن دوران بوده و یکی از گهنبارهایی که افزوده چهره پیتهشهم است. در همه ادیان از آفرینش نام برده شده است. در دین زرتشت، در بندهش در دینکرد شش مرحلهی آفرینش و به هوشمندی مرحلهی هفتم آفرینش نیز در دینکرد به آن اشاره شده که هفتمین درنگ آتش، آذر مقدس، آذر درون، آذر نور درون یاد شده است. به همینگونه در کتابهای سایر ادیان شش مرحلهی آفرینش آمده است. آفرینش از سوی خداوند انجام گرفته است و ما برپایهی فرهنگ و آیین خودمان خویشکاری در پاسداشت آفرینش داریم باید آگاهی، آبادانی و کشاورزی را گسترش دهیم. هر آیین گهنبار در درون خودش بیشمار نکویی نهفته است. سنتها همراه با گاهان و اوستا ما را در کنار هم نگه داشت. پیشینیان و نیاکان ما برای پاسداشت سنت و آیین از جان گذشتگی کردند. گذشتگان ما شرکت در آیین گهنبار را بر خود بایسته میداتستند. گهنبار مراسم دادودهش مراسم نیکوکاری بوده به گونهای برنامهریزی کردند که سی روز در سال برگزار شود. زمانبندی آن هم بسیار دقیق جایگذاری شده است. امروز به روز اشتاد آغاز گهنبار و واجیشت آن از روز ارد آغاز میشود پنج روز گهنبار خوانده میشود. گهنبار بعدی به پاس آفرینش گیاه در مهرماه است و گهنبار در سال ادامه مییابد. گهنبار جشن نیکوکاری جشن دادودهش است. دادودهش در گاهان در اصل دین آمده است. یکی از اصول دین ما دادودهش و نیکوکاری است. همگی باید دستبهدست هم دهیم برپایهی سفارش دین برای گسترش نیکی و راستی، آبادانی و ساختن بهویژه آبادی درون بکوشیم.
در پایان، باشندگان با لُرک (آجیل هفتگونه خشکبار) و شربت هوم و صبحانه پذیرایی شدند. در هنگام یسناخوانی و سرودن یسنا، موبد شربت هوم را از کوبیدن و نرم کردن ساقهی گیاه هوم با آب در هاون برنجی به دست میآورند در ظرفهای کوچکیمیریزند و در پایان آیین واجیشت به باشندگان در آیین میدهند تا بیاشامند. هوم گیاهی دارویی است که در اوستا از آن نام برده شده است. کهن آیین واجیشت چهره «پیتهشهیم گاه» با همکاری انجمن زرتشتیان یزد و انجمن موبدان و موبدیاران پاس داشته شد.
در باورهای ترادادی (:سنتی) ایرانیان، اهورامزدا هریک از نمادهای طبیعت را در یکی از گاههای گهنبارها آفریده است، بهدین گونه که نخست آسمان، سپس آب، زمین، گیاهان، جانوران و در پایان چهرهی ششم، انسان آفریده شد و با پیدایش انسان، تکامل در آفرینش به گام تازهای رسید و از آن پس انسان اندیشمند با بهرهگیری از آفرینشهایی که از پیش برایش فراهم شده بود زندگی خود را روی زمین آغاز کرد. زرتشتیان در سال شش گاه که «چَهره» نامیده میشود آیین گهنبار برگزار میکنند. در هر چهره به مدت پنج روز به دیگر مردمان «بار» مهمانی مادی و یا مینوی پیشکش میکنند. مهر و داد میگسترانند دادودهش، همدردی و دلجویی انجام میدهند. گهنبار پیتهشهیم در پنج روز از روز اشتاد ایزد تا انارام ایزد برپایهی روزشمار زرتشتی برگزار میشود. در گاهشمار خورشیدی از بیستویکم شهریورماه آغاز شده و در بیستوپنجم شهریورماه به پایان میرسد.
فرتور از فیروزه منوچهری است.
6744
