خردورزی در آیین‌ها؛ بازگشت به سادگی

مهرانگیز شهزادی، فرنشین سازمان زنان زرتشتی تهران، در سخنرانی خود به بررسی نوآوری‌ها در آیین‌ درگذشتگان پرداخت و راه‌کارهایی برای بازگشت به بنیاد خردمندانه‌ی دین ارایه داد تا همازوری و یک‌رنگی در جامعه بازیابی شود.

بانو مهرانگیز شهزادی سخن را با بخشی از یسنا ۳۳ بند ۹ آغاز کرد: «ای مزدا، تنها با نیروی خرد و بینایی دل می‌توان به سرچشمه‌ی راستی که پروردگار است، رسید». وی در ادامه به نکاتی اشاره کرد که نشان می‌داد روزگاری برگزاری آیین‌ها ساده و دارای ارزش بوده‌اند و اکنون پرچالش و نمایشی از تجمل شده‌اند.

سادگی در برگزاری آیین درگذشتگان

مهرانگیز شهزادی گفت: در گذشته، آیین‌های درگذشتگان با سادگی و یک‌دستی برگزار می‌شد، اما امروزه شاهد تجمل‌گرایی و هزینه‌های بالا هستیم. ما زرتشتیان به خود می‌بالیم دین‌مان براساس خرد است ولی شوربختانه گاهی به ویژه در مورد آیین‌های درگذشتگان کارهایی انجام می‌دهیم که دور از خرد است. در سال‌های پیش سخنرانان در آیین پرسه به همکیشان سفارش می‌کردند آیین‌های درگذشتگان را ساده برگزار کنند و یادآور می‌شدند چون این آیین‌ها برای هر زرتشتی درگذشته واجب است نباید سبب چشم‌وهم‌چشمی و اختلاف طبقاتی شود و بازدارنده‌ی همازوری و یک‌رنگی باشد.

سفارش تاج‌ گل، بی‌خردی است

در زمان گذشته که برای خاکسپاری می‌رفتند تنها با چای و یک نوع شیرینی و گاهی خرما برای همه درگذشتگان یکسان پذیرایی می‌شد، امروزه خانواده درگذشته نخست باید به دنبال خرید چند نوع شیرینی ، میوه ، ساندیس ، خرما ، … برود. ازآن مهمتر هزینه برای سفارش تاج گل‌های میلیون تومانی یا بیشتر از سوی خانواده و دوستان است، آن هم تنها برای ساعتی. آیا این کار برپایه‌ی دستور دینی ما از روی خرد است؟

مهرانگیز شهزادی از رستم فولادی یاد کرد، زمانی که سرپرست آرامگاه بود به بازماندگان سفارش می‌کرد پول تاج گل را دهش کنند و خودشان یک تاج گل معمولی از سوی خانواده تهیه می‌کرد و برای همه یکسان بود. سی‌روزه و سال هم بیشتر در سالن و شامل چای و شیرینی و میوه و لرک بود و شکل مهمانی نداشت. وی اشاره کرد که بانوان نقش بزرگی در انجام مراسم دارند و شوربختانه گاه با اشتباهاتی همراه است.

احترام به بازماندگان در هنگام آیین پرسه

در مراسم‌ها، به جای صف‌بندی، با تکان دادن سَر احترام خود را به بازماندگان و بانوان میزبان نشان دهیم تا فضایی برای دیدار و سپاسگزاری بازماندگان فراهم شود. در آیین پرسه همانگونه که هنگام ورود با تکان‌دادن سَر، خدابیامرزی می‌دهیم و همدردی می‌کنیم، بهتر است زمان خروج هم همین کار را انجام دهیم تا بانوان میزبان بتوانند دیگر میهمانان را هم ببینند و با تکان دادن سر از آنها سپاسگزاری کنند. با ردیف شدن جلوی دید آنها گرفته می‌شود. آیا این خودخواهی نیست! مگر ما تافته جدابافته از دیگران هستیم؟ اگر کسی کار شخصی دارد، صبر کند در پایان مراسم که میهمانان رفتند با میزبان سخن بگوید.

دوری از خرافات

پهن کردن سفره‌های خرافی که ربطی به دین ندارند، مورد نکوهش است. از دیگر اشتباهاتی است که در شمار اندک انجام می‌دهند ولی شوربختانه دیگران را هم، در این سرپیچی از دستور دینی شرکت می‌دهند.

تاکید بر یکتاپرستی

ما از نخستین پیروان یکتاپرست هستیم، چرا حل مشکل‌مان را از نخود و کشمش یا شاه‌پری یا بی‌بی سه‌شنبه می‌خواهیم؟ این‌ها از پروردگار برتر هستند؟ در اوستا پریان و دیوان مورد نفرین هستند، اگر هدف گردهمایی است و اصرار به انداختن سفره دارند، نام اورمزد یا فروزه‌های او که شامل امشاسپندان یا هم‌چنین ایزدان و نام روزهای ماه هستند را بگذارند. به جای جست‌وجوی حل مشکلات در خرافات، باید به نام‌های اورمزد و امشاسپندان تکیه کنیم.

برنامه با پاسخ مهرانگیز شهزادی به پرسش‌ها و گفت‌وگو میان باشندگان و هم‌اندیشی درباره‌ی اجرای آیین‌های دینی به پایان رسید. شماری از باشندگان از به وجود آمدن سنت‌های جدید و مشکل مانند نشستن و برخاستن و سپاسگزاری‌های پیاپی میزبانان در آیین سی‌روزه و سال گلایه داشتند. برآورد گفت‌وگو این بود که آیین‌های درگذشتگان می‌بایست بر پایه‌ی آموزه‌های دینی و خردمندانه برگزار شوند تا همازوری و یکرنگی در جامعه زرتشتیان پایدار بماند.

سازمان زنان زرتشتی تهران در نخستین دوشنبه ماه خوردادماه 1403 با گفت‌وگوی آیینی مهرانگیز شهزادی میزبان همکیشان در تالار جشنگاه خسروی بود. این برنامه با اوستا‌خوانی مروارید بلندی آغاز شد.
برگرفته از تارنمای سازمان زنان زرتشتی تهران