سازه‌های تاریخی سرزمین‌مان فراوانند؛ از آن‌رو که ایران، تاریخی چند هزارساله را پشت سر دارد. از آن تاریخ بسیار کهن، سازه‌هایی نیز به‌جا مانده است.
سه سازهای که در اینجا یاد می‌شود یکی خانه‌ی اخوان کاشان است که آمیخته‌ای از مهرازی کهن و نو است، دیگری مدرسه‌ی ضیاییه‌ی یزد که در زیبایی کم‌مانند است و سرانجام گنبد سراسر سنگی جبلیه.
خانه اخوان کاشان، دلربا و دیدنی
در کاشان صدها خانه‌ی تاریخی هست که هرکدام در زیبایی نمونه‌اند. در آن میان خانه‌ای می‌توان یافت که پیکره‌ی آن رنگ‌وروی تاریخی دارد، اما نه‌تنها تاریخی نیست بلکه در دهه‌های گذشته ساخته شده است، آنجا را «خانه‌ی اخوان» می‌نامند.
طراح خانه‌ی اخوان مهرازیِ سنتی کاشان را با شیوه‌های نو و مدرن درهم آمیخته و ترکیبی پدید آورده که به‌راستی بی‌مانند است.
خانه‌ی اخوان کاشان در بافت تاریخی شهر کاشان، درست در پشت مسجد آقابزرگ و در محله‌‌ای که گذر آب‌انبار خان نامیده می‌شود، جای دارد …
کهن‌مدرسه‌ی ضیاییه یزد
می‌گویند هنگامی که خواجه حافظ شیرازی راهی یزد شد، زمان کوتاهی در جایی درس خواند که اکنون «مدرسه‌ی ضیاییه» نام دارد. مدرسه‌ای که نام دیگری هم دارد: «زندان اسکندر»!. اینکه این سخن تا چه اندازه درست است؟ پیدا نیست.
گویا در سده‌ی هفتم مهی بود که فرمانروای یزد دستور داد جایی را که به زندان اسکندر نامبردار شده بود و تنها بازمانده‌ای (:بقایایی) از آن دیده می‌شد، ویران کنند و به‌جای آن مدرسه‌ای بسازند. آن مدرسه را ضیاییه نامیدند و اکنون در شمار میراث تاریخی و فرهنگی شهر یزد شناخته می‌شود …
جبلیه رازوارگی گنبدی تاریخی
گنبد جبلیه‌ی کرمان سازهای رازآمیز است. دانسته‌های تاریخی باستان‌شناسان درباره‌ی این سازه آمیخته با حدس و گمان است. برخی آن را بازمانده‌ای از آتشکده‌ای ساسانی گمان می‌برند؛ برخی دیگر آرامگاهی از آنِ زرتشتیان که در سیل کرمان در سده‌های گذشته نیمه‌ویران شد؛ شماری نیز تا آنجا پیش می‌روند که جبلیه را معبدی بودایی گمان می‌کنند که در زمان چیرگی مغولان بر ایران (سده‌ی هفتم مهی) ساخته شده است. برای این گمانه‌ها، سند باورینی (:معتبری) در دست نیست.
این سازه‌ی زیبا در خاور شهر کرمان با کوه و جنگل سرو و کاج، درآمیخته است.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «سازه‌های دلربای ایران 1»، به قلم بامداد رستگار، که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشته را در رویه‌ی هشتم (هشتی) امرداد 485 بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 485 از شنبه 12 خوردادماه، 1403 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی فایل پی‌دی‌اف شماره‌ی 485 هفته‌نامه امرداد
فروش اینترنتی نسخه‌ی چاپی شماره‌ی 485 امرداد
اشتراک ایمیلی هفته‌نامه‌ی امرداد
