دخمهی خاموش شهر ری اکنون میان کارخانهی آلودهساز سیمان چنان دربند مانده است که دسترسی به آن برای مردم دشوار و چهبسا ناشدنی است. خبرهای پراکندهای که از این فضای فرهنگی میشنویم همه نگرانکننده و بیمآور است. از احمد محیط طباطبایی، فرنشین (:رییس) ایکوم (شورای بینالمللی موزهها) که از آگاهان تاریخ و فضاهای فرهنگی شهر تهران و دانشآموختهی تاریخ و باستانشناسی است، از حالوروز کنونی دخمهی شهر ری پرسیدهایم. آنچه پس از این میآید آگاهیهایی است که او در گفتوگو با امرداد بازگو کرده است.
محیط طباطبایی در آغاز گفتوگو با یادآوری اینکه دخمهی شهر ری یادگاری مهم از پیشینیان است و باید بدانیم که دخمهها جاهایی خدماتی نیستند، بلکه پدیدههایی فرهنگی به شمار میروند که در بخش فضاهای فرهنگی جای میگیرند، گفت: گورستانها شناسانندهی بزرگان و نامدارانیاند که دیگر در میان ما نیستند و به همین سبب مانند دیرینکدهای (:موزهای) دانسته میشوند که یادبودهایی را در یاد ما بیدار نگه میدارند.
وی افزود: برپایهی گزارش بانک جهانی، بزرگترین گردش مالی در اقتصاد جهان دادوستدی است که ما نام آن را «تجارت خاطره» مینامیم. به این معنا که انسانها با رفتن به سینما، تیاتر، گردش و با شناخت ادبیات و حتا جستوجو در فضای مجازی، هزینه میکنند تا خاطره بسازند؛ چه خاطرهای که خود تجربه کردهاند چه خاطرههایی که دیگران پیشتر ساختهاند. ازاینرو گفته میشود اقتصادِ فرهنگ در سنجش با درآمدی که از تجارتهای دیگر بهدست میآید، از سودآورترینهاست. دخمهها و آثاری مانند آن، در مجموعهی تجارتِ خاطره جای میگیرند.
چرا دخمهی ری را میتوان تجارت خاطره دانست؟ چون شهر ری (رِگای کهن) یک خاطرهی چندهزارساله از یکجانشینی (:استقرار) انسان است که تا به اکنون ادامه یافته است. به سخن دیگر، اگر مدار پیوندی باختر به خاور ایران را بنگریم، دامنهی جنوبی البرز، دالانی خواهد بود که در برخی جاهای آن (مانند دشت ورامین، بخشی از قزوین و ری) برخوردار از زمین و آبهایی است که برای باشندگی انسان دلخواه و پُرروزی است. در این جاها، انسانها در کنار آبوخاکی بارآور زندگی میکنند. از این دیدگاه است آن گستره جایگاهی مهم داشته است.
آنچه در بالا آمده است بخشی از گفتوگوی نگار جمشیدنژاد با احمد محیط طباطبایی دربارهی دخمهی کهن ری است که باعنوان «دخمهی ری، پدیدهی فرهنگیِ رو به ویرانی»، در تازهترین شمارهی امرداد آمده است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی دوم (رویداد) شماره 492 امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 492 از دوشنبه، 30 مهرماه 1403 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی فایل پیدیاف شمارهی 492 هفتهنامه امرداد
فروش اینترنتی نسخهی چاپی شمارهی 492 هفتهنامهی امرداد
اشتراک ایمیلی هفتهنامهی امرداد
