در روزهای آغازین آبانماه سال 1394 خورشیدی، خلیلالله کاظمیخبیری معاون خدمات و محیطزیست شهرداری مشهد از عملیات اجرایی بزرگترین باغ پرندگان در شرق کشور پرده برداشت. وی یادآور شدکه همان سرمایهگذاری که باغ پرندگان اصفهان و تهران را راهاندازی کرده نیز برای ساخت باغ پرندگان مشهد در نظر گرفته شده است.
بیگمان یکی از نیازهای کلان شهر مشهد در کنار دیگر گردشگاههای مناسب و آرامبخش در شهر مشهد گشایش باغ پرندگان بوده که در نوع خود یکی ازرویدادهای نادر و بسیار مثبت جدای از باغ وحش بوده است. باغ پرندگان مشهد در منطقهی گردشگری تجاری سپاد در مشهد تنها و نخستین باغ پرندگان منطقه شرق کشور است که با هزینهای بیش از نهصد میلیون تومان در شهر مشهد ساخته شده است. در این باغ انواع پرندگان با گونههای کمیاب ایرانی، آسیایی و آفریقایی موجود است که برای تامین سلامتی بازدیدکنندگان و پرندگان تیمهای پزشکی بهگونهی شبانهروزی در این باغ حضور دارند و باغ پرندگان مشهد با پروانهی(:مجوز) ادارهی کل دامپزشکی خراسان رضوی و سازمان محیطزیست مشهد کار خود را آغاز کرده است. این باغ با مساحتی بیش از 5000 متر مربع –که البته قرار است به این مساحت افزوده شود – است و دارای بیش از 70 گونه و نزدیکبه 1300 قطعه پرندههای مجاز به نگهداری است که فرصت بسیار خوبی برای مطالعهی کودکان، دانشآموزان و زیستشناسان و نیز عکاسان و حتا دوستداران پرندگان فراهم آورده است. مقدار مواد خوراکی مصرفی پرندگان گیاهخوار و گوشتخوار چیزی نزدیکبه روزانه 50 کیلوگرم دانه، 5 تا 7 کیلوگرم میوههای گوناگون و نزدیکبه 10 کیلوگرم گوشت نیز است .
باغ پرندگان مشهد از نظر قرارگیری، موقعیت به نسبت خوب و خلوتی دارد به نشانی : بلوار خیام شمالی، میدان الماس شرق که برای همگان آشناست. همچنین پیرامون باغ پرندگان مراکز خرید شیک و نوساز بسیاری دایر است برای دوستداران خرید سوغات و دیگر تفریحها.
باغ پرندگان در سال ۱۳۹4 خورشیدی در کنار مجتمع الماس شرق ساخته شد با این وجود در این کوتاه زمان، این باغ فراز و نشیبهای بسیاری به خود دیده است و یکی از آنها تغییرات مدیریتی آن بوده که چندین مرتبه روی داده است، اما از سال 1397 خورشیدی، مالک کنونی باغ، رنگوروی تازهای به این مکان داد. این مکان همه روزه به جز مناسبتهای سوگواری از ساعت 9 بامداد تا 21 باز است. اما به عکاسان توصیه میشود حتما با لنزهای تلهی قوی به این مکان سر بزنند بلکه بتوانند توری یا فنس مزاحم جلوی لنز را نادیده گرفته و ثبتهای خوبی داشته باشند. شاید برخی از این موجودات را در بسیاری از فضاها آزادانه دیده، اما حسرتِ گرفتن یک عکس خوب از آنها را نیز در دل داشته باشیم ولی در این فضا همین پرندگان حاضر بوده و به عکاس مشروط بر زمان مناسب عکاسی اجازهی بارها عکس گرفتن از آنها را میدهند .
ویژگیهای برخی گونههای پرنده در این باغ :
1- «طوطی گرین چیک» که بومی آمریکای جنوبی بوده با طولی حدود 25 سانتی متر و عمری نزدیکبه
30 سال در صورت رسیدگی درست. سن بلوغ این پرندگان بیشتر سه سال است و دارای گوناگونی رنگی بسیاری بوده که هرکدام به نامی شناخته میشوند .
2- «طوطی عروس هلندی» که بومی استرالیا بوده و از خانوادهی طوطیهای کاکلدار و کوچکترین عضو این پرنده در رنگهای گوناگون دیده میشود با رنگهای خاکستری، سفید، کرم، زرد و قهوهای است.
این پرنده طول عمری میان 17 تا 20 سال داشته و وزن آن نزدیکبه 78 تا 125 گرم است.
3- «طوطی کوتوله» که خاستگاه اصلیاش زامبیا در جنوب غربی آفریقاست با مشخصات ظاهری بدن سبز و سر نارنجی ولی گونهی اهلی آن رنگهای بسیار گوناگونی دارد با طولی میان 13 تا 17 سانتیمتر و وزن آن میان 40 تا 60 گرم بوده با طول عمری نزدیکبه 15 تا 20 سال .
4- «طوطی مرغ عشق» با توانایی سخنگویی. خاستگاه اصلی آن قارهی اقیانوسیه بوده و به رنگ سبز خالص با طولی حدود 18 سانتیمتر و طول عمری میان 5 تا10 سال است. از ویژگیهای جالب این پرنده در تشخیص نر و مادگی اینست که بینی نر این پرنده به رنگ آبی و در ماده به رنگ سفید است.
5- «طوطی ملنگو» یا طوق صورتی و پراکنشی در آسیا و آفریقا، از نکات جالب اینگونه، تمام پرهای بدن به رنگ سبز است و جنس نر این پرنده دارای طوق مشکی و صورتی دور گردن خود دارد. این طوطی دارای توانایی سخنگویی بوده با طول عمری میان 15 تا 20 سال .
6- «مینای معمولی» با خاستگاه قارهی آسیا و بهگونهی دقیقتر در مناطقی از شرق افغانستان و جنوب غربی چین وجود دارد. سر و گردن سیاه رنگ و پشت و سینهی آنها قهوهای است. این پرنده معمولا همه چیزخوار است وخوراکش حشرات، غلات و دوزیستانی مثل قورباغه و … است.
7- «طوطی ماکائو قرمز» که خاستگاهش آمریکای جنوبی بوده به رنگ قرمز و بالهای سبز. طول بالها تا 125 سانتیمتر و طول بدنش تا 100 سانتیمتر نیز میرسد. وزنش بین 1250 تا 1700 گرم است.این پرنده منقاری با قدرت 2000 PSI داشته که میتواند دانههای سخت میوهها و آجیل ها را به راحتی بشکند.
جنس مادهی این گونه در سال 2تا3 بار تخم گذاشته و هربار 28 روز طول میکشد .
8- «یاکریم» که بیشتر در آسیا ساکن است. دارای قدی 26 سانتیمتری و طوقی سیاهرنگ در جلوی گردن خود. این پرنده از انواع دانه مانند ارزن، غلات و علفای تازه تغذیه میکند .
9- «طاووسک» بیشتر در قاره های (آسیا، اروپا و شمال غربی آفریقا) زندگی میکند. پاهایی بزرگ و به رنگ آبی لاجوردی داشته و در تالابهای محل زندگیاش کاملا مشخص میشود. از ویژگیهای جالب این پرنده این است که بسیار محتاط بوده و معمولا خود را از دیدهها پنهان میکند .
10- «اردک گیلار» که همان گونه که از نام لاتینش پیداست ساکن ناحیههای میان اروپا و آسیاست. نزدیکبه 46 سانتیمتر درازا داشته و برای تمایز جنس نر از ماده، سر و گردن پرندهی نر بلوطیرنگ و پیشانی و منقارش زرد مایل به نخودی است. در پرندهی ماده رنگ پرها قهوهای مایل به خرمایی و ساق پا و منقارش خاکستری است.7 تا8 تخم گذاشته و 25 روز طول میکشد .
11- «اردک خوتکا» در منطقه اوراسیا ساکن بوده با 43 سانتیمتر طول و 340 تا 360 گرم وزن دارد و از همهی اردکهای همخانواده کوچکتر است. خوتکای نر سر قهوهای و نواری سبز دور چشم تا گردن دارد وخوتکای ماده قهوهایرنگ و روی بالها پرهای سپید با رگههایی سبز رنگ دارد. در هر دوره 12 تخم گذاشته و 23 روز طول میکشد .
12- «چنگر »ساکن اوراسیا بوده با طولی میان 32 تا 42 سانتیمتر با پرهای سراسر مشکی. پردههای میان انگشتان چنگر با پردهی پای پرندگان پردهدار، بسیار متفاوت است. شبیه برگهای کوچکی در اطراف انگشتان .
13- «شترمرغ» به عنوان بزرگترین پرندهی دنیا بهگونهی اختصاصی خاستگاه آفریقایی دارد. این پرنده قادر است با سرعت 70 کیلومتر بر ساعت بدود. قدی نزدیکبه 274 سانتیمتر داشته و وزنی میان 100 تا 115 کیلوگرم .
رنگ پرهای مشکی نشانهی جنس نر و پرهای خاکیرنگ نشانهی جنس مادهی این گونهی جانوری است.
شترمرغ ماده در بهار 14 تا 21 تخم میگذارد و در طبیعت دارای عمری میان 40 تا 50 سال است.
14- «قرقاول طلایی» که خاستگاه اصلیاش جنوب شرقی آسیا است و میان مردم به قرقاول بلژیکی نیز آوازه دارد. دارای طولی میان 90 تا 100 سانتیمتر بوده و سری طلاییرنگ دارد. رنگ شکم تا زیر دم قرمز بوده درحالی که جنس ماده خاکیرنگ است. از انواع دانهها، حشرات و سبزیها تغذیه میکند .
15- «قرقاول لیمویی» این گونه از قرقاول تغییر ژنتیک یافته از نژاد قرقاول طلایی است. دارای بدنی به طول
90 سانتیمتر بوده و در جنس نر سراسر بدن با رنگ زرد لیمویی مایل به سپید پوشیده شده و دارای طوق گردن طلاییرنگ نیز است و ماده این گونه در فصل تخمگذاری میان 8 تا 12 عدد تخم میگذارد .
16- «قرقاول نقرهای» در شرق آسیا و بیشتر در کشورهایی مانند چین، تایلند، کامبوج، ویتنام و شمال شرق هند وجود دارد. رنگهای پرهای بدن جنس نر در نواحی پشت دُم، سپید همراه با خطوط سیاه و پرهای نواحی شکم، سینه و گلو نیز به رنگ سیاه است. در دو سالگی بالغ شده و میان 15 تا 20 تخم میگذارد .
17- «مرغ و خروس امپراتور» بیشتر در هند و چین قابل مشاهده است. وزن این پرنده در هنگام بلوغ میان 5 تا 6 کیلوگرم بوده و در رنگهای سپید، زرد و تیره دیده میشود. در انگشتان پای پرنده پرهای لطیف و بلند وجود دارد. از ویژگی دیگرش این است که در طول یک سال میان 130 تا 160 تخم گذاشته و هربار 21 روز طول میکشد تا به جوجه تبدیل شوند .
18- «بلدرچین» در آسیا، اروپا و آفریقا ساکن بوده و دارای بدنی به طول 16 تا 18 سانتیمتر است. وزن نر 85تا 110 گرم و وزن ماده 90 تا 220 گرم و 6 تا 18 تخم گذاشته و 16 تا 20 روز روی تخمها میخوابد.
19- «مرغ و خروس رزکامپ» که زیستگاهش انگلستان بوده و رنگ پرها سراسر سیاه است. گونهی سپید این پرنده دمی نسبتن دراز و گردن کشیده و تاجی کاملن سرخ دارند و حدود 170 تخم گذاشته و 21 روز طول میکشد تا تخمها به جوجه تبدیل شوند .
20- «مرغ و خروس لهستانی» که موجودی بسیار زیبا با رنگهای سپید، طلایی، سیاه-سپید و … خروس لهستانی دارای ریشی کوتاه و مرغ آن بدون ریش است. این گونه رفتار بسیار آرامی دارند و 200 تخم میگذارد .
21- «اردک تنجه» در اروپا و آسیا دیده میشود؛ با بدنی به طول 63 سانتیمتر و سری مشکی و نوار بلوطی رنگی روی سینه و نوار طولی سیاه رنگی در سطح شکمش دیده میشود .
22- «آنقوت» در آسیای مرکزی، شبه قاره هند و جنوب شرقی اروپا وجود دارد با بدنی به طول 58 تا 75 سانتیمتر و دارای پرهای قهوهای مایل به نارنجی است که در ناحیه سر و گردن به صورت طیفی کمرنگ دیده میشود .
23- «کبک» در آسیا، اروپا و آفریقا وجود داشته با وزنی میان 510 تا 680 گرم و پرهای قهوهای مایل به خاکستری، میان 7 تا 12 عدد تخم میگذارد و 24 روز طول میکشد تا به جوجه تبدیل شوند .
24- «قرقاول آمریکایی» در آسیا، اروپا و آمریکا وجود دارد؛ در قسمت گردن دارای طوقی سپید میباشد. دم قرقاول نر رشد زیادی دارد و رنگ جنس مادهی این گونه خاکی است .12 تخم گذاشته و نزدیکبه 20 روز طول میکشد تا به جوجه تبدیل شوند .
25- «جغد شاه بوف» در اوراسیا ساکن است، با طول 66 تا 70 سانتیمتر. دارای گوشپرهای مشخص سپید-زرد مایل به قهوهای با رگههای پهن و چشمهای درشت نارنجیرنگ. این پرنده شب شکار بوده و بیشتر صبح خیلی زود و غروب به شکار میرود.
در دنباله راهکارهای آموزشی عکاسی از پرندگان آمده است.
قانونهای بنیادی ترکیببندی در عکاسی از حیات وحش بهویژه عکاسی از پرندگان:
1. بهکاربردن قانون یکسومها و پرهیز از وسطچین کردن سوژه
2. بهکاربردن کنتراستهای رنگی با هدف تکمیل و جذابیت پسزمینه
3. پر کردن کادر با جانور
4. تمرکز بر تمیزی و خالص بودن پسزمینه
سفارشهایی برای مبتدیان:
1. بی نیازی از لنزهای و ابزارهای گرانبها
نکته 1 : در این ژانر عکاسی چنانچه دوربینی با حسگر برشخورده هم داشته باشید با لنزی مانند 300 م.م. تصویر درشتتر و مناسبتری خواهید داشت.
نکته 2 : یک عکس خوب از حیات وحش دارای عوامل گوناگونی است:
الف. کیفیت و جهت نور
ب. ترکیببندی
پ. شناخت حیوان مورد نظر و رفتارهای او
ت. پسزمینه
ث. شناخت ابزار خود
ج. تنظیمات مناسب
چ. نوردهی مناسب
ح. موقعیت شما
خ. رعایت 3 P ها » Patience , Perserverance , Practice و در نهایت Passion (لذت ببرید)
2. نور موجود و ترکیببندی:
نحوهی نورپردازی توانایی شخصیتسازی نیز دارد و میتواند عکس های عجیبی بیافریند. (نور بامدادی یا نزدیک غروب در بیشتر موارد بهترین نور برای عکاسی از جانداران است). اما غیر از این، نور نرم هم ساختار و ویژگیهای خود را داراست:
ویژگیهای نور نرم:
الف. عدم ایجاد سایههای شدید دراماتیک روی جانداران
ب. ایجاد نور عالی روی بافت بدن جاندار
پ. ایجاد نور ارتباطی (Catch Light) در چشم جانور که او را زندهتر بیان میکند.
3. بیننده را وارد جهان جانوران کنید:
بهترین حالت، جایگیری عکاس در سطح چشمی یا رودرروی جاندار است (Eye Level) . در مورد پرندگان، به طور طبیعی به جز زمانیکه در پرواز است و ما قادر به این نوع عکاسی نیستیم در دیگر موارد یکی از بهترین گزینهها است:
نکات اساسی:
الف. ثبت عکسهای صمیمیتر در صورت تماس رودررو.
ب. احساس محوی مناسب در پیش و پسزمینه .
پ. حرکت کمتر عکاس، موجب جلب توجه کمتر و ترس کمتر در جانور میشود.
ت. بیننده به جهان جانور وارد خواهد شد.
4. همه چیز در چشم جانور خلاصه میشود:
از اهمیت چشم و نور آن غافل نشوید؛ نور درون چشم، موجود را زنده، شاد و جاندار مینمایاند.
نکات اساسی و فنی:
الف. همیشه فوکوس دقیق و کامل روی چشم جاندار تنظیم شود.
ب. بیگمان شوید (:مطمئن) شوید در موقعیت درستی برای ثبت نور درون چشم، قرار دارید.
پ. بیگمان شوید نسبت به جاندار، در موقعیت روبهرو یا تراز چشمی هستید.
5. کادر را پر کنید:
مزایای پر کردن کادر با سوژهی مورد نظر :
الف. فوکوس آسان روی سوژه
ب. دستیابی بهتر و آسانتر به تاثیرات بوکه یا محوی در پسزمینه
پ. نورسنجی مناسب
ت. زمینهسازی بسیار آسان.
6. داستانپردازی کنید:
منظور داستانهای چندین صفحهای نیست، بلکه راهیست برای بیان زمان، حالت، فعالیت و مکان جاندار؛ بهگونهای که بیننده باید خود را در آن مکان احساس کند. همچنین گاهی عکسی با نمای بازتر حیوان که او را با محیط پیرامونیاش نشان میدهد بسیار بهتر از پر کردن کادر میتواند باشد.
نکاتی در باب عکاسی از جانداران در زیستگاهشان:
الف. او را در ترکیب با محیط زندگیاش عکاسی کنید.
ب. در صورت وجود بیش از جانوران در عکس، تعاملشان را ثبت کنید. در غیر این صورت، عکس شما فقط یک عکس «گونهشناسی» بهشمار میرود.
پ. شرایط آبوهوایی یا اقلیمی مانند مه، باران، برف و … را در نظر بگیرید.
ت. کوشش کنید بیشتر در زمانهای طلایی نور (طلوع و غروب) عکاسی کنید.
ث. فصل را هم با رنگ گیاهان، برف و یا … نشان دهید.
7. عملکردها، کنشها و رفتارها را ثبت کنید:
نکات کلیدی این گزینه عبارتند از :
الف. پرندهها در زمانهای طلوع و غروب بسیار پرتحرک و پر جنبوجوش است.
ب. از حالت فوکوس پیاپی که در دوربینهای نیکون با AF-C و در کانن با AI Servo در دسترس هست، بهره ببرید.
پ. از حالت عکاسی پر سرعت Continues High (CH) کمک بگیرید؛ در این حالت به احتمال زیاد یکی از فریمها ایدهآل خواهد شد.
ت. روی جاموران مطالعه کنید؛ بیاموزید که کنشهای آنها را با مطالعه و مشاهده پیشبینی کنید.
ث. زمانی که جانوران گرسنه اند، حوصله شما را ندارند ولی در این زمان راحتتر میتوانید او را ثبت کنید مشروط بر اینکه مراقب باشید آنها را اذیت نکنید و فاصله را حفظ کنید.
ج. (هشدار جانداران بهویژه پرنده) را در نظر داشته باشید؛ او کوشش میکند دورتر شود و شما باید رفتار او را از دور ببینید و این زمانیست که راحتتر میتوانید رفتارهای واقعی جانوران بهویژه پرندگان را راحتتر مشاهده کنید.
چ. اما نکتهای شاید کماهمیت نباشد؛ بسته به روحیه و بینش عکاس، ثبت حالات طنز و ظریف در جانوران است که گاهی ممکن است همانندی در رفتار انسانها نیز داشته باشد. مانند غیبت کردن، پچ پچ درگوشی ، قلدری کردن و خودخواهی و …
روشهایی برای ایجاد آرامش در جانوران یا عدم جلب توجه:
الف. خود را پنهان (:استتار) کنید.
ب. شکیبا باشید تا جاندار شاید شما را فراموش کند.
پ. چندین روز متوالی یا بیشتر به مکان جانور مورد نظر رفته تا به شما عادت کند و ترس و اضطراب او کاهش یابد.
8. در عکاسی از پرندگان، حالات پروازی فوقالعادهاند:
زیباترین و سختترین بخش عکاسی از پرنده، عکس پرواز (Flight Shot) است. ثبت پرندههای کوچکتر دشوارتر است چون بخش کمی از کادر را پر کرده و یا اینکه عکاس به لنز تله فتوی قویتری نیاز خواهد داشت. افزونبر این، چابکتر هم هستند. برای موفق شدن در این زمینه از پرندههای بزرگتر که کندتر حرکت میکنند، آغاز کنید.
و به این نکات هم توجه کنید:
الف. در مورد الگوهای پرواز پرنده بیاموزید. مثل الگوهای پرواز گروهی از پرندگان کوچرو (:مهاجر).
ب. همچنین الگوهای فرودآمدن و برخاستن آنها را بشناسید.
پ. اگر بیش از یک پرنده وجود دارد، کمابیش همیشه به اینگونه است که آنکه پرواز میکند دیگران از او پیروی میکنند.
ت. برای لحظاتی پرنده را دنبال و فوکوس را دقیق تنظیم کنید.
ث. چنانچه لنز بسیار مرغوب و سریعی دارید، از گزینه تقدم دیاف (AV) کمک بگیرید تا نگران تغییرات نوری و افزایش عمق میدان نشوید. (در واقع این بستگی به میزان نور موجود و سرعت پرنده هم دارد.) شامل تمامی موارد و عکسها نمیشود.
9. پسزمینه، عکس را میسازد: بجز عکسهایی با نمای کاملا بسته، در تمامی گونههای دیگر عکاسی از پرندگان، پسزمینهی تمیز بسیار حیاتی است.
نکات ویژه:
الف. پرهیز از عکسهایی با پسزمینههای بسیار آشفته.
ب. و همچنین پرهیز از عکس هایی با پس زمینه های بسیار ساده و خسته کننده؛
پ. صبر کنید تا موقعیت پرنده عوض شده یا شما موقعیت خود را تغییر دهید؛
ت. از بزرگترین دیاف کمک بگیرید.
10. با جانوران بهگونهی مداوم تمرین کنید و سپس جانوران خاص یا پرندگان زینتی را مورد مطالعه طولانی قرار دهید.
11. با دو چشم باز عکاسی کنید: این مساله شخصی است و نیاز به تمرین دارد. اگر به این روش عادت کنید، زمانیکه جلوی جانور سوژهی دیگری هم باشد مانند طعمه، میتوانید به جای ثبت حالت حیوان، عکس کاملی از لحظه شکار تهیه کنید.
12. مرور تنظیمات مهم دوربین:
گزینش درستترین حالت فوکوس: برای نیکون AF-C و برای کانن AI Servoو تنظیم نقطه فوکوس روی حالت نقطه مرکزی یا اتوفوکوس پویا.
بیشتر بازترین یا بزرگترین دیاف
گزینش سرعتهای بالای شاتر مانند800/1 یا 1000/1 ثانیه
افزایش ISO در صورت نیاز
بهرهگیری از وضعیت برنامهریزی سفارشی در منوی برخی دوربینها برای لحظههای ویژه Custom Function
بهرهگیری از لرزشگیر
*گردآوری و برگردان: شرمین نصیری
پانوشتها:
[1] – Green Cheeked Conure
[2] – Cockatiel
[3] – Love Bird
[4] – Budgerigar
[5] – Ara Macaw
[6] – Streptopeliadeca
[7] – Western Swamphen
[8] – Eurasian Wigeon
[9] – Eurasian Teal
[10] – Coot
[11] – Ostrich
[12] – Golden Pheasant
[13] – Yellow Golden Pheasant
[14] – Silver Pheasant
[15] – Brahma Chiken
[16] – Quail
[17] – Polish Chiken
[18] – Ruddy Shelduck
[19] – American Pheasant
فرتورها از شرمین نصیری است.
4090
