زمین در شهر باستانی دارابگِرد دهان گشود!

 برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و کَندن چاه‌های آبِ (:حفر) غیرمجاز و مجاز در پیرامون شهر تاریخی دارابگِرد و مهم‌تر از همه ناشایستگی مدیران و نبود برنامه‌ریزی فراگیر در کنار خشک‌سالی‌های یک دهه‌ی گذشته در شهرستان داراب ، انگیزه‌ای شده تا زمین در شهر باستانی دارابگِرد دهان بگُشاید.

به گزارش اَمرداد، فرونشست زمین و ترک و شکاف‌های ژرف (:عمیق) و گسترده در عَرصه و جای‌جای شهر باستانی و ارزشمند دارابگرد، آن را با خطری جدی و فاجعه‌ای بزرگ روبه‌رو کرده است. دو گودالِ ژرفِ چندین متری و بزرگ و در کنار هم، در میانه‌ی (:وسط) این شهر تاریخی پدیدار شده و تهدیدی جدی برای یکی از بزرگ‌ترین و ارزشمندترین شهرهای دفاعی و دایره‌ای شکل باستانی به شمار می‌آید. همچنین کندوکاوهای غیرمجاز در درون این شهر تاریخی و عرصه‌ی آن، خودنمایی می‌کند!

یکی از مسایلی که در اثر برداشت بی‌رویه‌ی آب زیرزمینی روی می‌دهد، پدیده‌ی فرونشست زمین است. این وضعیت هم‌اکنون در بسیاری از نقطه‌های جنوبی کشور که دشت‌ها با بیلان منفی زیرزمینی روبه‌رو هستند، دیده می‌شود. در اثر برداشت آب زیرزمینی و برون‌رفت آب از سوراخ‌ها (:منافذ)، امکان متراکم شدن مواد تا ژرفای 300 متر فراهم می‌گردد و هر چه بیشتر برداشت شود، تراکم مواد بیشتر خواهد بود. نشست زمین در ایران پیامدهای دیگری هم دارد و انگیزه‌ی پدیداری شکاف‌های ژرف در سطح زمین، کج شدن لوله‌های چاه، ویرانی ساختمان‌ها و لوله زایی چاه‌ها می‌گردد. لوله زایی به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن به انگیزه‌ی نشست زمین، بخشی از لوله‌ی چاه به برون از سطح زمین رانده می‌شود.

به باور کارشناسان وضعیت سرچشمه‌های (:منابع) آبی کشور نگران کننده است و بیلان منفی آب‌های زیرزمینی، انگیزه‌ی فرونشست زمین در عرصه‌های طبیعی در جاهای گوناگون کشور شده است. نتیجه‌ی مدیریت نادرست (:غلط) سرچشمه‌های آبی و پیامدهای ناگوار آن به‌ویژه کَندن چاه‌های مجاز و غیرمجاز هر روز آشکارتر خواهد شد. زمانی که بدون هیچ هَنجار و ضابطه و سنجه‌ای (:معیاری) چاه ژرف و نیمه ژرفی کَنده می‌شود تا کشاورزی ناپایدار توسعه یابد، آبخوان‌ها تُهی (:خالی) خواهد شد، سطح آب‌های زیرزمینی پایین می‌رود و درنتیجه دشت‌های کشور دچار بحران می‌شود.

اما سال‌های سال است که کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی درباره‌ی برداشت بی‌رویه‌ی آب‌های زیرزمینی و کَندن چاه آب مجاز و غیرمجاز در پیرامون شهر باستانی دارابگِرد هُشدار می‌دهند. ولی گویا گوش شنوایی نیست، یا این‌که بنا نیست کسی این فریادها را بشنود! آری کسی نخواست صدای این فریادها را بشنود…

 هم‌اینک کار از کار گذشته است و خطری بزرگ شهر باستانی دارابگِرد را تهدید می‌کند و هرروز در وضعیت بدتری جای می‌گیرد. فرونشست زمین و شکاف‌های ژرف و ترک‌ها در جای‌جای شهر تاریخی دارابگِرد رِخنه کرده است.  هم‌اینک چالشی بزرگ گریبان گیر شهر باستانی دارابگِرد شده است و اگر هر چه زودتر چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود، این یادمان ارزشمند باستانی در آینده‌ای نه‌چندان دور رو به ویرانی می‌رود. همچنین این موضوع باید به یک گفتمان ملی تبدیل شود تا بتوان از پدیداری فاجعه‌ای که در راه است پیشگیری کرد. وگرنه با بودجه‌ها و امکانات اَندک استانی سازمان میراث فرهنگی، نمی‌توان کاری از پیش برد. نفس‌های شهر باستانی دارابگِرد به شماره افتاده و دست یاری به‌سوی مدیران کشوری دراز کرده است، بکوشیم مَرهمی بر زخم‌های آن باشیم و دستانش را بگیریم. صدای ناله‌های دارابگِرد بلند شده است، کاش این بار صدایش را بشنویم.

به گزارش اَمرداد، در بیشتر کتاب‌های تاریخی از دارابگرد با نام سومین شهر بزرگ پارس یاد شده است که یکی از بزرگ‌ترین ضرابخانه‌های (جایگاه ضرب سکه) پارس در آن پدیدار شده است و همین بر ارزش و ویژگی این کهن شهر می‌افزاید.

شهر باستانی دارابگِرد به گفته‌ی استخری در آغاز مثلثی شکل بوده و در زمان جابه‌جایی (:انتقال) دوره‌ی ساسانی به دوران اسلامی به گونه‌ی دایره‌ای شکل درمی‌آید. ساخت دارابگرد را پس از شهر بغداد می‌دانند. تپه‌های باستانی دارابگرد از دید باستان‌شناسی و حتا مِهرازی (:معماری) ارزش بسیار فراوانی دارد و پاسداری و نگهداری از آن اَمری بایسته (:ضروری) به شمار می‌آید.

باستان شناسان دیرینگی شهر دارابگرد را وابسته (:مربوط) به اواخر دوره‌ی اَشکانی و آغاز ساسانی می‌دانند. شهر باستانی دارابگرد در 7 کیلومتری شهرستان داراب جای گرفته است و با شماره‌ی 14 در تاریخ 24 شهریورماه 1310 به ثبت ملی رسیده است.

فرونشست زمین در شهر باستانی دارابگرد، تهدیدی جدی برای این یادگار ملی است، به‌سادگی از کنار آن نگذریم. امروز دارابگرد را دریابیم که فردا دیر است.

حفر چاه‌های غیرمجاز در حریم درجه‌ی یک و چند متری دارابگرد

چا

حفاری غیرمجاز در عرصه و شهر باستانی دارابگرد

زمین در عرصه و بر روی شهر باستانی دارابگرد دهان بازکرده است

شکاف‌ها و ترک‌ زمین دارابگرد را می‌بلعد

فرونشست زمین در تپه دارابگرد خطری جدی برای این یادمان ملی است

فرونشست زمین در شهر باستانی دارابگرد که چندین متر است

گذر هر روزه‌ی گوسپندان نشان از بی‌توجهی مدیران است

فرتور از سیاوش آریا است