شهر تاریخی دارابگِرد که از آن با نام یکی از سه شهر بزرگ باستانی سرزمین پارس نام می‌برند، در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر می‌برد. این شهر ارزشمند تاریخی که هویت و شناسنامه‌ی بالَنده و غرورآمیز مردم شهرستان داراب است، امروزه به شهر مردگان تبدیل شده و مردم بومی مردگان خود را در حریم درجه یک آن به خاک می‌سپارند.
به گزارش اَمرداد، دارابگِرد، این کهن شهر بی‌همتای باستانی امروزه همانند هر چیزی است جز یک اثر ملی و تاریخی! زخم‌های ژرفی بر پیکره‌ی ناتوان (:نحیف) و رنجور شهر دارابگرد نواخته شده، ولی اِنگار کسی صدای ناله‌های او را نمی‌شنود. شهر تاریخی دارابگِرد همانند کودک یتیمی است که بدون سرپرست رها شده و هر روز با چالش تازه‌ای روبه‌رو می‌شود. دارابگِرد روزگار اندوه باری را سپری می‌کند و شرایط هر روز برایش بدتر می‌شود، کاش مَرهمی بر زخم‌های کهنه‌اش باشیم و او را دریابیم.
اما سال‌های سال است که تپه‌های دارابگِرد به جایگاهی برای پیست موتورسواری تبدیل شده است و موتورسواران بومی به آسودگی در این شهر باستانی و کهن، بدون هیچ نگرانی پَرسه می‌زنند. اَنبوه زباله‌های خانگی و پلاستیکی در کنار و حریم درجه یک این یادمان ملی رها شده و صحنه‌ی زشت و زننده‌ای را به نمایش گذاشته است. نخاله‌های ساختمانی با وجود هُشدارها و گزارش‌های نگارنده در چندین سال گذشته، پِیاپی در ورودی و حریم شهر تاریخی دارابگِرد، بدون هیچ نظارتی ریخته می‌شود. سازه‌های ساختمانی ناهمخوان و ناهمگون با زیر پا گذاشتن قانون‌های میراث فرهنگی در نزدیکی این یادمان باستانی و حریم آن سر برآورده و آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را به آن زده است.
بی‌گمان بدترین چالش شهر باستانی دارابگِرد را می‌توان خاکسپاری مردگان در نزدیکی و حریم درجه یک آن دانست که افزون بر ویرانی لایه‌های باستان‌شناسانه‌ی این کهن شهر، با قانون‌های میراث فرهنگی هم ناسازگار بوده و آینده‌ی ناروشنی را پیش روی این یادگار ملی جای خواهد داد. همچنین خاکسپاری مردگان از ثبت جهانی آن در آینده، به عنوان یکی از شهرهای دایره‌ای شکل باستانی ایران نیز، پیشگیری خواهد کرد. از سویی، تابلو سازمان اوقاف مبنی بر ممنوعیت خاکسپاری مردگان از سال 1388 به این سو، هم نتوانسته است از خاک‌سپاری‌ها پیشگیری کند.
دردهای دارابگِرد یکی دو تا نیست. دردهای این کهن شهر خود یک «مثنوی هفتاد مَن» است. اما اگر گوشه‌ی چشمی به آن داشته و کمی با آن مهربان باشیم، می‌توان دردهایش را درمانگر بود. اگر سرپرستان میراث فرهنگی شهرستان داراب، به جای دادن نشانی نادرست و گفت‌وگوهای (:مصاحبه) غیرعلمی با خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها، مبنی بر درازترین دیوار خشتی جهان!، بزرگ‌ترین شهر دایره‌ای شکل (:مدور) جهان و از این دست گفت‌وگوها، کمی هم به فکر دارابگِرد که هویت و شناسنامه‌ی این شهر است، بودند؛ بی‌گمان امروز وضعیت دارابگِرد بهتر و زیبنده‌تر می‌بود. هر چند با بودجه‌های اَندک شهرستانی و حتا استانی میراث فرهنگی نمی‌توان کار ارزنده‌ای برای این یادگار تاریخی انجام داد. اما باید این موضوع به یک گفتمان ملی تبدیل شود تا بتوان از چالش‌های آن کاست. همچنین پاسداری و نگاه بانی از یادمان‌های تاریخی تنها بر دوش سازمان میراث فرهنگی نیست و همه‌ی نهادها و ارگان‌های دولتی باید با سازمان میراث فرهنگی همکاری کنند. زیرا دارابگرد پیشینه و هویت ملی مردم منطقه به شمار می‌آید.
به گزارش اَمرداد، اَردشیر بابکان بُنیادگذار دودمان ساسانی پیش از آن که به پادشاهی برسد، دارابگرد را به قلمرو خود درآورده و جایگاه فرماندهی خود را از همین شهر گسترش می‌دهد. در این شهر بقایای کَندگ (:خندق) از زمان ساسانیان برجای مانده و دارابگرد در روزگار ساسانیان رونق فراوانی داشته است. باستان شناسان از دارابگرد به عنوان نخستین شهر دایره‌ای شکل ساسانی نام می‌برند و همه‌ی این‌ها ارزش این یادمان تاریخی را دوچندان می‌کند. شهر باستانی دارابگرد، امروز تنهاتر از هر زمانی است و دست یاری به سوی من و تو دراز کرده است. دستان آن را بگیریم، نکند که فردا دیر باشد.
شهر تاریخی فرهنگی دارابگرد در 7 کیلومتری شهرستان داراب و در 240 کیلومتری جنوب خاوری (:شرقی) شیراز جای گرفته است و با شماره‌ی 14 در تاریخ 24 شهریورماه 1310 به ثبت ملی رسیده است.
انبوه زباله ها در کنار تپه های باستانی دارابگرد، دهن کجی به هویت ملی است
انبوه نخاله های ساختمانی سال هاست که در چند متری یادمان ملی ریخته می شود و هیچگونه نظارتی وجود ندارد
با وجود ممنوعیت خاکسپاری مردگان باز بیننده دفن مردگان در حریم درجه یک شهر باستانی دارابگرد هستیم
تابلو معرفی اثر تاریخی که با جایگاهی برای تبلیغات تبدیل شده است!
تپه باستانی که به پیست موتورسواری تبدیل شده است!؟
سازه های ناهمخوان و غیرمجازی که در حریم درجه یک شهر تاریخی دارابگرد سربرآورده اند!؟
سال های سال است موتورسواران به راحتی در شهر باستانی دارابگرد می چرخند و هیچ کس پاسخگو نیست
وجود این تابلو هم نتوانسته است از ریختن زباله ها پیشگیری کند و دقیقا پشت تابلو انبوه زباله ها را می بینید
ورودی شهر باستانی دارابگرد که هیچ همخوانی و همگونی با یک اثر ملی که بنا است در آینده جهانی شود، ندارد
فرتور از سیاوش آریا است.
