آتش «فروردگان» بر بام خانه‌ها، نوید آمدن سال نو

شایسته است درپایان روز وهیشتوایش وآغاز سپیده‌دم روز اورداد بر بام خانه آتش افروزیم.

برپایی آتش جشن «فَروَردِگان» به جشن گاهنبار همسپدم و واپسین روز سال ارتباط دارد و باور بر این است که فروهرها از ده روز پیش از نوروز، بنابر بند ۴۲ فروردین و بسیاری دیگر از متن‌های دینی، برای یاری مردمان و خویشان فرود آیند، با نیروی نیک خود سودهایی بخشند که بسیار گران‌بها بوده، فر و شکوهی به همراه آورند و در پایان روز «وهیشتوایش» با برافروختن آتش بر بالای بام و بلندی خانه، بدرقه‌کننده‌ی آنان به جایگاه خویش هستیم.

افروختن این آتش بسیار مهم و بسیار گفتمان‌هایی نگفته از دومین محور جهان‌بینی زرتشتی به همراه دارد و سنتش ارزشمند بوده و خواهد بود. انجام و باور به این واجبات دینی در روزگار گذشته بسیار مهمتر از امروز بوده است؛ برای نمونه، سفیر امپراتور روم شرقی که در چهاردهم نوامبر ۵۶۵ میلادی به تخت نشست، پس از مدتی به سوی ایران و دربار انوشیروان آمد. با همه‌ی اهمیتی که موضوع داشت تا پایان روز دهم نوشیروان نتوانست وی را بپذیرد، زیرا که ورود وی همزمان با برگزاری جشن «پنچه» بود. آن‌قدر این آیین و انجام آن اهمیت داشت که همه‌ی شاهان ایرانی نیز مکلف به اجرای همه‌ی مراحل و مراسم پنجه بودند. ابوریحان بیرونی، کسروی، جاحظ، مسعودی، قزوینی و … نوشته‌اند که انجام مراسم و شعایر دینی در هنگامه‌ی فروردگان، اهمیتی فراوان داشته و همه‌ی زرتشتیان مکلف به اجرای دقیق آن بودند.

در نوشته‌های بزرگان و دانشمندان و موبدان و نیاکانمان، همانند یسنا هات یکم، یسنا هات ۲ بند ۸ و هات ۳ بند ۱۰، فروردین یشت، بند ۱۱ اورمزد یشت، دینکرد، در بندهشن فصل ۲۵ بند ۹ و در نیرنگستان رویه‌ی ۱۵، ماه یشت، مینوی خرد فصل ۵۶، مروج الذهب، برهان قاطع پوشینه‌ی(:جلد) سوم رویه‌ی ۱۴۷۵، عجایب المخلوقات و … از گاه‌شمار زرتشتی، نوروز و برافروختن آتش پنجی و روزهای پنجه‌ی آخر سال و اجزای زمان، اَیَه‌ره (AYARA= روز)، اَسنیَه (ASNIYA= تقسیمات روز) و … سخن‌های فراوانی آمده است.

فروردگان بی‌گمان چه در روزگار باستان و پیش از ساسانیان، و چه پس از ساسانیان و نزد پارسیان هند هم “ده روز” بوده است. امروزه ما زرتشتیان پنج روز آن را بزرگتر و به نام پنجه‌ی بزرگ (اندرگاه) می‌شناسیم که برابر با درنگ آفرینش انسان و گهنبار همس‌پت‌میدیم‌گاه است. ما در این روز آیین‌های مربوطه را برگزار می‌کنیم و شایسته است در پایان روز وهیشتوایش (۲۹ اسفندماه) و سپیده‌دم روز اَوَرداد (روز کبیسه) با خواندن اوستا، ستایش اهورامزدا و زنده نگه‌داشتن‌ آیین نیاکان و بدرقه فروهرهای درگذشتگان، با پاکی و حرارت، در بالای بام خانه آتش افروزیم، که هم بدرقه‌ی راه فروهرهای نیاکانمان باشیم و حرارت‌دهنده بوده و هم ناپاکی‌های درون را بزداییم و اشویی پیشه کنیم و دوستی و خوشبختی دیگران را خواستار باشیم و به دور و نزدیک خبر دهیم که سال نو به یاری پروردگار بزرگ، اهورامزدا به زودی فرا می‌رسد.

یادآور می‌شود برخی همکیشان در سال‌هایی که روز اورداد را داریم (سال کبیسه است) این آتش پنجه را در روز اورمزد و فروردین‌ماه انجام می‌دهند که پس از تحویل سال نو است؛ با توجه به متن‌های دینی و آیینی، بهتر و شایسته است این کار پیش از زمان آغاز سال نو انجام شود، زیرا در متن‌ها از میزبانی فروهرها به مدت ده روز سخن به میان آمده است و ما با فروهر درگذشتگان پیش از زمان سال تحویل در پایان روز وهیشتوایش بدرود می‌گوییم و پس از سال تحویل و آغاز فرودین‌ماه شادی را بیشتر گسترش داده و به آتشکده‌ها و جایگاه‌های سپندینه برای ستایش خداوند بزرگ می‌رویم و سراسر خوشبختی را برای خود و دیگران خواستاریم.  

و در پایان، پیشاپپیش جشن زادروز و پیامبری اشوزرتشت و فرارسیدن نوروز جمشیدی بر همگان خجسته باد.