امروز خورداد امشاسپند و اردیبهشتماه از سال 3758 زرتشتی، آدینه پنجم اردیبهشتماه 1399 خورشیدی، 24 آوریل 2020 میلادی
نخستین بنیاد گردآوری و ترجمهی کتاب در جهان، ماه آوریل سال 552 میلادی و در ایران آغاز بکار کرد.
محاسبات پارهای از مورخان، 19 آوریل و برخی دیگر 24 آوریل همان سال را روز آغاز کار این بنیاد به دست داده است. این بنیاد به تصمیم خسروانوشیروان ـ شاه ساسانی ایران، یکی از بزرگترین پادشاهان ایران که به دادگری پرآوازه بود، دایر شد. از آنجا که خسرو اول بسیار انسان فرهیخته و دارای منش والایی بود، بزرگان به او فرنام (:لقب) انوشیروان یا دارندهی روح جاویدان دادند.
نخستین بنیاد گردآوری و ترجمهی جهان در جوار خود یک کتابخانه عمومی ـ پژوهشی داشت که در همین سال تکمیل شده بود. برای انتقال کتاب از گوشه و کنار جهان به این بنیاد برای ترجمه، خسروانوشیروان حتی پزشک ویژه خود «برزویه» را به هند فرستاد و رهآورد این سفر، آوردن کتاب «کلیله و دِمنِه» به ایران بود که به پهلوی و سپس به عربی و دوباره به پارسی نوین (پارسی دری) ترجمه شده است. در مقدمه شاهنامه ابومنصوری در این باره آمده است: “از کسری انوشیروان چیزی مانده است که از هیچ پادشاه نمانده است (یعنی کلیله).”
چهار سده پس از خسرو یکم، سامانیان چنین مرکزی را در جوار «کتابخانه عمومی مَرو» به وجود آوردند. دائرةالمعارف کتاب و چاپ «کتابخانه مرو» را که به کوشش سامانیان ایرانی تأسیس شده بود و تا حمله چنگیزخان به منطقه فرارود دایر بود بزرگترین کتابخانه عمومی و مرکز تالیف و ترجمه کتاب در جهان قدیم بشمار آورده است که روزانه در آن دست کم چهارصد نویسنده، کتابها را تکثیر (رونویسی) میکردند. همین مرکز به زنده نگه داشتن زبان و ادب فارسی کمک بسیار کرد. طرز کار کتابخانه مرو الگوی کتابخانههای عمومی و نیز پژوهشی جهان امروز قرار گرفته است. «مرو» اینک در ایالت ماری جمهوری ترکمنستان قرارگرفته است.
از باده جوی شادی و از باده باش خوش
بیباده این جهان، صنما بادگیر، باد
خورداد فروزهی رسایی اهورامزدا نام ششمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی است. پنجمین امشاسپند و پاس دارندهی آبها و سرسبزی است. خورداد در اوستا «هـَئوروَتات» و در پهلوی «خُردات» یا «هُردات» به معنی رسایی و کمال است که در گاتها یکی از فروزههای اهورا مزدا و در اوستای نو نام یکی از هفت امشاسپند و نماد رسایی اهورا مزدا است. بخش هئوروه که صفت است به چم رسا، همه، درست و کامل. بخش دوم تات که پسوند است برای اسم، بنابراین هئوروتات به چم کمال و رسایی است. خورداد نماینده رسایی و کمال اهورامزداست.
خورداد، امشاسپند بانویی است که نگهداری از آبها در این جهان، خویشکاری اوست و کسان را در چیرگی بر تشنگی یاری میکند از این روی در آیین، به هنگام نوشیدن آب از او به نیکی یاد میشود و در گیتی به نگهبانی آب گماشته شده است.ایزدان تیر و باد و فروردین از همکاران خورداد هستند.
در گاتها، از خورداد و امرداد پیوسته در کنار یکدیگر یاد میشود و در اوستای نو نیز این دو امشاسپند، پاسدارنده آبها و گیاهاناند که به یاری مردمان میآیند و تشنگی و گرسنگی را شکست میدهند.
در یسنا، هات ۴۷، آمدهاست که اهورامزدا رسایی خورداد و جاودانگی امرداد را به کسی خواهد بخشید که اندیشه و گفتار و کردارش برابر آیین راستی است.
در متنهای کهن امشاسپند خورداد: چهارمین یشت از یشتهای بیست و یک گانهی اوستا، ویژه ستایش و نیایش امشاسپند بانو خورداد است که در آن یشت از زبان اهورا مزدا یادآور میشود که «… یاری و رستگاری و رامش و بهروزی خورداد را برای مردمان اشون بیافریدم…» و سپس تاکید میشود هر آن کس که خورداد را بستاید همانند آن است که همه امشاسپندان را ستایش کردهاست. در بندهش نیز درباره خورداد آمدهاست : «… است؛ او از آفرینش گیتی، آب را به خویش پذیرفت..»، چنین گوید: هستی، زایش و پرورش همه موجودات مادی جهان از آب است و زمین را نیز آبادانی از اوست…»
یک پاسخ
با سپاس
خورداد، به نظر من از دو بخش «خور» و «داد» درست میشود کد خور به معنی خورشید است. ایزد خورشید مورد ستایش اهورامزدا است. همان گونه که ایزد بانوی آبها مورد ستایش اهورا مزدا است