سازه‌های تاریخی دامغان همچون دیگر سازه‌ها و آثار تاریخی در شهرهای گوناگون ایران، از دست‌یازی ویرانگرانی که شبانه دست‌به‌کار تخریب می‌شوند در امان نیستند و هر بار بخشی از تاریخ این شهر در سکوت فرو می‌ریزد.
رییس اداره‌ی میراث و گردشگری دامغان می‌گوید: «چون پیگیری مسایل قانونی ملک‌هایی که در مجاورت بناهای تاریخی قرار دارند، زمان‌بر است، افرادی که درصدد تخریب هستند، با دریافت مشاوره‌هایی که بعضا اشتباه است، ترجیح می‌دهند شبانه این کار را انجام دهند. البته بسیاری از این اتفاقات پیگیری قانونی و منجر به صدور احکام سنگین برای متجاوزان می‌شود».
به گزارش خبرگزاری ایلنا، این روزها خبر تخریب میراث فرهنگی در برخی شهرستان‌ها داغ است. برای نمونه می‌توان به تخریب بادگیر کنار خانه‌ی ابراهیمی دامغان و تخریب دیوار تاریخی باروی دامغان اشاره کرد. از یک‌سو بادگیر کم‌مانند خانه قدیمی کنار خانه ابراهیمی دامغان که نمای زیبایی به خانه ابراهیمی داده بود، توسط مالک شخصی تخریب شد و به فاصله اندکی از آن ویران کردن بخشی از دیوار بارو در شمال شرقی دامغان انجام گرفت که یکی از بزرگ‌ترین معماری‌های خشتی ایران است.
مهدی قاسمی، رییس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان دامغان، درباره‌ی چرایی افزایش تخریب‌‌های میراث فرهنگی در این شهرستان گفت: «از آنجا که یگان حفاظت این منطقه بسیار فعال است و همیشه درحال نظارت و پیگیری است از این‌رو موارد این چنینی را سریع شناسایی می‌کند اما از آنجا که بیشتر این تخریب‌ها یا در روزهای تعطیل یا شبانگاه انجام می‌شوند، امکان جلوگیری از تخریب وجود ندارد. البته ممکن است بسیاری از اتفاقات و تخریب‌ها در سایر شهرستان‌ها نیز بیفتد اما چون کسی خبردار نمی‌شود، خبر آن نیز منتشر نمی‌شود».
به گفته‌ی او، دامغان مملو از آثار و بناهای تاریخی است از این‌رو هر کس بخواهد تغییری در شهر ایجاد کند، با مشکل تخریب میراث فرهنگی روبه‌رو می‌شود. حتا تخریب۱۰۰ درصدی ۲ برج باروی قدیمی دامغان و قسمت اندکی از دیوار بارو که گفته می‌شود برای ایجاد معبر بزرگ‌تر برای خیابان منتهی به منازل شخصی انجام شده، در ملک شخصی قرار دارد. در سال‌های گذشته، مالک حاضر شده بود ۱۳ متر از زمین خود را به حریم اختصاص دهد اما طی روزهای گذشته عمدی یا سهوی، با لودر درصدد تخریب بر آمد که این مورد به دادگاه گزارش و شکایت‌های لازم انجام شد.
ویرانگری‌های شبانه‌ی میراث فرهنگی
قاسمی یادآور شد: «درخصوص تخریب بادگیر مجاور خانه ابراهیمی دامغان نیز شاهد خریده شدن این ملک که درحریم بنای ثبتی قرار دارد توسط یک بساز-بفروش هستیم که از قضا بدون دریافت استعلام از میراث فرهنگی و دریافت مجوز از شهرداری درصدد تخریب بنا برآمده است. تخریب این ملک ساعت 12 شب انجام شده است».
رییس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان دامغان درباره‌ی چرایی تخریب بناهای تاریخی در شامگاه و روزهای تعطیل به یک روند دایمی و این مهم که آیا تخریب‌گران از این فرصت و نبود مسوولان میراث برای تخریب بناهای تاریخی بهره می‌جویند، گفت: «این امر مسجل است. از آنجا که پیگیری مسایل قانونی ملک‌هایی که در مجاورت بناهای تاریخی قرار دارند، زمان‌بر است از این‌رو افرادی که درصدد تخریب هستند، با دریافت مشاوره‌هایی که بعضا اشتباه است، ترجیح می‌دهند شبانه این کار را انجام دهند. البته بسیاری از این موارد مورد پیگیری قانونی و منجر به صدور احکام سنگین برای متجاوزان می‌شود».
آشنایی با راه‌های گریز از قانون
او در ادامه افزود: «معمولا افرادی که درصدد تخریب‌هایی از این دست برمی‌آیند با قوانین و شرایط آشنا هستند و با استفاده از روابطی که دارند، موارد گریز از قانون را بلد هستند. درعین حال باتوجه به افزایش بی‌رویه ارزش ملک در ایران، مسایل سودجویی و زیاده‌خواهی و البته حقوق مالکیت، سبب می‌شود تا شاهد تخریب بناهای تاریخی باشیم».
قاسمی در پاسخ به این پرسش که باتوجه به آنکه به اذعان مالک مجاور خانه ابراهیمی دامغان، مجوز تخریب در تاریخ ۲۱/۳/۹۹ توسط شهرداری دامغان صادر شده و این صدور مجوز بدون اطلاع میراث‌فرهنگی و بدون اخذ استعلام از این اداره انجام شده است، تعاملات میراث و شهرداری به نوعی زیر سوال می‌رود و این مهم که آیا امکان دارد در شهرداری دامغان زدوبندی دراین خصوص انجام شده باشد، گفت: «تاکنون هماهنگی‌های بین شهرداری و میراث دامغان بد نبوده و شخص شهردار نیز درخصوص این مورد اظهار بی‌اطلاعی کرده است. این درحالی است که صد مجوز تخریب که توسط دایره فنی شهرداری صادر شده بود را دیده‌ام. هرچند همکاری‌ها خوب است اما گاهی اوقات شاهد چنین مواردی هستیم. البته مطمئن هستم که در سطح مسوولین زد و بندی اتفاق نیافتاده. شاید کارشناسی که مجوز تخریب را صادر کرده، قوانین را بلد نبوده. البته از شهرداری خواستار توضیح در این خصوص شدیم».
