سازهی بسیار بزرگ خشتی از دورهی آهن 3 در تپهی حاجیآباد همدان با ابعادی بزرگتر از معبد نوشیجان کشف شد.
در پی پروژهی نجاتبخشی تپهی حاجیآباد همدان سازهی بسیار بزرگ خشتی ازدوره آهن ۳(بهگفتهای دورهی ماد ) با دیوارهای قطور، سکوی آتشدان و سکوهای نشیمن با ابعادی بزرگتر از معبد نوشیجان به دست آمد.
با توجه به اینکه محوطهی باستانی تپه حاجیخان در روستای رزقان در محدوده محصور ساخت پتروشیمی ابنسینا فامنین همدان قرار دارد پروژهی کاوش نجاتبخشی آن در دستور کار قرار گرفت.
به گفتهی اسماعیل همتیازندریانی سرپرست هیات باستانشناسی گفت: فعالیت باستانشناسان در این محوطه به شناسایی و کشف آثار ارزشمندی انجامید که در مطالعات باستانشناسی غرب ایران ازدوره آهن ۳ (به گفتهای دوره ماد) بیمانند و همانند چنین آثاری به جز نوشیجان در جای دیگری یافت نشده است.
این باستانشناس با استناد به یافتههای باستانشناسی، این محوطه را تک دورهای آهن ۳ (احتمالا ماد) دانست و با عنوان اینکه کاوشهای باستانشناسی در پشتههای چهارگانه صورت گرفته است افزود: این پشتهها شامل نیایشگاهی از دوره آهن ۳، استقرار آهن ۳، استقرار دوره اسلامی و محوطه کارگاهی است.
همتیازندریانی مهمترین یافتههای معماری این محوطه را سکوی آتشدان، سکوهای خشتی گرداگرد فضاها، دیوار جدا کننده، اجاق U شکل، طاقچهها و بقایای خوشههای گندم در مجاورت سکوی آتشدان خواند و افزود: تمامی یافتههای سفالی در این محوطه مربوط به دوره آهن ۳ است.
او با اشاره به سکوهای نشیمن که دور تا دور این فضا وجود دارد و هیچ کدام پشت به آتشدان نیستند افزود: پلان نیمه چلیپایی در دو سوی فضا تکرار شده و با نگاهی کلی به مجموعه در مییابیم که با یک پلان چلیپایی سرو کار داریم که نمونهی آن در نوشیجان وجود دارد .
وی گفت :معبد نوشیجان در اندازه ۱۶ در ۱۶است و بخش داخلی این پلان ۲۰ در ۱۶ بوده و بزرگتر از معبد نوشیجان است.
اسماعیل همتیازندریانی یادآور شد با توجه به اهمیت این بنای خشتی که شاید بزرگتر و مهمتر از معبد مرکزی تپه نوشیجان بوده است حفاظت و حراست از این محوطه باید در اولویت میراث فرهنگی قرار گیرد.