در کوچه پس کوچه‌های شهر ری، در بخش ابن بابویه، در گستره‌ای سرسبز و دلنشین در میان درختان و گل‌های رنگارنگ، بنایی باشکوه و آجری جای گرفته که عمری طولانی به درازای ۹۰۰ سال دارد. این بنا که «برج طغرل» نامیده می‌شود، یادگاری طلایی از روزگار سلجوقی است و به‌عنوان آرامگاه بنیانگذار دودمان توانمند و پر شکوه سلجوقی، «طغرل بیک سلجوقی» شناخته می‌شود.
این بنا با مساحتی بیش از ۴۸ متر مربع و بلندایی در حدود ۲۰ متر و با اسكلتی خشتی و آجری به صورت استوانه‌ای افراشته خودنمائی می‌كند كه نمای داخلی آن به صورت استوانه گون و نمای بیرونی آن از ۲۴ كنگره با زوایه‌های حاده تشكیل شده است.
دیرینگی برج و پا برجا بودن این برج در درازای ۷۰۰ سالی كه از ساخت آن می‌گذرد با توجه به رخ دادن زلزله‌های سهمگین در ناحیه نشان از پی مستحكم و عمیق این بنا دارد. سازنده این برج در كف آن در كناره‌های دیوارها كانال‌های گذر هوا را تعبیه كرده كه این كانال‌ها مانع از رطوبت دیوارها و از بین بردن خرابی‌های ناشی از آن می‌شود و دیوارهای برج طوری طراحی شده كه موجب طنین صدا در درون بنا می‌شود.
برج طغرل در سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۴۷ در فهرست آثار ملی ثبت رسیده است.
این برج در شبهای تار با استفاده از روشن كردن آتش بر باروی بلند آن برای راهنمای مسافران جاده ابریشم كه از جانب خراسان به جانب ری می‌آمدند بوده و در روز نیازهای گاهشماری مردم را برطرف نموده است. بنا به گفته‌ی فرزانه اندیشمند استاد منوچهر آرین پژوهشگر تاریخ اطلاق واژه‌ی برج به این بنا و بناهای مشابه از آنجا كه برج به منازل عبور حركت سالانه خورشید در دائره‌البروج گفته می‌شود حكایت از این نوشته دارد كه گذشتگان از این روی سایه‌های این سازه‌ها و دریچه‌های گذر نور خورشید كه در روی آنها نشانده شده پی به برجی كه خورشید در آن غوطه‌ور است، می‌بردند زیرا كه در هر برجی خورشید بلندی خاصی در آسمان نسبت به افق و میل خاصی نسبت به جهات جغرافیایی مناطق دارد به ناچار سایه‌ها و طرز تابش آن متفاوت خواهد بود كه از این دگرگونی‌ها می‌توان در تعیین روزها و برج‌ها بهره برد و این فناوری به كار رفته در این ساختمانهاست كه واژه‌ی برج را زیبنده نام آن كرده است.
سمت شمالی برج ساعت آفتابی طغرل
حرکت خورشید درآسمان و ایجاد سایه بر اضلاع برج و شمردن آنها زمان محاسبه می‌شده است
برج طغرل افزون بر این ویژگی فوق‌العاده، ویژگی بی‌مانند دیگری در خود نهفته دارد كه سرود زیبای اندیشه استاد سازنده خود را جلوه‌گر می‌كند و آن ساعت آفتابی منحصر به فردی است كه در دل كنگره‌های آن پنهان دارد. كه شاید مورد همانند آن در تاریخ علم كمتر یافت می‌شود. همان گونه كه گفته شد حول این برحج از نمای بیرونی ۲۴ كنگره با زاویة حاده جلوه‌گر شده كه اگر در روبروی درگاه آن بایستید گویی شیری با دهانی باز به شما می‌نگرد. در دقت در این بنا از آنجا كه این كنگره‌ها دور تا دور این اثر را فرا گرفته به گونه‌ای خاص طراحی شده كه اگر چنانچه طلوع آفتاب اتفاق بیافتد در جانب شرق بنا كم‌كم یكی از كنگره‌ها روشن می‌شود و آفتاب درون آن می‌تابد، اگر نیم ساعت از طلوع آفتاب بگذرد.
کبوترخانه در دیواره داخلی برج
تاج برج طغرل
آرامگاه استاد برجسته ادبیات و فرهنگ ایران میرسیدمحمد محیط طباطبایی
فرتورازهمایون مهرزاد است.
1393
2 پاسخ
عکسها بسیارجالب بودند . درود و سپاس آقای همایون مهرزاد . همیشه عکسهاتون زیبا و عالی و هرکدام زیبایی خاصی دارند .
ممنون از این مقالۀ کوتاه. به اشتراک میگذارم همه از وجود و مشخصات کم نظیر این برج آگاه شوند.