فرهنگ و هنر در کارت پستال‌های موزه‌ی مقدم

بخشی از تاریخ هنر و مردم‌نگاری کشورهای گوناگون به‌ویژه ایران در کارت‌پستال‌های سال نو مسیحی در گنج‌خانه مقدم به‌نمایش گذاشته شده‌است.
به‌گزارش تارنمای امرداد زادروز عیسا مسیح بهانه‌ای شد تا گنج‌خانه مقدم اسناد برجای مانده از خانواده مقدم را بازنگری کند و از بین چندین هزار کارت‌پستال‌هایی که «سلما» همسر محسن مقدم از دوستانش در جشن‌های گوناگون دریافت ‌کرده را مورد بررسی قرار دهند و کارت‌های ویژه جشن کریسمس را گزینش کنند و به همراه دو اثر شاخص گنج‌خانه یکی تابلو رنگ روغن که نگاره حضرت مریم و عیسا کودک بر روی چوب کشیده است و دیگری اثر پرآوازه دواینچی با نام «شام آخر» بر روی صدف کنده شده‌ را به نمایش بگذارند.
هاله زرینه فرنشین گنج‌خانه مقدم از انگیزه برپایی نمایشگاه «نگاهی نوستالژیک به کارت پستال‌های سال نو» در گنج‌خانه مقدم گفت: «امروز فرستادن کارت‌پستال بسیار اندک شده و گاهی هم به‌گونه مجازی صورت می‌گیرد با این اندیشه کارت‌پستال‌ها گزینش شد و دو اثر شاخص گنج‌خانه هم برای رونمایی آماده شد.
شمار کارت‌پستال‌ها به اندازه‌ای بالا بود که نمی‌شد همه را خواند و با هم برابری داد ولی آشکار است کارت‌ها از سوی خانواده وی، دوستان، همکاران و سفارت‌ها فرستاده می‌شد.»
چیدمان کارت‌ها براساس گردش در گنج‌خانه براساس رویدادهای پیش از زایش عیسا و زاده شدن وی است؛ زرینه در این باره چنین گفت: «چیدمان از داستان سه دانای شرقی که هنگام زاده شده حضرت عیسا به بیت‌الحم می‌روند، حضرت مریم و حضرت عیسا است.
بخش دیگر از کارت‌ها جنبه تزیینی داشتند که از گل‌نقش‌ها و مینیاتورهای ایرانی در بین آن‌ها وجود دارد. برخی کلاژ، نقاشی با آب رنگ و گواش هستند. کارت‌های سوزن‌دوزی شده و تصویر پارچه‌های سوزن‌دوزی که از سوزن‌دوزی آذربایجان نیز در بین آن‌ها به‌چشم می‌خورد.»

ویژگی برجسته سلما مقدم
زرینه در ادامه سخنانش از ویژگی‌های همسر محسن مقدم گفت: «از آن‌جایی که سلما با چند زبان آشنایی داشت هنگام ورود میهمان‌های بیگانه یا شخصیت‌های بزرگ به ایران، سلما به‌عنوان ترزبان (:مترجم) و مهماندار همراهی‌شان می‌کرد، به‌همین ‌انگیزه با اشخاص بسیار دوستی داشت و کارت‌پستال‌های بسیاری در نوروز و سال نو مسیحی دریافت می‌کرد. یکی از ویژگی‌های برجسته سلما این است که هر چیزی را یادداشت می‌کرده و یا بسته‌بندی کامل انجام داده‌است. کارت‌ها را سال به‌سال بسته‌بندی و در جعبه‌ای نگهداری کرده‌است.»
در تالار دیگر کارت‌هایی با چهره بانوان چشم بادامی به‌چشم می‌خورد که سرپرست گنج‌خانه مقدم درباره آن‌ها چنین گفت: «کارت‌پستال‌هایی که از ژاپن دریافت کرده از نظر دیداری بسیار زیبا هستند؛ بادبزن یکی از نمادهای کشور چین و ژاپن است و در کارت‌ها از آن بهره گرفته‌اند. کارت‌های دیگری هستند که یک شخص هر سال از آثار نگارگری هنرمندی به‌گونه کارت برای سلما فرستاده است و درون کارت نوشته شده بیشتر نگاره‌ها از چهره بانوان زیبا ژاپن است. بخش دیگری از کارت‌پستال‌ها وابسته به پوشاک‌های سنتی کشورهای وابسته است.»

داستان سه دانای شرقی
یکی از داستان‌های شناخته شده درباره زاده شدن عیسا مسیح و باشندگی سه مرد فرزانه شرقی است که بیشتر با نام‌هایی چون «سه دانای شرقی»، «سه مغ» و «سه پادشاه» نام برده می‌شوند. داستان دیدار این سه تن از عیسا نوزاد در باب دوم از انجیل مَتا وجود دارد. برای این اساس سه مجوس با کمک ستارگان زاده شدن عیسا را پیش‌بینی کرده و راهی دراز از شرق را برای دیدن وی سپری می‌کنند؛ پس از رسیدن به اورشلیم پرسیدند: «کجاست آن تازه زاده شده که پادشاه یهود است؟ ما ستاره او را در مشرق دیده و برای ارج نهادن (:تکریم) او آمده‌ایم.» هیرود پادشاه و مردم اورشلیم از این خبر بیمناک شدند. هیرود از کاهنان یهود پرسید: «مسیح کجا باید زاده شود؟» آن‌ها با بررسی کتاب‌های خود گفتند در «بیت‌الحم». آن‌گاه هیرود به دانای شرقی گفت: «به اورشلیم بروید و چون او را یافتید مرا نیز آگاه کنید.». مجوسان به سوی بیت‌الحم رفتند و در راه دوباره ستاره را دیدند و شادمانه آن را دنبال کردند تا به بیت‌الحم رسیدند. ستاره در بالای خانه‌ای ایستاد و آن‌ها به درون رفته و حضرت مریم را با نوزاد دیدند؛ بر وی کرنش کردند و هدایای خود از زر، کُندُر و مُرّ را پیشکش کردند. شب هنگام در خواب به مجوسان وحی رسید که به نزد هیرود بازگشت نکنند و آن‌ها از راه دیگر به وطن خویش بازگردند.
در برخی از منابع کهن فارسی این سه تن را پارسی دانسته و نام‌های ایشان «لهراسب» ، «جاماسب» و «گشتاسب» را نامیده‌اند و در نوشته‌های مسیحی «کاسپار» (دانشمند هندی)، «ملکیور» (دانشمند پارسی) و «بالتازار» (دانشمند عرب اهل یمن) نامیده شده‌اند.

ارزش کارت پستال در اقتصاد کشور از دیرباز
در جهان مجازی، تلگرام و فیس بوک تنها از دیدن نگاره‌ها لذت می‌بریم ولی پست‌کارت جاویدان است چنان‌چه پس از گذشت چند دهه با نگاه به کارت‌پستال‌ها می‌توان فرهنگ، اندیشه و هنر مردمان را در هر دوره‌ای مورد بررسی قرار داد. با پست‌کارت می‌توان جذب گردشگر کرد و یکی از بالاترین درآمد ارزی کشور می‌تواند سیستم پست، تلگراف و پست‌کارت باشد.
ایران نیز در دوره قاجار در بهره‌گیری از کارت‌پستال پیشتاز بود و درآمد پستی گمرک ایران در سال 1897 میلادی کمتر از صد هزارتومان بود و به انگیزه کوشش بسیار بلژیکی‌ها  در کمتر از سه‌سال این درآمد بالای یک میلیون تومان رسید که همین هزینه سفرهای مظفرالدین شاه به فرنگ را تامین کرد. در جهان امروز سال 2016 میلادی و 1394 خورشیدی در جهان فیلاتلیک (مکان‌هایی مانند اکسپوها یا نمایشگاه‌هایی که اسناد پستی می‌فروشند) چه از نظر تاریخی و چه بی‌مانندی، ایران جزو پنج کشور نخست جهان است.

نگاره سه دانای شرقی در کارت‌پستال‌های گوناگون اروپاییان

پیشکش‌هایی که سه دانای شرقی به عیسا مسیح می‌دهند

سه دانای شرقی برای یافتن عیسا ستاره را دنبال کردند

آراستن کارت پستال‌ها با سوزن‌دوزی آذربایجان

مینیاتورهای ایرانی بر روی کارت‌پستال‌های اروپایی

کارت پستال‌های از کشورهای گوناگون از جمله فرانسه، انگلیس، آلمان، هند و بلغارستان فرستاده شده‌اند

نگارگری چهره بانوان زیبای ژاپن به وسیله یک هنرمند ژاپنی

گل کریسمس یا بنت قنسول

تابلو «شام آخر» داوینچی در بخش بالا و میانی صدف کنده‌کاری شده‌است و پیرامون آن چهره‌های حضرت مریم و عیسا کودک نیز کار شده‌است

یکی از آثار نگاره تابلو رنگ روغن حضرت مریم و عیسا کودک بر روی چوب است که تابلویی یگانه به‌شمار می‌آید، برای این‌که آسیب وارد نشود از نرده‌های دوره قاجاری گنج‌خانه
بهره گرفته‌اند تا دیواری ایجاد شود

فرتور از مارال آریایی است.

0114