هنرمند جوان ابرکوهی با همراهی مادرش توانست پس از باززندهسازی (:احیای) «عاروسکهای جلی» این دیار تاریخی، این بار عروسکهای «اعلا و رعنا» که برگرفته از یک افسانهی بسیار کهن در ابرکوه است را زنده و داستان آنها را برای نسلهای کنونی بازگو کند.
به گزارش ایسنا، عروسکهای بومی و سنتی یکی از دستسازههای نیاکان ما ایرانیان است که پیشینهی ساخت آنها به آیینهای کهن و هازمانهای آغازین (:جوامع اولیه) باز میگردد ولی همین عروسکها نیز پیامهایی بسیاری را از قلب تاریخ به همراه دارند که نسل به نسل منتقل شده و در گسترش و ماندگاری فرهنگ، آداب و رسوم و شیوهی پوشش قومها و تیرههای ایرانی نقش سازنده و تاثیرگذاری داشتهاند.
«عاروسک جلی» از جمله این عروسکهای سنتی و بومی شهرستان ابرکوه است که چند سال پیش از سوی «حامد اکرمی» از پژوهشگران و هنرمندان این دیار تاریخی باززندهسازی شد و پس از ثبت ملی، زمینهی کارآفرینی و درآمدزایی بسیاری از هنرمندان منطقه را نیز فراهم آورده است.
حامد اکرمی که برای باززندهسازی این عروسک، پژوهشهای بسیاری انجام داده بود، اینبار در مسیر پژوهش و مطالعات خود، عروسکهای بومی دیگری به نامهای «اعلا و رعنا» که ریشه در یک داستان و افسانهی بسیار کهن در ابرکوه دارد را باززندهسازی کرده و هماکنون با همراهی پایگاه پژوهشی میراثفرهنگی در حال آماده کردن پرونده ثبتی این عروسکها است.
این هنرمند جوان ابرکوهی در اینباره به خبرنگار ایسنا میگوید: در ایران عروسکها در دستههای گوناگون مانند هنری، نمایشی، بومی-محلی و آیینی-بومی قرار میگیرند که عروسکهای «اعلا و رعنا» که روایتگر یک عشق افسانهای و کهن و ویژهی منطقهی ابرکوه هستند، در دستهی عروسکهای آیینی_بومی جای دارند.
وی که با همکاری مادرش «عشرت سابقی» توانست عروسکهای «اعلا و رعنا» را از روی نمونهی قدیمی آن که مربوط به سال ۱۲۵۰ شمسی اثر «بیبی سلطان صحافی» است باززندهسازی کند، میافزاید: با توجه به افسانهی «اعلا و رعنا» که داستان عشق دو خانزاده را روایت میکند، پوشش این عروسکها نیز نشانگر (:معرف) پوشش خوانین ابرکوه در سالهای دور است و باززندهسازی آن بهگونهای زنده کنندهی فرهنگ کهن این منطقهی باستانی است.
این پژوهشگر حوزهی میراثفرهنگی با پافشاری بر اینکه شاید آرمان (:هدف) از باززندهسازی این عروسکها در گام نخست زنده کردن یک افسانهی کهن به گمان برسد، یادآوری میکند: عروسکهای سنتی با ایجاد کار و درآمد برای دوستداران به ویژه بانوان، اعتماد به نفس و خودباوری را در میان آنها تقویت میکند.
اکرمی با بیان اینکه دوخت عروسکهای اعلا و رعنا به شیوهی «سیاهدوزی ابرقویی» و ایجاد نقشهای محرابی، گل و بته است،ادامه میدهد: سازندگان با ساخت این عروسکها، به فرهنگ و پوشش بومی منطقه خود دلبستهتر میشوند و هنگام ساخت، لالاییها، ترانهها و دیگر ارزشهای بومی را زمزمه و یادآوری میکنند.
وی عروسک را یکی از راههای انتقال فرهنگ میان قومها و همچنین از از سوی بزرگسالان به کودکان میداند و پافشاری میکند: عروسکها میتوانند فرهنگ یک جامعه را با خود در تاریخ جابهجا کنند اما زمانی که شیوهی ساخت آنها فراموش شود و حتی در خانههای مردم همان جامعه هم جایی نداشته باشند؛ یعنی مردم در پی دگرگونی فرهنگ خود هستند.
نخستین بازتاب باززندهسازی عروسکهای «اعلا و رعنا» و زنده کردن افسانهی آنها، قصهگویی «فریبا قیومیزاده» مسوول انجمن شعر و ادب شهرستان ابرکوه در سومین جشنوارهی استانی قصهگویی «چله قصه» بود که با بیان این داستان، جایگاه نخست را به دست آورد.
قیومیزاده آرمان از برگزیدن این داستان برای ارایه در جشنواره را زنده کردن فرهنگ و داشتههای بومی ابرکوه بازگو کرد و افزود: داستان «اعلا و رعنا»، ادبیات عامهی منطقه است و اگرچه این داستان برای بزرگسالان بیشتر قابل فهم و درک است اما میتوان با بازنویسی و بازآفرینی، آن را برای ردهی سنی نوجوانان و کودکان نیز ارایه کرد.
این هنرمند ابرکوهی با بیان این که داستان «اعلا و رعنا» در جشنواره نیز با لهجه و گویش خاص مردم ابرکوه بیان شد، اظهار میکند: انجمن شعر و ادب در نظر دارد که سایر داستانهای کهن ابرکوه را نیز به همین طریق بازآفرینی کند و اجازه ندهد که غبار فراموشی در کوچهپسکوچههای گذر تاریخ به روی آنها نشسته و فراموش شوند.