بنابر گاهشماری سیروزهی زرتشتیان، دومین روز از هر ماه، بهمن روز (گاهشمار دینی زرتشتیان) نامیده میشود که پس از روز اورمزد است، بنابراین جشن بهمنگان زرتشتیان برابر است با 26 دی ماه (گاهشمار رسمی کشور) هر سال (نیکنام، 1382، رویهی 101). جشن بهمنگان نمادی از بهمن امشاسپند است.
در اوستا «وُهومَنه» (Vohumana) و در پهلوی وُهومَن و در فارسی وَهمن یا بَهمن گفته میشود. این واژه مرکب از دو بخش، «وهو» بهچم خوب و نیک و «مَنه» از ریشهی من، که در فارسی مَنِش یا مَنِشن شده است. بنابراین هر دو بخش این واژه در زبان فارسی ماندگار شده است و میتوانیم آن را به وَه منش و خوب منش یا به نیک نهاد برگردان کنیم.
وهمن یا نهادِ پاک و منشِ نیک نخستین آفریده اهورامزداست، در جهان مینوی نشانهی اندیشهی نیک، خرد و دانایی خداوند است. انسان را از خرد و دوراندیشی بهره بخشد و او را به آفریدگار نزدیک کند. بهمن همان فرشتهای است که در خواب، روان اَشو زرتشت را به پیشگاه باشکوه اهورا راهنمایی نمود. از زمان باستان در ایران زمین و کشورهای مزدیسنا (زرتشتی) بسیار به این فرشته پرداخته میشده است. بنابر گفتهی استرابون در آسیای نزدیک ستایش او روا بوده است. یکی از خویشکاریهای بهمن این است که به انسان گفتار نیک میآموزاند و او را از ژاژگویی و هرزهسرایی باز میدارد.
جامهی سفید ویژهی این امشاسپند است و در میان گلها یاسمین سفید هم از آنِ فرشتهی بهمن است (پورداود، جلد1، 1356، رویهی 88).
بهمن در سوی راست اهورامزدا مینشیند و کموبیش جایگاه رایزن (:مشاور) او را دارد. پس از مرگ، به روانِ پارسایان را خوشامد میگوید و آنان را به بالاترین بخش بهشت رهنمون میکند. او گزارشی روزانه از اندیشه، گفتار و کردار مردمان آماده میکند. این امشاسپند نرینه (:مذکر) است. (آموزگار، 1384، رویهی 16)
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاریست با عنوان «بهمن، پیامآور خردورزی و نیکاندیشی» به قلم آرمیتی آذرگشسب یزد، که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این گفتوگو را در رویهی پنجم (اندیشه) امرداد شماره 435 بخوانید.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.