گفت‌وگو روزنامه همشهری با موبد مهربان پولادی پیرامون جشن سده

جشــن ســده در پاسداشــت طبیعت در ایران برگزار می‌شــود و مهم‌ترین بخش آن نیز برپایی آتش اســت که هــدف اصلی آن افزون‌بر ارج نهادن به روشــنایی، از میان برداشتن بدی‌ها و پاک بودن و درخواست خوشبختی برای دیگران است.

آنچه که خواندید بخشی از گفت‌وگوی روزنامه‌ی همشهری با موبد مهربان پولادی، جانشین فرنشین انجمن موبدان تهران، است. این گزارش به مناسبت  فرارسیدن دهم بهمن‌ماه جشن ملی سده و برپایی آتش سده، شنبه 11 بهمن‌ماه 1399 خورشیدی در رویه‌ی 9 همشهری به چاپ رسیده است. در آغاز این گزارش میراث فرهنگی، به خاستگاه جشن سده اشاره شده است که دهم بهمن ماه، همزمان با پیدایش آتش برای هزاران ســال در ایران جشن گرفته می‌شود و زرتشــتیان ایران عصر دیروز آتش بزرگ و اسطوره‌ای را برای برپایی جشن ملی ایرانیان برپا داشــتند تا چندهزارمین جشــن ســده در ایران همچنان پاس داشته شود. گزارش با گفت‌وگوی موبد مهربان پولادی و ســیداحمد محیط طباطبایی، کارشــناس میراث فرهنگی و رییــس کمیته ملی موزه‌هــای ایران، پی گرفته می‌‌شود.

احترام جهانی به نور و طبیعت

موبــد مهربــان پــولادی، از موبدان زرتشــتی و نایب رییس انجمن موبدان زرتشــتی ایران در گفت‌وگو با همشــهری، بیان کرد: جشن سده از دوره هخامنشیان در ایران برپا شده است. به گفته‌ی او، جشــن ســده در پاسداشــت طبیعت در ایران برگزار می‌شــود و مهم‌ترین قســمت آن نیز برپایی آتش اســت که هــدف اصلی آن علاوه بر تکریم روشــنایی، از بین بــردن بدی‌ها و پاک بودن و درخواست خوشبختی برای دیگران است. همچنین جمع‌آوری هیزم بــرای برپا کردن آتش نیز توسط مردم نشانه همدلی و هماهنگی است و زرتشتیان این روز را روز مهر و فروتنی نیز می‌دانند. موبد پــولادی برافروختــن آتش را نشــانه نور، روشــنایی و آغازگر تمدن می‌داند و می‌گوید: نور و حرارت برای طبیعت و زندگی انسان لازم است و جشن سده نیز به همین نیت برپا می‌شود. به گفته او، زرتشتیان در شهرهای مختلف ایران و در کشورهایی که زرتشتیان در آنها سکونت دارند نظیر هند، کانادا، استرالیا، آمریکا ، سوئد و… سده را برپا می کنند. همچنین در کشورهای همسایه نیز این جشن برگزار می شود.موبد پولادی می گوید: برپایی آتش اســطوره ای براساس پیدایش آتش در ایران توسط هوشنگ شاه از پادشاهان اسطوره ای ایران است. بدین ترتیب که در اساطیر ایران، آتش از برخورد دو سنگ آتش زا پدید آمد و با پرتاب یک ســنگ آتش زا توســط هوشنگ شاه، پادشاه اسطوره ای ایران پدید آمد و جشن سده نیز نشانه احترام به نور و روشنایی است.او گفت: هوشــنگ شــاه از نخســتین پادشاهان اساطیری ایران همچون کیومرث و جمشید است که پدید آمدن خط در ایــران را به کیومرث، نوروز را به جمشــید و پیدایش آتش را در اسطوره ها به هوشنگ نسبت داده اند.موبد مهربان پولادی با اشاره به ارزش های تاریخی و فرهنگی جشن سده ایرانی و برپایی این جشن در کشورهای مختلف، ثبت ملی این جشن را اقدامی ارزشمند خواند که با توجه به گستره فراگیری آن می تواند به ثبت جهانی نیز برسد.

به گزارش همشهری، سال گذشته جشن سده در فهرســت آثار معنوی و میراث ناملموس کشور به ثبت ملی رســید و حالا نه تنها جامعه زرتشــتیان ایران که حتی کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند جشن سده با توجه به گستره جهانی آن می‌تواند در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت برسد. آتش اسطوره‌ای که زرتشــتیان پیدایش آن را در ایران به هوشنگ شاه، پادشاه اسطوره‌ای در دوره پیشدادیان در ایران باستان نسبت می‌دهند و از آن با عنوان نشانه تمدن در ایران یاد می کنند، غروب دیروز همزمان با پایین رفتن آفتاب در شــهرهای ایران و حتی کشورهای خارجی برافروخته شد. با این تفاوت که امسال آتش تمدن در ایران باستان، به دلیل پاندمی کرونا در جهــان بدون حاضران و تماشــاگران برپا شــد و حضور در آیین سده تنها به صورت مجازی در ایران و جهان ممکن شد.

بازگشت نور و گرما

ســیداحمد محیط طباطبایی، کارشــناس میراث فرهنگی و رئیــس کمیته ملی موزه هــای ایران در گفت وگو با همشهری، جشن سده را از اعیاد بسیار کهن ایرانی ها دانست که پیشینه برپایی آن به پیش از دوره ساسانی و قبل از ورود اسلام به ایران می رسد.او گفت: جشن بسیار کهن سده در ایران منطبق با تقویم ایرانی ساکنان نیمکره شمالی معتدل است که خبر از پایان ســرما و آغاز زندگی دوباره و بالا آمدن خورشید می‌دهد.به گفته او، ایرانیان باســتان متوجه شده بودند که از دهــم بهمن ماه درون زمین آغاز به گرم شــدن می کند و برف های نشســته بر زمین آب می شود. به همین دلیل جشن سده در دهم بهمن ماه برگزار می شود و گرم شدن زمین را با افروختن آتش برای نمایش بازگشت گرما و زندگی و آغاز حیات پاس می داشتند.ســیداحمد محیط طباطبایی با اعلام آنکه جشن سده برای مردمان نیمکره شمالی که زندگی شان بر مبنای دامداری و کشاورزی بود از اهمیت بالایی برخوردار بود افزود: جشن‌ها و آیین‌ها سرمایه‌های یک ملت و فرهنگ است و جشن سده نیز همچون آیین نوروز یک ارزش و ســرمایه تاریخی است که گروه هــای مختلف مردمی را بــه یکدیگر نزدیک می کند.رئیس ایکوم ایران با اشــاره به برپایی جشن سده در کشورهای همسایه ایران افزود: جشن سده در کشــورهای مختلف با قدری تغییرات تقویمی در گروه‌های فرهنگی جامعه بــزرگ ایران فرهنگی همچنان مورد توجه است و در شکل‌های مختلف در این نواحی هم‌چنان مورد توجه قرار دارد

به گفته او، جشــن ســده در ارمنســتان نیز پاس داشــته می شــود. با این تفاوت که این جشن در بهمن ماه برگزار می شود و ارامنه آتشی بزرگ برپا می کنند و کشیش های ارمنی بر آن دعا می خوانند و مردم آتش را از آتش مرکزی به خانه ها می‌برند. بدین ترتیب ســده ایرانی در ارمنستان نیز با شکل قدیم خود اما با معاصرسازی جشن گرفته می شود. رییس ایکوم ایران جشن سده را حاوی ارزش‌های جهانی شــدن می داند و می‌گوید: جشــن ســده به عنوان آیین قدیم ایرانی جزو هویت ایران تاریخی است و همچون ابنیه و آثار ملموس در حوزه میراث غیرملموس واجــد ارزش ثبت بود کــه این اقدام صورت گرفت و حالا به دلیل تاثیری که به شــکل مســتقیم و غیرمســتقیم در بزرگداشت موقعیت گرم شدن زمین و رفتن به سمت آغاز بهار و زندگی مجدد مورد اهمیت و اعتبــار گروه های فرهنگی منطقه است، می‌تواند در ســطح جهانی به عنوان آیین باستانی که در شکل‌های مختلف در شرایط امروز ادامه یافته اســت مورد توجه قرار بگیرد و به ثبت جهانی برسد.