هنر چاروق‌دوزی در زنجان رونق فراوانی داشته است. اما اكنون كمتر از 10 چاروقدوز حرفه‌ای در زنجان فعالیت می‌كنند.
چاروق‌دوزی یكی از هنرهای دستی است كه دست‌های ظریف هنرمندان زنجانی در تولیدشان مهارت ویژه‌ای دارند. این چاروق‌ها مشخصا زنانه بوده و استفاده آن جنبه تشریفاتی و تفننی دارد.
هنرمندان زنجان نوعی چاروق می‌دوزند كه همانند هنر چاقوسازی نام زنجان را در گستره ایران زمین تداعی می‌كند. چاروق زنجان از نظر ساخت و پرداخت تنوع در بافت، رنگ‌های به كار گرفته شده، زیبایی و تنوع و می‌توان گفت به عنوان پاپوش روی فرش با دیگر چاروق‌های ساخت ایران تفاوت دارد.»
با اینكه این هنر در گذشته‌ای نه چندان دور رونق فراوانی در زنجان داشته اما امروزه بیشتر از 10 چاروق دوز حرفه‌ای در زنجان باقی‌نمانده، هنرمندانی كه شاید چند سال دیگر فقط نام آنها و چاروق‌های زیبایشان باقی بماند.
یكی از این استادان بهنام زنجان كه به عنوان استاد در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری زنجان به آموزش این هنر می‌پردازد “مردعلی حیدری” است. هنرمندی كه در خلوت‌ترین گوشه موزه رختشورخانه در كارگاه كوچك خود هنر دیروزهای زنجان را به رخ بازدیدكنندگان موزه می‌كشد.
او سال‌ها در این هنر رنج كشیده و محصولات زیادی را روانه بازارهای داخلی و خارجی كرده؛ اما خستگی نگاه و لرزش كلامش گویای بی‌مهری است كه در حق او و دیگر هنرمندان صنایع دستی زنجان روا رفته است.
استاد می‌گوید: «از سال 1342 در مغازه كفاشی آقای مشهدی محمد گرانمایه مشغول به كار شدم و تا به امروز هیچ شغل دیگری نداشته‌ام. البته یكی دو سال اول در حد پادو و شاگرد دم‌دری كارگاه بودم. بعد از حدود 9 سال فعالیت در كارگاه‌های گوناگون كفش به كارگاه چاروق‌دوزی حاج اصغر خطیبی از استادان به نام این هنر جذب شدم.»
اصولا ما صنعت كار هستیم. این را مردعلی حیدری می‌گوید و ادامه می‌دهد: «با اینكه طبیعت زیباست اما صنعت زیباتر از آن است و آثار صنعتی به قدرت، هوش و قریحه انسان بستگی دارد و به طوركلی علم و هنر همیشه دوش به دوش هم پیش می‌روند و برای سعادت انسان گام برمی‌دارند.»
امروز اكثر چاروق‌دوزان زنجان كه تعدادشان بیشتر از انگشتان یك دست نیست از شاگردان استاد حیدری و چند چاروقدوز دیگر هستند. استاد در خصوص آینده این هنر می‌گوید: «تمام چاروق‌دوزان زنجان شاگردان استاد علی رضایی، استاد آواز محمدی و من هستند. با اینكه ما برای ابقای این هنر بسیار تلاش كردیم اما هنرمندان این رشته و دیگر صنایع دستی آستان نیاز به حمایت مادی و معنوی دارند. در غیر این صورت شاید 10 سال دیگر از چاروق‌دوزی فقط یك نام باقی بماند. او به راحتی به یاد می‌آورد كه سی یا چهل سال پیش در هر گوشه از بازار زنجان چاروق‌های زیبایی دوخته می‌شد.
مرد علی حیدری بیش از 20 بار در نمایشگاه‌های داخلی شركت كرده است. با این حال با ناامیدی از حمایت‌های مسوولان ذیربط صحبت می‌كند. «باید از این هنر حمایت شود تا دوام بیاورد وگرنه همین چند نفر چاروقدوز جذب كار دیگری می‌شوند. مسوولان می‌توانند حتا با خرید چاروق به عنوان تحفه‌ای در سمینارها و نشست‌ها، حداقل نام چاروق را زنده نگه‌دارند.»
15 تا 40 هزار تومان، قیمت انواع چاروق است كه تفاوت قیمت آنها به واسطه استفاده از مواد مختلف و نحوه كار روی چاروق است. استاد می‌گوید: «چاروق انواع مختلفی دارد. معمولی، پرده‌بند، پشت بند، چرمی، دمپایی و چرمی كفشی و از دو قسمت كف و رویه تشكیل می‌شود. كف آن از چرم ظریف و رویه آن از نخ‌های نازك رنگی و گاهی از ابریشم در طرح‌ها و گونه‌های فراوان ساخته و بافته می‌شود. هم‌اکنون چاروق و ملیله و چاقو بهترین سوغات زنجان برای گردشگران است.»
