ریزش برف از ارتفاع در كوهستان به علت سنگین شدن برف و عوامل خارجی دیگر بهمن خوانده میشود.
عوامل درونی موثر در ایجاد بهمن: شامل خود برف و بستر زیر برف است. به عبارتی حجم؛ جنس و لایههای برف به همراه میزان شیب و وضعیت بستر در ایجاد بهمن موثر هستند.
عوامل بیرونی موثر در ایجاد بهمن میتواند صدا – حیوانات – باد – زلزله – كوهنوردان و … باشند.
نكات:
اگر حجم برف تازه بین 15 تا 20 سانتیمتر باشد احتمال ریزش بهمن كم است.
اگر حجم برف تازه بین 20 تا 30 سانتیمتر باشد احتمال ریزش وجود دارد.
اگر حجم برف تازه بیش از 30 سانتیمتر باشد ریزش بهمن حتمی است.
جنس برف:
1 – برف خشك و یا پودری كه مشخصات آن سبكی – دارا بودن اكسیژن زیاد در درون آن – بارش آن در دمای زیر صفر درجه – نچسبیدن به لباس و به سختی در دست گلوله شدن است.
2 – برف خیس كه مشخصات آن سنگینی – نداشتن اكسیژن زیاد – بارش در دمای صفر درجه – چسبیدن به لباس و گتر و راحت گلوله شدن در دست است.
لایههای برف:
اگر لایه پودری روی لایه یخزده فشرده باشد بهمن حتمی است و اگر لایههای یخزده و فشرده روی هم باشند احتمال وقوع بهمن بسیار كم است.
عوامل تاثیرگذار در برف:
در دمای كم برف یخ میزند پس هر چه دما پایینتر و هوا سردتر باشد احتمال ریزش بهمن كمتر است. باد باعث انباشته شدن برف و ریزش آن میشود پس افزایش وزش باد برابر با افزایش خطر بهمن است. در ارتفاع بالا برف آب نمیشود و حجم برف زیاد میشود پس احتمال بهمن بیشتر است.
شیب بستر:
در شیب 23 تا 60 درجه احتمال بهمن زیاد است و در شیبهای بیشتر و كمتر از این مقدار احتمال ریزش بهمن بسیار كم است. بیشترین بهمنها در شیب 30 تا 45 درجه رخ داده است.
همچنین در شیبهای محدب خطر بیشتر از شیبهای مقعر یا فرو رفته است. در شیب محدب سرعت بهمن هر لحظه بیشتر میشود و در شیب مقعر برعكس.
وضعیت بستر:
اگر بستر زیر برف یكنواخت باشد احتمال ریزش بهمن زیاد میشود و هر چه یكنواختی آن كمتر باشد و موانعی مانند سنگ و بوته و درخت در آن باشد احتمال ریزش بهمن كم میشود.
محدوده بهمن:
این محدوده معمولا به دور از یالها و خطالراسها است و بیشتر به طرف مركز خطالقعرهای كوه است یعنی فرورفتگی بین دو یال و زیر خطالراس و از بالا به پایین شامل سه بخش تاج بهمن – مسیر بهمن و انتهای بهمن است.
انواع بهمن:
بهمن خیس: به شكل تكههای شكسته شده برفی حركت میكند. مانند بهمن نقابهای برفی.
بهمن پودری یا خشك: سرعت زیادی دارد و نیازی به تحریك خارجی نداشته و به علت وزن خودش فرو میریزد و با ورود به مجاری تنفسی باعث مرگ فرد بهمنزده میشود.
نكاتی كه هنگام عبور از مسیر بهمنی باید به آن توجه كرد:
توقف گروه و دادن هشدارهای لازم و مجهز شدن به نخ بهمن. افراد نیز نباید به هم اتصال داشته باشند مگر اینكه عبور از مسیر احتیاج به كار فنی و یخنوردی با حمایت داشته باشد كه باید بصورت گروه دو نفره باشند.
نخ بهمن: طنابی است كم قطر حدود 6 میلیمتر به رنگ سفید و قرمز كه با فلش و متراژ محل فرد حادثهدیده و فاصله با او را نشان میدهد. این طناب به كمر هر فردی كه قصد عبور دارد بسته میشود به صورتیكه فلشها به طرف شخص و نقطه صفر متراژ روی طناب به دور كمر وی باشد و انتهای طناب نیز آزاد به دنبال فرد بر روی برف كشیده میشود.
رعایت سكوت هنگام عبور.
عبور به صورت انفرادی.
قدمهای بلند به هنگام عبور و استفاده از جاپای نفر اول به منظور جلوگیری از تشكیل خط برش برف.
بازكردن بند تجهیزات از خود مانند كوله و كلنگ و … تا بتوان به محض ریزش بهمن در یك ثانیه همه وسایل را از خود جدا كرده و به دور انداخت.
بهترین زمان عبور حداقل 24 ساعت پس از آخرین بارش برف و بهنگام صبح زود و یا غروب خورشید است كه هوا سردتر است و آفتاب به برف نمیخورد.
برخلاف صعود از شیبهای تند كه به صورت مارپیچ است؛ صعود از شیب بهمنی باید به صورت مستقیم باشد.
تا حد امكان از بالای محدوده بهمن و نزدیك به تاج بهمن عبور كنیم تا حجم برف كمتری بالای سرمان باشد.
نكاتی كه فرد بهمنزده باید به آن توجه كند:
دور كردن همه تجهیزات مخصوصا فلزی و برنده از خود.
فرار كردن به محلهای امن. یعنی به صورت شنا خود را بروی بهمن بیاورد و به طرف بالا و سمت چپ یا راست فرار كند.
پوشاندن جلوی دهان و بینی.
باز كردن فضایی در جلوی صورت و سینه با كشیدن نفس عمیق جهت تنفس در زیر برف.
پیدا كردن جهت جاذبه زمین با انداختن آب دهان و در صورت امكان اقدام به حفاری به طرف بالا.
نكاتی كه اطرافیان باید به آن توجه كنند:
دنبال كردن مسیری كه فرد بهمنزده طی میكند با چشم تا زمان پایان بهمن. پیدا كردن نخ بهمن و وسایل فرد. گشتن نواحی پایینتر از محل شروع بهمن و حركت فرد. در صورت امكان استفاده از سوند؛ میله فلزی و باریك و بلند كه داخل برف فرو میرود تا فرد را پیدا كنند.