سفال را می توان یکی از کهنترین ساخته‌های دست بشر دانست. از نامورترین سفالینه‌ها می‌توان از کوزه و پیاله سفالین نام برد.
انسان‌های نخستین از آن زمان که به انباشت آب و خوراک اندیشیدند و به ویژگی چسبندگی و شکل‌گیری گل رس پی بردند ظرف‌های سفالی را به ریخت‌های گوناگون ساختند.
پیش از رواج شیشه، سفالینه‌ها رایج‌ترین ظرف‌های مورد استفاده‌ی انسان بودند. بهترین خاک در صنعت سفالگری خاک رس است که به دلیل وجود اندازه‌ی بالای آهن در آن، به رنگ سرخ است.
با گذشت زمان و گسترش زندگی، سفالگری هم تکامل یافت. انسان‌های آفریننده با دست‌هایشان بر ظرف‌های گلی نقش و نگارهایی از گیاهان و جانوران کشیدند و آن‌ها را با رنگ‌های گوناگون آراستند.
در سیلک کاشان ظرف‌های سفالین سرخ‌رنگی به دست آمده است که از دید صنعتی نسبت به ظرف‌های پیشین تا اندازه‌ای کامل‌تر به نظر می‌آید و آن‌ها را در کوره‌های ابتدایی می‌ساختند.
به گفته‌ای پیشینه‌ی سفالینه‌ها در ایران به بیش از 10 هزار سال می‌رسد. کهنترین چرخ سفالگری و کوره‌ی پخت سفال در جهان در شوش یافت شده و ایران خاستگاه کهنترین ظرف‌های سفالی نقش‌دار است.
نزدیک به 6000 سال پیش از میلاد نخستین نشانه‌ی پیدایش کوره‌ی پخت درصنعت سفال دیده می‌شود و در 3500 سال پیش از میلاد چرخ سفالگری ساده‌ای که با دست حرکت می‌کرد ساخته شد. پیدایش چرخ سفالگری دگرگونی بزرگی را در این صنعت بوجود آورد.
از آغاز نیمه‌ی سده گذشته باستان‌شناسان شمار بسیاری ظرف‌های سفالی از خاور (:شرق) ایران تا عراق و از قفقاز با دره‌ی سند را از زیر خاک بیرون آوردند. سفال‌های پیش از تاریخ که در این گستره‌ی پهناور یافت شده در شیوه و سبک ساختن تا اندازه‌ای با دگرگونی‌های کوچکی یکنواخت و در سطح فنی به طرز شگفت انگیزی پیشرفته است. نخستین نمونه‌های آن از شوش در ایلام که نخستین سکونتگاه ایرانیان در پای فلات ایران بود به دست آمد. سفال‌های شوش نه تنها مربوط به خود شوش است بلکه سفالینه‌هایی که از تپه موسیان در ۱۶۰ کیلومتری شوش و از سومر و تل حلف در عراق و از شمال باختری (:غربی) هندوستان و بلوچستان، یا از فلات ایران در تپه گیان، تپه حصار، تورنگ تپه و تپه سیلک، یا در بخش خاوری تا آنائو که امروزه در ترکستان روسیه جای دارد، از دسته سفال‌های شوش نامیده می‌شود.
سفال از هزاران سال پیش تا کنون کاربرد خود را در صنعت و هنر از دست نداده و از صنایع دستی مورد توجه به شمار می‌رود. این هنر دیرپا در روزگار کنونی در خاستگاه خود در حال از دست دادن بن‌مایه و هویت دیرین خود است. ورود سفال‌های چینی به بازارهای مصرفی ایران زنگ خطری است که هویت این کهن صنعت ماندگار را تهدید می‌کند.
در گزارش تصویری زیر نمونه‌هایی از سفال را که به دست هنرمندان و صنعتگران ایرانی با حفظ نقش‌ها و نمادهای طبیعی و فرهنگی ساخته شده‌اند را می‌بینید.
رقص رنگ و نقش بر چهره‌ی سفال ایرانی
نخستین نمونه‌های سفال در شوش به دست آمده است
سفال از هزاران سال پیش تا کنون کاربرد خود را در صنعت و هنر از دست نداده است
سفال را می توان یکی از کهنترین ساخته‌های دست بشر دانست
پیشینه‌ی سفالینه‌ها در ایران به بیش از 10 هزار سال می‌رسد
فرتور از همایون مهرزاد است.
1393
