امروز رام ایزد و دیماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، چهارشنبه 15 دیماه ۱۴۰۰ خورشیدی، پنجم ژانویه 2022 میلادی
محمدرضا باطنی زاده ۱۵ دیماه ۱۳۱۳ در اصفهان، زبانشناس، فرهنگنویس، نویسنده و مترجم معاصر ایرانی بود.
محمدرضا باطنی، مولف کتابهای مرجعی چون «توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی» (با ۲۷ بار تجدید چاپ)، «نگاهی تازه به دستور زبان» و «فرهنگ معاصر» (کتاب سال ایران در سال ۱۹۹۴) است. محمدرضا باطنی در ۱۲ سالگی به علت بیماری سخت پدر و تنگدستی خانواده مجبور به ترک تحصیل و کار در بازار اصفهان پرداخت. پس از چند سال و همزمان با کار ادامه تحصیل داد و در بیستوسه سالگی توانست دیپلم ادبی خود را بگیرد. سال ۱۳۳۹ از دانشسرای عالی در رشته زبان و ادبیات انگلیسی دانشآموخته شد. در دوران تحصیل شاگرد اول بود برای ادامه تحصیل به خارج از کشور فرستاده شد و در سال ۱۳۴۰ به انگلستان رفت و از دانشگاه لیدز کارشناسی زبانشناسی گرفت. مدرک دکتری زبانشناسی همگانی و زبانهای باستانی را از دانشگاه تهران گرفت و در ادامه در همین دانشگاه، به مرتبه استادی رسید. سال 1360 پس از انقلاب فرهنگی در حالی که 47 سال داشت با بازنشستگی روبهرو شد. در سال ۱۳۶۴ به درخواست موسسه فرهنگ معاصر تالیف یک فرهنگ دوزبانه انگلیسی-فارسی را آغاز کرد. پس از ۷ سال کار، در اردیبهشت ۱۳۷۲ این فرهنگ به بازار عرضه شد. از آن پس باطنی به همکاری خویش با موسسه فرهنگ معاصر ادامه داده و حاصل این همکاری تالیف و تدوین طرحهای گوناگون فرهنگنویسی است. فرهنگ پویا و فرهنگهای دوزبانهی دیگری هم که باطنی در همکاری با انتشارات فرهنگ معاصر منتشر کرد، از دانش و پشتکار او میگوید. وی افزون بر تالیف و ترجمهی آثار معتبری در زمینه زبانشناسی، مترجم دهها کتاب و مقاله در زمینههای فلسفی و اجتماعی بوده که از آن میان میتوان به «ساخت و کار ذهن»، «مقدمهای بر فلسفه» و «فلسفه هنر نیچه» اشاره کرد. دکتر باطنی در سالهای ۷۲ تا ۷۵ همراه با هیئتی متشکل از کریم امامی، احمد شاملو، کاظم کردوانی و هوشنگ گلشیری در نشستهایی در راستای بازنگری در شیوه خط فارسی شرکت داشته است. کتابهای «توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی»، «مسایل زبانشناسی نوین»، «نگاهی تازه به دستور زبان»، «چهار گفتار درباره زبان» و … از جمله تالیفات اوست. «زبان و زبانشناسی» رابرتهال، «زبانشناسی جدید» مانفرد بی یرویش، «درآمدی بر فلسفه» بوخینسکی و … از آثار ترجمه او هستند. فرهنگ معاصر انگلیسی – فارسی هم به کوشش او منتشر شده است.
محمدرضا باطنی شامگاه دوشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ در ۸۷ سالگی از میان ما رفت.
ایزد رام در آیین مزدیسنی، پاسدار و موکّل روز بیست و یکم هر ماه خورشیدی است و در اوستا با صفت «بخشندهی چراگاه و اغذیهی خوب» از وی یاد شدهاست.
واژهی رام به معنای آرام، خوشحال، مطیع آمدهاست و هنوز هم این واژه به همین صورت یا به صورت رامش در معنی صلح و شادی و سازش به کار میرود. در این آیین گل خیری زردرنگ به این ایزد ویژه شده است.
رام یا ایزد رام، که در اوستا به صورت رامه یا رامن آمده و در زبان پهلوی به صورت رامشن یا همان رام خوانده شدهاست، در آیین زرتشت یکی از ایزدان یا فروزهی در خور نیایش است. این ایزد که آن را وای وه نیز گفتهاند، بر روز بیست و یکم هر ماه که آن را رام روز مینامند، موکّل است. چهارمین روز نَبُر یا پرهیز از خوردن گوشت است.
در کنار بهمن (وهمن یا وهومانا از امشاسپندان) سه دستیار او قرار میگیرند که نخستین آنها ماه، دومین گؤشورون و سومین رام است که قرینهٔ وای محسوب میشود و در زندگی بعد از مرگ نقش خاصی را ایفا مینماید. در واقع در زندگی پس از مرگ، رام به ارواح نیکوکار و عادل مدد میرساند تا مشکلات و موانع را پشت سر بگذارند. رام یکی از جنبههای زمان نیز به شمار میرود او نخستین پزشک مینوی است که چاره و درمان دردها به دست او سپرده شده است.
فردوسی میسراید:
ترا روز رام از جهان رام باد
همان باد را با تو آرام باد