«برنامهی ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران» در حالی بهعنوان هفدهمین عنصر فرهنگی ناملموس ایران در شانزدهمین نشست کمیتهی جهانی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد، که در همین نشست هنر خوشنویسی در پروندهای مشترک به نام شانزده کشور عربی و همچنین در پروندهای جداگانه به نام ترکیه به ثبت جهانی رسید.
در همین راستا و برای روشن شدن داستان این ثبت، دیدگاه دکتر حمیدرضا قلیچ خانی، خوشنویس و پژوهشگر خوشنویسی ایرانی، هموند(:عضو) کمیته تعیین اصالت نفایس خطی کتابخانه ملی ایران و انجمن نسخههای خطی اسلامی کمبریج را جویا شدیم.
دکتر حمیدرضا قلیچخانی: جستاری که مطرح میشود، دلیل بر نادیدهگرفتن کوششهای دوستان در میراث فرهنگی و یونسکو در ثبت جهانی این پرونده نیست اما هر دانش و هنری، دوستدارانی دارد و اگر ما انتقادی داریم از سر دلبستگی به آن هنر است و بس. بسیاری از دوستان در این روزها پرسیدهاند که ما خوشحال باشیم یا ناراحت و اصلا چه چیزی ثبت شده است؟ این بود که حساستر شدم تا اندکی بیشتر به جزییات آن چیزی که به ثبت رسیده است، بپردازم.
از عنوان آغاز میکنم: «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی در ایران» اگر هنر سنتی خوشنویسی منظور است یعنی ما خوشنویسی را به هنر سنتی و کهن محدود کردهایم، پس نمیتوانیم هم از خط تحریری بگوییم و هم از نقاشیخط صحبت کنیم. یعنی شما در این حالت خوشنویسی را به دو بخش سنتی و مدرن بخشبندی کردهاید و دیدگاه من این است که که واژهی سنتی اینجا یا افزوده یا ناکارآمد است و این پرسش پیش میآید که خوشنویسی غیر سنتی ما چیست؟
نکته بعدی دربارهی «در ایران» است. ما اگر ثبت میکردیم «خوشنویسی ایرانی» بسیاری از خواستههایمان برآورده میشد. من و برخی از دوستان سالها کوشش کردهایم تا اصطلاح «خوشنویسی ایرانی» جا بیفتد که امتیازات بسیاری دارد. برای همین بوده که کتابی را «درآمدی بر خوشنویسی ایرانی» نامگذاری کردیم. نخستین کتابی که عنوان خوشنویسی ایرانی یا «پرشین کالیگرافی» داشته است و به زبان روسی هم ترجمه شده و نخستین کتاب با این عنوان در زبان روسی است. همچنین انتشارات بریل در هلند که از قدیمیترین ناشران جهان است کتاب «فرهنگ اصطلاحات خوشنویسی» را به انگلیسی ترجمه و منتشر کرد و آن کتاب نیز نخستین کتابی است که یک خوشنویس ایرانی نوشته است و عنوان آن «پرشین کالیگرافی» است.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاریست با عنوان «بردیم یا باختیم؟!» به قلم دکتر حمیدرضا قلیچخانی، که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی دوم (رویداد) شمارهی 450 امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 450 از دوشنبه، 20 دیماه، 1400 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان خواهد بود.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
