آیا دین زرتشتی با زهد، فقر و رنج‌کشیدن (:ریاضت) بسان آیین‌های هندی و مانوی نزدیکی و هم‌داستان است؟ باتوجه به گواهی‌های تاریخی و بررسی نوشته‌های دینی زرتشتیان، زمینه‌ی زهد، رنج و گرسنگی‌کشیدن که در نزد هندوان، مانویان و مسیحیان رفتاری ستایشگرانه و شایسته است، در نزد مزدیسنان گناه است. اندیشه‌ی ثنویت، روان و جسم و پیوند مستقیم میان رهاکردن شهوت‌های جسمانی با پاک‌سازی روان نیز بیشتر اندیشه‌ای گنوسی، مانوی و هندی است و در اندیشه‌ی ایرانیان باستان نپذیرفتنی است. اما این به معنای آن نیست که آیین زرتشتی از میانه‌روی در زهد و پارسایی بی‌بهره بوده است، بدون آنکه به تندروی و کندروی (:افراط و تفریط) آیین‌های گفته شده دچار شود.
سفارش بر ناپایداری و سپنجی زندگی این جهان، پایداری و دل‌بستگی زندگی ماورایی در نوشته‌های پهلوی، میانه‌روی در پارسایی (:تقوا) و پاکی و استواری را به نمایش می‌گذارد، که از بدبینی برداشت راهبان اهل ریاضت نیز به دور است. اندیشه‌ی رهایی در دین زرتشتی و نوشته‌های پهلوی از نومیدی کیش‌های مانوی و بودایی خالیست و به جهان‌گریزی و رهبانیت کشیده نشد. در دین زرتشتی خوشبختی و رستگاری این جهانی در پیوند با رستگاری روز واپسین است.
این رنگ پارسایی را در نوشته‌های پهلوی مانند وصیت‌نامه‌ی بوذرجمهر؛ نامور به «ایاتکار وزرگمهر»، اندرزنامه خسرو کُواتان و اندرز آذرباد ماراسپندان می‌توان دید. در نوشته‌ها و پندنامه‌های پهلوی پرسش‌هایی همچون پرسش از کیستی انسان و اینکه از کجا می‌آید، چرا می‌آید، به کجا می‌رود و چرا می‌رود، پیشینه دارد. طرح این گونه پرسمان‌ها در ادب و عرفان ایران پس از اسلام، مرده‌ریگ (:ارثیه) اندیشه‌ی ایرانی است که دیرینگی زمینه‌ی مزدیسنایی را در حکمت و عرفان ایران نشان می‌دهد.
این پرسش‌ها و پاسخ‌ها را می‌توان در اندرز خسرو کُواتان، گزیده‌ی اندرزنامه‌ی پُوریوتکیشان و رساله‌ی پهلوی اندرز دانایان به مزدیسنان دید. حتا در پایان سنگ‌نبشته‌ی کرتیر در کعبه زرتشت، ابراز امیدواری شده که نگرنده‌ی این سنگ‌نبشته بتواند برای تن فانی نام و سرنوشتی نیکو پدید آورد و برای روان گرفتار خویش راه رهایی بیابد.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «پیوستگی رستگاری این جهان با روز واپسین» به قلم سجاد واعظی که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی پنجم(اندیشه) شماره‌ی 450 امرداد بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 450 از دوشنبه، 20 دی‌ماه، 1400 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
