راه دشوار نوروز

شاید امروز دیگر کمتر جهانگردی باشد که هنگام گذر از شهر سلیمانیه‌ی عراق (در بخش کردستان)، از انگیزه‌ی برنهادن تندیس زنی جوان آگاه نباشد که مشت‌های گره‌کرده‌ی خود را رو به‌سوی آسمان گرفته و اعتراض می‌کند. هنگامی که موشکافانه‌تر به پیکره‌ی زن می‌نگریم، گویا در میان زبانه‌هایی از آتش ایستاده است!

از آسیای مرکزی و قفقاز که به‌سوی باختر می‌رویم، در ترکیه و عراق برگزاری نوروز دشواری‌های بسیاری را پشت‌سر گذاشته است. در ترکیه تا پیش از برسرکارآمدن حزب عدالت و توسعه، نوروز همواره با خشونت شگفت‌آور نیروهای ارتش به آتش و خون کشیده می‌شد. ترکیه پیش از دولت‌ امروزش، نوروز را برای جلوگیری از گردهمایی و هم‌بستگی کردها ممنوع‌ کرده بود و هرساله در روزهای نوروزی میان مردم کُرد و نیروهای ارتش بر سر برگزاری این جشن جنگ و درگیری بسیاری بود.

تا پیش از سال ۲۰۰۰ میلادی، نوروز در ترکیه (که کردها آن را برگزار می‌کنند) ممنوع و غیرقانونی بود. نوروز بیشتر  با بازداشت کردها به‌دست نیروهای امنیتی ترکیه‌ای همراه بود.

در نوروز سال ۱۹۹۰ میلادی دانشجویان کُرد دانشگاه دجله (دیاربکر) خود را برای برپایی آیین‌های نوروز آماده می‌کردند که با تازشِ وحشیانه‌ی ارتش و نیروهای امنیتی ترکیه به دانشگاه، از برپایی آتش نوروز و گرامیداشت این جشن باستانی کردها جلوگیری شد.

چندی پس از آن زکیه آلکان، دانشجوی سال ششم پزشکی و یکی از شهروندان کُردِ ترکیه، در 8 فروردین سال 1371 خورشیدی (1992م) بر فراز دژ شهر دیاربکر در اعتراض به ممنوعیت برگزاری نوروز، گالن بنزین بر روی خود ریخت، تن خود را به آتش کشید و فریاد زد که اگر پیروزکردن این روز و برافروختن آتش نوروز را از ما بگیرید، ما با تن خود این آتش را می‌افروزیم.

… از سویی دیگر اتحاد جماهیر شوروی نیز برگزاری این جشن را در برخی از کشورهای آسیای میانه مانند ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان ممنوع کرده بود و این ممنوعیت تا زمان میخائیل گورباچف ادامه داشت. با این همه، مردم این سرزمین‌ها نوروز را به‌گونه‌ی پنهانی یا در روستاها جشن می‌گرفته‌اند.

آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «راهِ دشوار نوروز» به قلم فرشید ابراهیمی که در ویژه‌نامه‌ی نوروز 1401 خورشیدی (مجله‌ی نوروزی امرداد) چاپ شده است.

متن کامل این نوشتار را در مجله‌ی نوروزی امرداد 1401 بخوانید.

ویژه‌نامه‌ی نوروز و زرتشت‌نامه‌ امرداد در 48 رویه به همراه  شماره‌ی 452 هفته‌نامه‌ی امرداد (در هشت رویه)، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان است.

خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به مجله‌ی نوروزی و هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.

فروش اینترنتی هفته‌نامه امرداد شماره‌ی 452 به همراه مجله نوروزی 1401 خورشیدی

اشتراک ایمیلی هفته‌نامه امرداد