عقدا شهر کوچهباغهاست. جایی که درختان پُرشاخوبرگ سر بههم آوردهاند تا سایهسار گذرهایی باشند که خانههای خشت و گِلی را در دو سوی خود جای دادهاند؛ خانههایی که درهای چوبی دوپارهای، تماشایی و خیالانگیزشان کرده است. گویی سفری در زمانهای دور درپیش گرفتهایم و سر از راههایی درآوردهایم که از آن سوی سدهها و هزارهها میآیند. در آن کوچهباغها شاخههای میوهدار از دیوار خانهی عقداییها سرریز شده و بوی خوش گلها همهجا پراکنده است. عقدا یگانه است؛ یگانه در دستودلبازی تاریخ و زیستبوم!
شهرستان اردکان از سه بخش مرکزی، عقدا و خرانق شکل گرفته است. عقدا دو بخشی است که یکی به نام خود عقدا و دیگری به نام دهستان آوازه دارد و جایجای آن آکنده از نشانههایی است که با تاریخ دور و دراز عقدا گرهخورده است. آن تاریخ دیرینه را در کوچهپسکوچههای عقدا میتوان حس کرد و دیرینههای تاریخی را پیش چشم دید. بافت تاریخی عقدا یکی از دلانگیزترین بافتهایی است که در استان یزد میتوان جستوجو کرد.
تا سدهی هفتم مهی باشندگان عقدا زرتشتی بودند. سپس در پیِ رویدادهایی، کسانی دیگر نیز در عقدا جای میگیرند و سدهبهسده شهر گسترش افزونتری مییابد و مهرازیای پدید میآید که از دورهی چیرگی مظفریان (آلمظفر) در سدهی هشتم مهی بر یزد تا دوران کنونی، نشانههای فراوانی دارد. عقدا را بدون یادآوری تاریخ آن نمیتوان بهدرستی شناخت.
تاریخ چند سازهی کهن عقدا به روزگار چیرگی ایلخانان مغول بر ایران بازمیگردد. یکی از آنها سازهای است که به خانهی شیرین نامبُردار است و در محلهی سفلای روستای هفتادر جای دارد. دیگری دو سازهای است که به نامهای خانهی حاجیابراهیم و خانهی قاضی جلالالدین خوانده میشوند و باز از دورهی ایلخانان بهجا مانده است. این دو بنا را باید از دیرینههای عقدا دانست. به همینگونه، برج بلند خواجهنعمت با شاهنشین و شترخان آن، از سازههایی است که در زمان ایلخانان پی افکنده شد و در روزگار صفویه گسترش یافت. این برج سه اشکوبهای، از خشتوگِل و آجرفرش ساخته شده است.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاریست با عنوان «عقدا؛ روشنی کوچهباغها»، به قلم نگار جمشیدنژاد که در تازهترین شماره امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه هشتم (هشتی) امرداد شماره 452 بخوانید.
شمارهی 452 هفتهنامهی به همراه ویژهنامهی نوروز و زرتشتنامه (48 رویه)، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان است.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به مجلهی نوروزی و هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی هفتهنامه امرداد شمارهی 452 به همراه مجله نوروزی 1401 خورشیدی
یک پاسخ
بسیار عالی بود از سایت و از نوشتار ها و بانو نگار جمشید نژاد تشکر فراوان دارم