سده‌های 17 و 18 میلادی را «عصر روشنگری» نامیده‌اند٬ زیرا نویسندگان اروپایی مانند مونتسکیو٬ ولتر و روسو با پرداختن به جستارهایی چون: «آزادی اندیشه»٬ «حق انتخاب»٬ «تعیین سرنوشت» و «برابری»، گفتمان و رویکرد نوینی را در پیش گرفتند که افزون‌بر دگرگونی‌های شگرف پیرامون «حقوق شهروندی»٬ «جایگاه انسان» و «پیوند دولت و ملت» زمینه‌ساز پدیداری جنبش بزرگ فرانسه شد.
از این‌رو، امروزه بسیاری اروپا را پیام‌آور«مردم‌سالاری» می‌دانند. این همان هنگامی است که نشانه‌هایی از این اندیشه‌ها و جستارهای پیش‌گفته را می‌توان در نسک‌ها، کتاب‌ها و نوشتارهای دینی ایرانیان جست‌وجو کرد.
آنجا که زرتشت پیامبر باستانی ایرانیان چهار هزار سال پیش در کتاب گاتاها بر جایگاه کارساز آزادی انسان در هر هازمانی (:جامعه‌ای) پافشاری می‌کند. چنان‌که در یسنا، هات۳۰، بند۲ آمده است: «مردم بهترین سخنان را به گوش هوش بشنوید و با اندیشه‌ای روشن و ژرف‌بینی آن‌ها را بررسی کنید. هر مرد و زنی باید خودش راه نیک و بد را برگزیند، پیش از فرارسیدن روز واپسین همه به‌پا خیزید و در گسترش آیین راستی بکوشید».
این سخن نشان می‌دهد در نگرش زرتشت پیامبر٬ «جبر» و پیروی کورکورانه جایی ندارد. انسانی ستوده است که شیوه و روش زندگی خود و کارهایی چون پذیرش دین و گزینش همسر را با شناخت٬ آگاهی و از روی اراده انجام دهد.
به سخنی دیگر، زرتشت انسان را باشند‌ه‌ای بی‌اراده نمی‌داند که سرنوشتش از پیش روشن شده باشد. به گفته‌ی او٬ اهورامزدا انسان را آزاد آفریده٬ به او توان گزینش داد تا راه زندگی را خود با آگاهی، دانایی و اراده‌ی خویش برگزیند و به خواست خود، خوشبختی و یا رنج را در زندگی بفهمد.
بی‌گمان این آزادی که زرتشت بسیار از آن یاد می‌کند، گزینش دین را نیز در بر‌می‌گیرد٬ چراکه پرستش خداوند باید آزادانه و آگاهانه انجام شود. در همین راستا در یسنا، هات۵۳، ، بند۲ می‌‌خوانیم: «برای خشنود ساختن مزدا باید از روی میل در اندیشه، گفتار و کردار در ستایش وی کوشا بود».
همچنین «لومل» خاورشناس نامدار آلمانی می‌نویسد: «اهورامزدا را نیز باید برگزید یعنی پذیرش و وجود خداوند نیز بر کسی تحمیل نمی‌شود و با وجدان آزاد بشر باید او را پرستیده٬ با منش، کردار و گفتار نیک وابستگی خود را به درگاهش ارایه نماید».
در دیدگاه زرتشت٬ خداوند در نهاد آدمی نیروی خوب و نیک یا «سپنتا‌مینو» و نیروی بد و اهریمن یا «انگره‌مینو» جای داده است که بهره‌گیری از هر کدام می‌تواند انسان را به خوشبختی یا سیه‌روزی برساند.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «اشوزرتشت؛ هوادار راستین آزادی اندیشه» به قلم دکتر اشکان زارعی که در ویژه‌نامه‌ی نوروز 1401 خورشیدی (مجله‌ی نوروزی امرداد) چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در مجله‌ی نوروزی امرداد 1401 بخوانید.
ویژه‌نامه‌ی نوروز و زرتشت‌نامه امرداد در 48 رویه به همراه شماره‌ی 452 هفته‌نامه‌ی امرداد (در هشت رویه)، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان است.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به مجله‌ی نوروزی و هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی هفته‌نامه امرداد شماره‌ی 452 به همراه مجله نوروزی 1401 خورشیدی
