امروز روز ماه ایزد از ماه آذر سال 3757 زرتشتی، نَبُر روز پرهیز از خوردن گوشی، چهارشنبه ششم آذرماه 1398 خورشیدی، 27 نوامبر 2019 میلادی
بیست و هفتم نوامبر سال 1770 میلادی کریم خان زند، وکیل ایرانیان، پیشنهاد همپیمانی با تزار روس را نپذیرفت و خطاب به سفیر تزار گفت که شکست ملت دیگر ما را شاد نمی کند و سفیر تزار (طبق نوشته های به جای مانده از او، به قلم خودش) شوکه شد.
در عمارتی در شیراز که امروز «موزه پارس» نامیده میشود، فرستاده روسیه را پذیرفت که رنج سفر دو هزار و پانصد کیلومتری از سن پترزبورگ تا شیراز را بر خود هموار کرده بود تا پیام تزار روسیه را به فرمانروای ایران برساند. سفیر تزار خبر پیروزی روسیه بر عثمانی را در جنگ دریایی به اطلاع خان رسانید و تمایل تزار را به داشتن روابط دوستانه و اتحاد با وی اعلام داشت. فرستاده تزار انتظار داشت که کریم خان که دوبار باعثمانی بر سر بصره جنگیده بود از شنیدن خبر شکست دریایی عثمانی خرسند شود که کریم خان ابرو در هم کشید و خطاب به سفیر تزار گفت که شکست ملت دیگر ما را شاد نمی کند و سفیر تزار (طبق نوشته های به جای مانده از او، به قلم خودش) شوکه شد و بعدا به تزار گزارش داد که اتحاد با کریم خان را برضد عثمانی فراموش کند و اضافه کرده بود که کریم خان با همه رهبرانی که دیده، درباره آنان شنیده و در کتب تاریخ خوانده است فرق دارد، زیرا که خودش را یک تبعه عادی مانند سایر مردم میداند، مردی است به غایت فروتن و بدون هرگونه افاده؛ رفتارش هم دیپلماتیک نیست و دیدار با او تشریفات ندارد.
باید دانست که کریم خان در هر دو جنگ خود با عثمانی بر سر بصره پیروز شده بود. وی علاوه بر دور ساختن عثمانی از منطقه بصره، هلندیها را هم از خارک و جزایر اطراف آن اخراج کرده بود.
کریم خان که از پذیرفتن عنوان شاهی و تاسیس سلسله اجتناب میکرد نسبت به امنیت خلیج فارس و خوزستان حساس بود.
مورخان اروپایی کریم خان را مردی عادل و منصف و یک ایرانی فوق العاده و شخصیتی منحصر به فرد در تاریخ توصیف کرده و درباره اش به نقل از دیپلماتهای اروپایی و میسیونهای مسیحی نوشتهاند: کریمخان که از یک نژاد خالص ایرانی (لر) بود از دیدن شادی مردم شاد میشد و برای شاد کردن شیرازیها از جیب خودش (نه از خزانه عمومی) به نوازندگان پول میداد که در میدانهای شهر ساز بزنند و اگر فرصتی به دست می آورد درطباخیهای عمومی در کنار مردم عادی غذا صرف می کرد و با شنیدن گفتوگوی آنان با یکدیگر از دشواریها آگاه میشد و این مسائل را حل میکرد. به نوشته منشی کریم خان، به باور نماینده ایرانیان (کریم خان) مسائل کوچکند که گاهی به یک باره چنان بزرگ میشوند که دودمانی را منقرض میکنند.
کریمخان که رییس طایفه زند از مردم «لُر ـ بختیاری» و یکی از ژنرالهای ارتش نادرشاه بود؛ پس از قتل نادر (دهم ژوئن 1747 در یک کودتای نظامی در قوچان)، در سخت ترین شرایط تصمیم گرفت مانع از هم گسیختگی ایران شود؛ زیرا که پس از کودتا، هر ژنرال در یک منطقه از کشور پرچم خودمختاری برافراشته بود. از جمله ژنرال احمدخانی درانی در قندهار. در این هرج و مرج، کریم خان با ده سال تلاش یکایک این مدعیان را سرکوب و یا غیر فعال کرد، ولی پس از هر پیروزی، مغلوبین را مورد بخشودگی قرار داد و دشمنان مقتولش را با احترام و تشریفات مرسوم دفن کرد و با این که بنای کاخ گلستان را در تهران آغاز کرده بود، شهر شیراز را پایتخت کشور قرار داد تا بازگشتی به عهد باستان و در مجاورت تخت جمشید باشد.
وی با ایجاد یک نظام اداری ـ قضایی کارآمد آرامشی را به ایران بازگردانید که قرنها روی آن را به خود ندیده بود.
کریم خان در طول 30 سال زمامداری اش به عمران و آبادانی فراوان دست زد. تجارت را تشویق و مالیات کارگران و کشاورزان را لغو کرد. درشیراز بناهای متعدد از جمله مسجد و بازار وکیل را ساخت. حافظیه و آرامگاه سعدی از کارهای اوست. وی در کرمان نیز دست به عمران زد و بازسازی مسجد جامع مظفریه از یادگارهای اوست و به همین سبب کرمانیها لطفعلی خان نوه وی را در روزهای سخت در پناه خود قرار دادند که گرفتار شقاوت و بیرحمی دشمن او آغامحمدخان قاجار شدند و ….
ماه به اوستایی «ماونگَ» مانند خورشید ستودنی است. در اساتیر، ماه سازندهی نژاد ستوران شناخته شده است. در ماهیشت این ایزد آموزگار گیاه و رستنی خوانده میشود. این روز یکی از چهار روز پرهیز از خوردن گوشت است. زرتشتیان این روز را « نبر» مینامند و از کشتن حیوانات و خوردن گوشت خوداری میکنند. در این روز اوستای «ماه نیایش» از سوی زرتشتیان خوانده میشود.
ماه روز ای به روی خوب چو ماه
باده لعل مشکبوی بخواه
دوازدهمین روز از ماه سیروزهی زرتشتی «ماه» و سی روز از سال ماه نامیده میشود. ماه نام سیارهای هست كه در فرهنگستان ادب پارسی به همان ماونكهه نوشته و خوانده مىشود. ماونگهه در اوستا آمده یشت هفتم به ماه است. در ماه نیایش از ماه یشت گفته شده است.
در اوستا سازندهیِ تخمه و نژاد جانوران و آدمی هست و در اوستا پرورش گیاه و رستنی هست. نَبُر به چمار (:معنای) كشتار نكردن جانوران در این روزها و پرهیز از خوردن گوشت است. پرهیز از خوردن گوشت در خوراک خود برای چهار روز در ماه میدارند. در درازای روز (روزه) كار ناپسند می شمارند، اما در هر ماه و تنها در چهار روز به نامهای بهمن، دومین روزِ ماه، «ماه»، دوازدهمین روزِ ماه ، گوش، چهاردهمین روز به ماه و رام، بیستویكم به ماه زرتشتی و مزدیسنا هست .
در اوستا نگهداری از چارپایان آمده و سفارش شده است، جانورانی که از كشتار آنها پرهیز شده، سگ و گربه و بره و بز و اسب … و هرگاه پیر شدند، از آنها بدرستی نگهداری كنند.
در مزدیسنا به كشتن جانوران ویرانگر و موذی سفارش شده …
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
ماه روز ای به روی خوب چو ماه
باده لعل مشکبوی بخواه
گشت روشن چو ماه بزم كه گشت
نام این روز ماه و روی تو ماه
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
می خور و با دوستان گفت و گو کن
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
بخور باده با دوستان، روز (ماه) / ز ماه خدای، آمد کارخواه
یاد روز ششم آذرماه:
– كریمخان زند، پیشنهاد هم پیمانی با تزار روس را نپذیرفت.
– نیروهای انگلیسی در سال ١٨٥6 با چندین ناو توپدار از تنگه هرمز گذشتند و وارد شاخابفارس(:خلیج فارس) شدند تا با ایران بجنگند.