ایران، خاستگاه فرهنگ و تمدن هندواروپایی

گواهان (:شواهد) و فرنودهای‌ (:برهان‌های) بسیاری نشان می‌دهند که از حدود هزاره‌ی چهارم پ.م. فرهنگ‌های گوناگون هندواروپایی در گستره‌ی جغرافیایی ایران پا گرفته و پراکنده شدند. یکی از این فرهنگ‌ها که در باختر ایران، به‌ویژه لرستان و کرمانشاه، پا گرفت، فرهنگ نیاژرمنی (نیاکرمانی) است. اکنون از دیدگاه‌های گوناگون این جستار را به کوتاهی بررسی می‌کنیم.

دیدگاه تاریخی

سه قوم اصلی ژرمنی اروپایی گوت‌ها، سوئدی‌ها و آلمانی‌ها هستند. یک سنگ‌نوشته‌ی نامور بابلی برجامانده از نیمه‌ی نخست هزاره‌ی دوم پ.م. جایگاه بابل را چنین بیان می‌کند:

Šāru šūtu māt Elamti, šāru iltānu māt Akkadi, šāru šaddû māt Suedin u māt Guti, šāru aḫarru māt Martu.

«ایلام در جنوب است، اکد در شمال، سوئدین و گوتی در خاور (:شرق) و عموری در باختر (:غرب)».

چند سده پس از آن یعنی حدود سال 1500 پ.م. پادشاه کاسی آگوم دوم نیز در سنگ‌نوشته‌ی خود به بخش‌های باختری ایران اشاره کرده و خود را پادشاه آلمان و گوتی می‌نامد، بنابراین سه قوم اصلی ساکن در باختر ایران را می‌بایست گوتی، سوئدین و آلمان دانست. نام پادشاهان گوتی که در فهرست پادشاهان سومر به آن‌ها اشاره شده، از نخستین آن‌ها، اینگسوس، وابسته به خدای اینگوی، (بسنجید با نامهای اینگمار و آنسگیسوس) تا واپسین آن‌ها ،تیریگان، وابسته به خدای تیر، (بسنجید با نامهای تیرفینگ و مورگان)، بیشترشان ریشه‌ی نیاژرمنی دارند.

دیدگاه ژنتیک

هاپلوگروپ اصلی قوم‌های ژرمنی اروپا را  R1b-U106می‌دانند که زیرشاخه‌ی  R1b-Lb23است. برپایه‌ی پژوهش‌های ژنتیکی هاپلوگروپی که بیشترین فراوانی را در میان مردم سرزمین لرستان دارد، همین R1b-L23 هست. در سنگ‌نوشته‌های بابلی نیمه‌ی نخست هزاره‌ی دوم پ.م. بردگان گوتی با پسوند namrum یا  namrûtum نام برده شده‌اند، بسیاری از کارشناسان فرهنگ و زبان اکدی مانند تئوفیلوس پینچز و لئونارد وولی این واژه را به چم بور یا بلوند برگردان کرده‌اند. از دیدگاه ژنتیکی موی بور بیشترین فراوانی را در بخش‌های شمالی اروپا دارد.

آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری است با عنوان «ایران، خاستگاه فرهنگ و تمدن هندواروپایی»، به قلم مجتبی شهمیری که در تازه‌ترین شماره‌ی هفته‌نامه‌ی امرداد چاپ شده است.

متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی ششم (تاریخ و باستان‌شناسی) امرداد شماره‌ی 419 بخوانید.

خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.

لینک فروش اینترنتی شماره‌ی 419 امرداد

لینک اشتراک ایمیلی هفته‌نامه‌ی امرداد

نشانی دکه‌های شهر تهران ، کرج و حومه