115سال پیش انگلستان و روسیه در ۹شهریور ۱۲۸۶خورشیدی برابر با ۳۱ اوت ۱۹۰۷میلادی در شهر سنپترزبورگ با میانجیگری فرانسه پیمانی (:قراردادی) را در یک پیش درآمد و پنج بند با یکدیگر بستند (:امضا کردند) که پیماننامهی ۱۹۰۷ نامیده شد.
آنان در این پیمان (:قرارداد) برای جلوگیری از «سیاست روبه شرق» آلمان، راهبردی هماهنگ را در پیش گرفته٬ تنشها و کشمکشهای میان خود را در تبت، افغانستان و ایران کاهش دادند.
در این راستا این دو کشور اروپایی برای بهرهکشی بیشتر و آسودگی از جایگاه خویش در خلیجپارس، مرزهای هند، آسیای میانه و قفقاز، خودسرانه و بدون آگاهی دولت قاجاریه ایران را سه پاره نمودند. از اینرو، شمال ایران از راه فرضیای که از قصرشیرین، اصفهان، یزد و خواف گذر کرده، به مرز ایران و افغانستان میرسید، از آن روسیه شد. پارهی جنوبی از راه فرضی میان بندرعباس، کرمان، بیرجند، زابل و مرز افغانستان به انگلستان رسید. پارهی سوم نیز که آن را بخش میانی و بیطرف میخواندند، حوزهی دولت مرکزی ایران شناخته شد.
با آشکارشدن پیماننامهی۱۹۰۷، دولت قاجاریه به دربار انگلیس و روسیه اعتراض کرد و این پیمان را گواهی بر نادیدهگرفتن «استقلال و تمامیت ارضی» یک کشور آزاد بهشمار آورد. نمایندگان مجلس شورای ملی، کنشگران و روزنامهنگاران ایرانی نیز در واکنش تندی این پیمان را ستمگرانه و وارون حقوق راستین مردم ایران نامیدند.
علیاصغر شمیم در رویهی ۴۸۴ کتاب «ایران در دوره سلطنت قاجار» از زبان دکتر مهدی ملکزاده میگوید: «دولت ایران بهوسیله وزارت خارجه و حسن پیرنیا، مشیرالدوله که در آن زمان سفیر ایران در دربار روسیه بود، به این معاهده اعتراض کرد و مجلس شورای ملی عدم رسمیت این معاهده را که برخلاف حق و عدالت و استقلال ایران بود را اعلام نمود، ولی کسی به این اعتراضات، جوابی نداد»
روزنامه حبلالمتین نیز آن روزها پیرامون رفتار انگلیس و روسیه چنین نوشت: «اگر معاهده این دو همسایه چنانکه مقصود آنها است پیشرفت نمود، ایران در مخاطره و فشار دو سنگ پلیتیک همسایگان چون طوطیا نرم خواهد شد … بهخدا به اندازهای فشار خواهند داد که شخصیت ما هم مضمحل شود و فردفرد ملت هر روز به گربهرقصانی درآیند».
درپی خشم مردم از بستهشدن این پیمان علیاصغر شمیم در رویهی ۴۸۵ کتاب خویش آورده است: «زمامداران لندن و روسیه را برآن داشت که متفقا اعلام بدارند که معاهده کمترین لطمهای به استقلال و حق حاکمیت ایران وارد نمیآورد و فقط دولت روس و انگلیس برای حسن تفاهم در سیاست، این معاهده را منعقد نمودهاند. ولی دنیا و پیشامدهای بعدی برهمه ثابت کرد که این اعلامیه بهکلی خالی از حقیقت بود».
آنچه در بالا آمده است بخشی از گزارشیست با عنوان «نه میبخشیم، نه فراموش میکنیم» به قلم دکتر اشکان زارعی که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این گزارش را در رویهی پنجم (اندیشه) شمارهی 459 هفتهنامهی امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 459 از دوشنبه، 31 امردادماه 1401 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی هفتهنامه امرداد شمارهی 459
