دکتر ابوالفضل خطیبی یکی از شایستهترین شاهنامهپژوهان ایران، پس از گذراندن دورهای طولانی بیماری، امروز چهارشنبه 21 دیماه چشم از جهان فروبست. او یکی از همراهان دکتر جلال خالقیمطلق در ویرایش شاهنامه بود.
خطیبی تواناییهای کممانند خود در شناخت شاهنامه و آشنایی با دستنویسهای کهن این متن را با انتشار جُستار علمی و پُردامنهای در مجلهی «نشر دانش» آغاز کرد. آن جُستار که ستایش بسیاری برانگیخت، «انتخاب اقدم یا ترجیح اصلح» نام داشت و به ارزیابی شاهنامهی چاپ مسکو و شیوههای درست و نادرست ایرانشناسان شوروی (پیشین) در ویرایش شاهنامه، پرداخته بود. آن مقاله در مجلهی ارجدار و دانشگاهی «نشر دانش» (شمارههای پاییز و زمستان 1381) انتشار یافت. خطیبی سپستر جستارهای علمی افزونتری دربارهی شاهنامه نوشت و همهی آن را در کتابی با عنوان «دربارهی شاهنامه» (1385 خورشیدی) در دسترس دوستداران و جویندگان پژوهشهای شاهنامهشناسی قرار داد.
یکی از کارهای ماندگار خطیبی انتشار متن حماسی «شبرنگنامه» بود. او در سال 1395 به کمک یکی از ایرانشناسان هلندی، «گابریله وان دِ برگ»، شبرنگنامه را که متنی حماسی و بازمانده از سدهی ششم مهی است، با باریکنگری و کوشش توانفرسا انتشار داد و دیباچهای پِرمایه و علمی در معرفی اثر به آغاز کتاب افزود و با فراهمآوردن فهرستها و حاشیهنویسی بر بیتهای شبرنگنامه، این متن را به شکلی پیراسته و سنجیده در اختیار پژوهشگران گذاشت.
یک کار نمایان دیگر خطیبی برگردان کتاب «تقدیرباوری در منظومههای حماسی فارسی (شاهنامه و ویسورامین)» بود (چاپشده در سال 1388). این کتاب که اثر ایرانشناسی به نام هلمر رینگرن است، تنها اثری است که به بررسی سرنوشتباوری در منظومهی ویسورامین میپردازد.
اما برجستهترین کار و پژوهش ابوالفضل خطیبی همکاری او با دکتر جلال خالقیمطلق در انتشار دفتر هفتم شاهنامه بود. خالقیمطلق با انتشار پنج دفتر (جلد) از ویرایش شاهنامه (در بازهی زمانی سالهای 1366 تا 1375)، برای ویرایش جلد ششم این متن از دکتر محمود امیدسالار و ویرایش دفتر هفتم از ابوالفضل خطیبی کمک گرفت. خطیبی دفتر هفتم شاهنامه را در 650 رویه بهشایستگی ویرایش کرد. این دفتر نخستینبار در سال 1386 در نیویورک آمریکا چاپ شد و سپس در ایران بازچاپ آن انتشار یافت.
از ابوالفضل خطیبی چندین اثر دیگر انتشار یافته است که همگی با حماسهی ملی ایران-شاهنامه- پیوند دارند. او در فرهنگستان زبانوادب فارسی سرگرم پژوهش بود. جستارهای بسیاری از او در مجلههای تخصصی، بهویژه فصلنامهی «نامهی فرهنگستان»، چاپ شده است.
هفتهنامهی «امرداد» دو گفتوگوی پُردامنه با دکتر ابوالفضل خطیبی دربارهی ویرایشهای شاهنامه انجام داده است. گفتوگوی نخست با عنوان «دستآورد خالقیمطلق در ویرایش شاهنامه» عنوان دارد (چاپشده در شماره 196 امرداد) و گفتوگوی دوم «ویرایش علمی یا دلبخواهی» (امرداد- شماره 212) است.
هفتهنامهی امرداد درگذشت زندهیاد ابوالفضل خطیبی را به دوستداران فرهنگ ایرانزمین و شاهنامه آرامشباد میگوید.
روانش به مِینو خوش و یادش پایدار
یک پاسخ
روان دکتر خطیبی شاد. دانشمندی ایرانخواه و دوستدار و پژوهندهی پایدار شاهنامه بود. هر آنچه دربارهی شاهنامه نوشت تا سالیان بسیار راهنما و مرجع خوانندگان شاهنامه خواهد بود. افسوس که بسیار زود دفتر زندگیاش بسته شد.
یادش گرامی.