اگر بخواهیم سعادت ملتها را در یک واژه خلاصه کنیم بیگمان آن یک واژه «آرامش» خواهد بود. ثروت، قدرت و … بدون آرامش نمیتواند ملتی را خوشبخت و سعادتمند سازد. کشورها و ملتها برای رسیدن به آرامش نیازمند دوستی با کشورهای دیگر نیز هستند. برای رسیدن به یک دوستی پایدار باید پیوسته با دیگران در گفتوگو و داد و ستد بود. داد و ستد در اقتصاد، در فرهنگ و حتا در سیاست!
آزادی نیز دیگر مفهومی است که باید در سعادت ملتها جای گرفته و تعریف شود. آزادی را باید چون دردانهای، پرستاری کرد. نباید آن را به رخ کشید و بیپروا از آن بهره گرفت. هرگونه بهرهکشی یا نمایش غلیظ از آزادی آن را به نابودی میکشد و دسترنج درازمدت ملتی رنجدیده را به فنا میدهد.
آرامش، آزادی و دوستی با دیگر کشورها چون حلقههای زنجیر یک ملت را به سوی سعادت و پیشرفت میکشند. این پیشرفت با اندکی انحراف میتواند از راه به در افتد و از پویایی و پیشروندگی بازایستد. یکی از این انحرافها «توهین» است. به نیکی میدانیم توهین با نقد از زمین تا آسمان و از سپیدی تا سیاهی فاصله دارد. توهین به ملیت، دین، اقتصاد، فرهنگ و حتا سیاست دیگران در هرشکلی که باشد، زنجیرههای سعادت ملتها را از هم میگسلد. میدان را برای تندروی و افراطیگری بازکرده و سامان آرامش، آزادی و دوستی را بر هم میزند. درهای گفتوگو را بسته و دروازههای جنگ و خشونت را باز میکند. در این میان ناگفته پیداست که هزینهی اینها را مردم بینوا خواهند پرداخت. کاریکاتورهای نشریهی شارلیابدو همواره نمونهای از بهرهکشی از آزادی است. چراکه عوارض گفتهشده را به دنبال داشته و هیچ سودی را برای هیچ گروهی در پی نداشته است! حتا گزارشگر مجلهی آلمانی اشپیگل شوخیهای شارلیابدو را در مقایسه با رقیب بزرگتر خود، لو کانار انشنه، زمخت و بیمزه توصیف میکند.
کسانی که آزادی خود را بیاندازه و بیحد تعریف میکنند و هیچ خط قرمزی را بر گرد آزادی خویش تصور نمیکنند، باید بر خود بایسته بدانند که نمیتوانند تصور خود را بر دیگران تجویز کنند و راه اعتدال و دوریجویی از خشونت را بر دیگران ببندند. بهای توهین را نباید دیگران بپردازند!
