روز دوم از هر ماه (باستانی) “وهمن” یا “وهومنه” یا “بهمن” به معنی اندیشهی نیک، نام یازدهمین ماه از سال نیز است. نیاکان ما همانگونه که نام روز و نام ماه برابر میشد، جشن میگرفتند. روز بهمن از ماه بهمن، جشن بهمنگان بوده (ماههای باستانی = سی روز) بنابراین جشن بهمنگان برابر با روز 26 دیماه است که بنام روز پدر نیز نگاشتهاند. همچنانکه بزرگداشت روز پدر در ایرانیان باستان بوده روز کودک، نوجوان و جوان نیز داشتهایم که در جشن کودک و نگاهبانی از آن و یا جشن نوجوان و جوان که مرحلهی انتقال قدرت صورت میگرفته، داد پزشک و مانتره پزشک نقش خود را در راهنمایی(سخنرانی) به خوبی اجرا میکرده است اما در کدامین روز از سال و به مدت چند روز بوده اطلاعی در دست نیست.
در اندرز گواهگیری عروس و داماد آمده:”داد و آیین وهمن امشاسپند آشتی و نیکاندیشی است. کینهورز و رزمکام مباشید. نیکخواه و وهمنش باشید.
بد مکنید و پیرامون بدکاران مگردید. دانش اندوزید و خردمندی پیشه کنید. فرهنگ گسترید و دژمنشی براندازید. اَوا دشمنان به داد کوشید، اوا دوستان نیکی ورزید. چارپایان سودمند را خوب نگهداری کنید و کار اپدمنشان مفرمایید”.
همکاران بهمن امشاسپند اوستا، ایزدان ماه، گوش و رام هستند. نماد وهمن امشاسپند بر سر سفرههای آیینی شیر است و نگهبانی حیوانات سودمند را عهده دارد.
ایرانیان باستان در این روز نوعی آش بدون گوشت که بسیار رایج و متداول بود تهیه میکردند به نام “آش بهمنگان” که بین همگان توزیع میکردند. در خانهی بزرگان دیگ بهمنگان روی اجاق و میهمانیها دایر بوده و آشپزها بیشتر در این روز آش ویژه بهمنگان که در آن انواع دانههای خوردنی، گیاهی و حبوبات و غلات بود و سبزی فصل در آن وجود داشت، بهویژه گیاه بهمن سرخ و گیاه بهمن سفید که خواص دارویی داشت، بنام آشِ ژِه ژُوگ تا همگان از آن بهره ببرند. زیرا بر این باور بودند خوردن آن، حافظه را تقویت میکند.
گیاه بهمن سرخ و بهمن سفید را گاه خشک میکردند و به صورت پودر بر روی غذا میپاشیدند و گاه آنرا دم میکردند و مینوشیدند. گاه نیز با خاک قند و نرم نبات و شیرینی مخلوط میکردند و میخوردند. بامدادان نیز گیاه بهمن سرخ و بهمن سفید را با شیر تازه میجوشانیدند و میل میکردند. بسیاری از بهدینان در ماه بهمن غذاهای بدون گوشت میخوردند، بویژه زنان که هم اکنون نیز ازین قاعده پیروی میکنند.
در جشن بهمنگان گاه از خدمات و زحمات نوغانداران (تربیت کرم ابریشم)، زنبورداران (تولید عسل)، رمهداران و… قدردانی بعمل میآمده و چنانچه درکارشان نبوغی بکار برده بودند، علاوه بر اهدای پیشکشی به آنان سپاسنامه هم داده میشده است.
در هماندیشیهای جشنها، ساخت اطاقک در بیابان جهت استراحت عابران بویژه چوپانان با رمه و نیز ساخت قلعه و آب انبار با توجه به نیاز مردم تصمیمگیری و برآورد هزینه میشده است که هنوز آثار بسیاری از آنها در صحرا و بیابان باقی است.
*برگرفته از کتاب جشن در وادی کهن، خاطرات رستم شاپورمهر، گردآوری به کوشش شهریار هیربد
یک پاسخ
روز بهمنگان / روز پدر / روز مردان نيکوکار / برای بهمنشان ايران و جهان ، خجسته و خجسته باد