پس از اینکه آیین یادبود استاد پورداود پایان یافت به مناسبت نودمین سال بنیادگذاری دبیرستان و هنرستان ماندگار فیروز بهرام، موبد هرمزدیار خسرویانی که خود دبیر دینی این دبیرستان است، باشندگان را به بازدید دبیرستان فراخواند و تاریخچهای از سال ساخت و مرمت و کارهای انجام یافته و تغییرات ایجادشده در این نود سال را برای باشندگان بیان کرد.
زمین آدریان در سال 1285 از حاشیه خیابان میرزا کوچک خان تا انتهای کوچه از سوی انجمن زرتشتیان خریداری شد اینجا نخست ملک قوام السلطنه بوده است. در سال 1293 سنگ بنای آدریان گداشته شد و پشت ساختمان آدریان که قسمت شمالی ساختمان دبیرستان ماندگار فیروز بهرام است دبیرستان دخترانه ایرج به نامگانه شاه ایرج یا ایرج شاه سنگ بنای آن گداشته شد ویک سال بعد مدرسه ایرج شروع به فعالیت کرد ولی گشایش آدریان چندسالی با تاخیر همراه بود سرانجام در سال 1296 آدریان گشایش یافت البته نمای سنگی آن در سال 1345 به این شکل درآمده است پیش از آن که مربوط به دوره مظفری است نمای آن از آجرهای باریک کارشده بود که در سال 1345 روی آجرها سنگ کارشده است. در سال 1311 تصمیم گرفته شد که در این ملک دبیرستانی برای پایه بالاتر ایجاد کنند. نخست این پایه برای پسران در نظر گرفته شده بود ولی به شوند اینکه دبیرستان دخترانهای نبود بنابراین با گشایش دبیرستان در سال 1317 دو سال اینجا به دبیرستان دخترانه تبدیل شد که اسناد آن موجود است. از سال 1319 که دبیرستان انوشیروان در خیابان انقلاب (شاه رضا) گشایش یافت و دختران از این مکان به آنجا رفتند این دبیرستان به شکل دبیرستان پسران مورد استفاده قرار گرفت. اکنون که ما در این سالن ایستادهایم این قسمت میانه وجود نداشت بلکه فضای بازی از پایین بود تا بالا کنار دیوار یک راهرویی بود نزدیک به یک و نیم تا دو متر که برای رفتوآمد به کلاسهای که در دو هر دوسوی اینجا قرار داشتند مورد استفاده قرار میگرفت. اگر جلوی جایگاه بایستید سمت راست و سمت چپ شما یک تعداد کلاس وجود دارد که راهرو در میانه بود بعدها این مکان سقفدار میشود و پایین هم تبدیل به کلاس و آزمایشگاه و کارگاه میشود. تاریخ دقیق این کار را به یاد ندارم ولی فکر کنم 15 تا 20 سال پس از آغازبهکار این مدرسه انجام گرفته باشد. درحالیکه 30 سال از عمر این مدرسه سپری شده و این مکان فرسوده شده بود با خانواده ایرجشاه گفتوگویی انجام میشود و از آنها پرسیده میشود که آیا مایل هستید مدرسه ایرج را بازسازی کنید. آنها گفتند ما تصمیم به چنین کاری نداریم، بنابراین از آنها اجازه گرفته شد تا آن مدرسه را درهم بکوبند که این کار انجام میشود و اکنون تعدادی ساختمان بهجای آن ساخته شده است که اکنون تالار پذیرایی و کتابخانه یگانگی و درمانگاه یگانگی در آن پهنه ساخته شده است مدرسه ایرج که درهم کوبیده شد به جای آن سه تالار ساخته شد که یکی از آنها تالار ایرج نام دارد که به نامگانه ایرج شاه ساخته شد که اکنون از آن تالار برای آیین درگذشتگان استفاده میشود در سال 1345 همه این کارها انجام شد یعنی در آن سال که این سالن سنگ شد آن مدرسه تخریب و به جای آن تالارهای پذیرایی ساخته شد. در کنار جایگاه سن درگاهی وجود دارد که با پلکانی به اشکوب پایین که ساختمان اسفندیار است راه پیدا میکند. در سمت غربی دبیرستان، ساختمانی ۲ اشکوب با ۴ اتاق وجود دارد که در سال ۱۳۲۵ توسط شخصی بنام اردشیر آذرگشسب به یاد فرزندش اسفندیار که در ۱۴ سالگی بر اثر حادثه فوت کرده، ساخته شد تا برای آموزش دانشآموزان بکار گرفته شود.
این بنا، ساختمان اسفندیار نام دارد که هماکنون بخشی از دبیرستان فیروز بهرام بوده و به آن متصل است. بنای این ساختمان به صورت مکعب و مستطیل است. پلکان و راهروی این مدرسه در سال 1383 به نامگانه آقای منشنی به شکل امروزی درآمد. برروی دیوار عکس ارباب فریدون ومهربان زرتشتی دیده میشود که هردو هزینه بازسازی کل مدرسه را در سال 1377 پرداختند در کنار قاب عکس ایشان عکس ارباب کیخسرو شاهرخ نخستین نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی و بهمن جی بی کاجی که این مدرسه را به نامگانه فرزند ناکامشان بهرام جی بی کاجی بنیان نهاد به چشم میخورد. داستان ساخت این مدرسه یه این شکل است که بهمن جی برآن شد تا به نامگانه فرزند ناکامش بهرام جی مدرسهای در کابل بسازد ولی ارباب کیخسرو که آن زمان فرنشین انجمن زرتشتیان تهران بود با او گفتوگو میکند و به او میگوید بیا و در مملکت خودت مدرسه بنا کن ایشان پذیرفتند و زمین کناری آدریان را انجمن در اختیار بهمن جی گذاشت و بهمن جی با هزینه خودش آن را ساخت این ساختمان کمابیش همزمان با ساختمان بانک ملی واقع در خیابان فردوسی توسط یک استاد بنا کار شده است. بهمن جی به نیت زنده نگهداشتن نام پسرشان آن مدرسه را دبیرستان فیروزِبهرام نامگذاری کرد اردشیر کیامنش سرپرستی ساخت این مدرسه و مدرسه انوشیروان را یر دوش داشت.
وقتی به اشکوب پایین رفتیم موبد خسریانی گفت: اکنون به بالای سر خودتان نگاه کنید شما میتوانید تفاوتی را در سقف مشاهده کنید که به شکل روشن نشان میدهد کدام قسمت سقف جدید است که همان کف سالن بالاست که بعدها اضافه شده است و کدام یک قسمت کف راهروی قدیمی است. در انتهای راهروی پایین ساختمان اسفندیار درست چسبیده به ساختمان دبیرستان فیروز بهرام است که البته یک دری این دو را از هم جدا میکند پیش از ساخت این سالن این قسمت، بخشی از حیاط مدرسه بوده است و به صورتی میتوان گفت پیرامون بنای اولیه دبیرستان کامل باز بوده است ولی اکنون فقط سه طرف بنا باز است. ساختمان اسفندیار تنها شامل چهار کلاس دارد که اگر در نور روز از داخل حیاط به محل برخورد دو ساختمان نگاه کنید تفاوت در آجرکاریها و ارتفاع هردو بنا به خوبی مشخص است. در ورودی به بنای مدرسه دو سنگ مرمر سفید خونمایی میکند که یکی سال بنیاد آن بر روی آن نوشته شده است که به سال 1311 میرسد و درست مقابل آن سنگ مرمر دیگری است که تاریخ نوسازی بنا را که سال 1377 است یعنی 66 سال پس از ساخت این بنا با نیکاندیشی برادران زرتشتی باسازی شده است. در حیاط درست در قسمت دیواری که بین آتشکده و دبیرستان است یک چیز جالب دیگری هم خود نمایی میکند اگر به این دیوار ژرف بنگرید نوع بندکشی و آجرکاری دیوار به روشنی نشان میدهد که قسمت بالای دیوار با فسمت پایین دیوارتفاوت دارد و این به شوند این است که این دیوار ابتدا به شکل چند نیم دایره که قسمت باز هلالی آنها روبه بالا ساخته شده بود و با ستونهای که بالای هرستون یک گوی گچی رنگ وجود دارد از یکدیگر جدا شده بودند و یک در ورودی هم وجود دارد که در گذشته به دانشآموزان این امکان را میداد که بتوانند به آدریان بروند و کارهای دینی خود را انجام دهند. جلوی پنجره مدیر یک بالکنی هست که پیشتر این بالکن پایینتر از جای فعلی بوده ولی به شوند مزاحمت برای رفتوآمد دانشآموزان در هنگام بازسازی این بالکن بالاتر رفته است و از این بالکن دانشآموزان و کارگزاران مدرسه برای انجام مراسم صبح گاه یا سخنرانی استفاده میکنند. سرویس بهداشتی پیش از بازسازی کامل که در سال 1377 انجام یافته در کنار دیوار حیاط بود هم که خود موجب نازیبایی حیاط شده بود بنابراین آنها را برچیدند و به زیر زمین بردند تا بدین گونه هم فضای حیاط بازتر و هم از لحاظ دیدادری خیلی بهتر شده است. یک کار دیگری که انجام شده این است کاشیکاریهای بالای ساختمان که به سال 1312 برمیگردد را همانند آن در هنگام بازسازی تا پایین ادامه دادند که اگر موبد خسرویانی این را بیان نمیکرد به هیچ عنوان متوجه این کار نمیشدیم و گمان میکردیم کاشیکاریها هردو برای یک دوره زمانی هستند. این کار به کوشش رنجبر تهرانی انجام یافته است.
گزارش از دومین یادواره استاد پورداود در دبیرستان ماندگار فیروزبهرام