مری بویس دانشمندی کوشا در شناخت آیین‌ها و تاریخ دین زرتشتی بود. او که استعدادی شگفت‌آور در آموختن زبان‌های کهن و باستانی ایران داشت، در کنار پژوهش‌های باارزش کتابخانه‌ای به ایران نیز سفر کرد تا از نزدیک با زندگی ایرانیان زرتشتی، آداب و آیین‌های آنان، آشنا شود و دانسته‌های علمی خود را فزونی بخشد. بویس در کنار زندگی پُربار علمی‌اش به پرورش دانشمندانی متخصص نیز پرداخت. مهرداد بهار از شمار شاگردان و درس‌آموختگان در نزد او بود.
مری بویس زاده‌ی شهر دارجیلینگ هندوستان بود. او در دوم اوت 1920 میلادی در آ‌نجا زاده شد. پدر و مادرش از انگلیسی‌هایی بودند که در هند (مستعمره‌ی بریتانیا) زندگی می‌کردند. پدر او قاضی دادگستری بود و مادرش از نوادگان یکی از تاریخ‌نگاران انگلیس به نام ساموییل گاردنر. بنابراین او در خانواده‌ای فرهنگی زاده شد و پرورش یافت.
با این همه، بویس آموزش‌های دبیرستانی را در انگلستان به پایان بُرد و در کالج کمبریج درس خواند. استعداد درخشان او چنان بود که هم‌زمان دو رشته‌ی دانشگاهی زبان انگلیسی و باستان‌شناسی و مردم‌شناسی را با نمره‌های عالی به پایان رساند. زبان فارسی را نیز در همان زمان دانشجویی و پس از آشنایی با خاورشناس نامدار روس، ولادیمیر مینورسکی (درگذشته‌ی 1966 میلادی)، آموخت؛ تا بدان اندازه که می‌توانست به سادگی و روانی به فارسی سخن بگوید.
پژوهش‌های گسترده (و تا پایان زندگی) بویس در رشته‌ی مطالعات ایرانی زمانی آغاز شد که او در نزد پرفسور والتر برونو هنینگ (درگذشته‌ی 1967 میلادی) سرگرم به پژوهش و بررسی در این زمینه شد و زبان فارسی باستان و دیگر زبان‌های باستانی و میانه ایران را آموخت. این رویداد در سال 1945 میلادی با گرفتن مدرک دانشگاهی کارشناسی ارشد به دست آمد. مدرک دکترای خود را نیز با درس‌آموزی در نزد پروفسور والتر بیلی گرفت و سپس استادیار کرسی مطالعات ایرانی در دانشگاه لندن شد.
بویس از سال 1952 تا سال 1963 میلادی که پس از درگذشت هنینگ جانشین او شد، مطالعات و پژوهش‌های خود را درباره‌ی مانویت متمرکز ساخت و توانست چندین متن مهم مانوی را به چاپ برساند. در آن سال‌ها مری بویس در نزد خاورشناسان جهان استادی شناخته شده بود و هموند (:عضو) انجمن سلطنتی آسیایی و انجمن خاورشناسان آمریکا و نیز فرهنگستان علوم و ادبیات دانمارک بود.
دل‌بستگی بی‌گسست مری بویس درباره‌ی دین زرتشتی و آیین‌های زرتشتیان از سال 1963 میلادی و با کسب کرسی مطالعات زرتشتی در دانشگاه لندن آغاز شد. او به یزد و کرمان سفر کرد و از نزدیک با ایرانیان زرتشتی، شیوه‌ی زندگی و آداب و رسوم آنان آشنا شد و به این نتیجه رسید که باورهای زرتشتیان ایران اصیل‌تر و ریشه‌دارتر از آداب پارسیان هند است. او در سفر به ایران از بیماری جسمی رنج می‌بُرد، با این همه دست از شناخت باریک‌بینانه‌ی زندگی زرتشتیان برنداشت و در این راه بسیار کوشید.
مری بویس با بازگشت به انگلستان، مجموع بررسی‌های خود را در چندین کتاب بسیار باارزش انتشار داد، افزون بر این‌که سخنرانی‌های پُرشماری نیز درباره‌ی دین زرتشتی و آیین‌های زرتشتیان انجام داد. در سال 1977 میلادی بود که او نخستین جلد از کتاب بسیار باارزش خود را به نام «تاریخ کیش زرتشت» در دسترس پژوهندگان قرار داد و در سال‌های سپس‌تر دو جلد دیگر از ادامه‌ی این کتاب را چاپ کرد. در کنار این پژوهش مهم، او درباره‌ی دیگر بخش‌های زندگی زرتشتیان بررسی‌های دنباله‌داری انجام داد. برخی از آثار او درباره‌ی دین زرتشتی که به فارسی برگردان شده، چنین است: «زردشتیان، باورها و آداب دینی آن‌ها» (برگردان عسکر بهرامی)، «کانون دین زرتشتی» (برگردان حسین ابراهیمیان)؛ «آیین زرتشت، کهن روزگار و قدرت ماندگاریش» (برگردان ابوالحسن تهامی)؛ «گاهشمار جشن‌های زرتشتی» (برگردان محسن میرزایی)؛ «تاریخ کیش زرتشت» (برگردان همایون صنعتی‌زاده) و چند مجموعه جستار دیگر.
مری بویس پس زندگانی‌ای سرشار از جست‌وجو و پژوهش، در سحرگاه روز 4 آوریل 2006 میلادی، در بخش عمومی بیمارستانی در لندن، درگذشت.
*یاری‌نامه: پیشگفتار عسکر بهرامی بر کتاب «زردشتیان، باورها و آداب دینی آن‌ها»؛ گزارش خبرگزاری ایسنا و ویکی‌پدیا.
با دیگر اوستاشناسان و زرتشت‌پژوهان جهان در پست زیر آشنا شوید:
یک پاسخ
انوشه روان