مجموعهی 7 پوشینهای (:جلدی) «چیچی کا»، افسانهها و داستانهای سرزمین پرهنر هرمزگان، به کوشش پژوهشگران و هنرمندان این استان چاپ و منتشر شد.
این اثر ارزشمند و دیرینیاد (:نوستالژی) به خامهی یوسف ملایی، از پژوهشگران برجستهی فرهنگ عامه و «صغری میرشکاری»، از هنرمندان این جغرافیای زرخیز به بازگفت (:روایت) بانوی مغستان، سکینه فیروززاده برای نخستینبار چاپ و منتشر شد.
گنجینهای گرانبها، به نامهای: «محمدک دارچین»، «انار پرون»، «اسپ عاشک»، «استک پلکو»، «جهان تیغ»، «ملک محمد» و «هاشلو و شلمی» رویهمرفته بیش از 1300 رویه در قطع رقعی با طراحی داخلی دلپذیر، طراحی جلد برگرفته از نمادهای جنوب، با رنگبندی برگرفته از روانشناسی افسانهها به کوشش نشر «سمت روشن کلمه» در اردیبهشتماه سال 1402 خورشیدی چاپ و روانهی بازار کتاب استان شد.
هر مجموعه بهگونهی جداگانه در دو بخش به زبان شیرین پارسی و به گویش دریا با حرکتگذاری و همچنین فرهنگ واژگان آفریده شده است. پدیدآورندگان با سپاسداری هر کتاب را به قشر ویژهای از جامعه پیشکش کردهاند که در نوع خود درخور ستایش است. برای نمونه در پیشکش کتاب خاطرهانگیز «ملک محمد» اینگونه آمده است: «پیشکش به ساکنان متمدنترین سرزمین دنیا، پهنه مقدسی به نام”ایران زمین” از خلیج فارس تا خزر و سایر ملل گستره گیتی». یا پژوهشگر کتاب جذاب «جهان تیغ»، در آغاز بدینسان آنرا پیشکش کرده است: «به پاس مهربانی و وجود سبز فرزندان فرهیخته زادگاهم، هرمزگانِ زرین و ایرانیان اندیشمند، این اثر به محضر درخشان فرهنگیان، هنرمندان، اهالی رسانه و مفاخر کشور عزیزم پیشکش میشود.»
هر مجموعه نیز پیشگفتار دیگرگون (:متفاوت) و دلپسندی دارد. برای نمونه در آغاز «هاشلو و شلمی» چنین جذاب و شگفتانه از قصه سخن رفته است: «قصهها، غصهها را میکاهند. قارقار کلاغها هم قصهاند. کوکوکوی فاختهها، قصهی دیگریست. ما متولد میشویم که داستان زندگیمان، تکراری نباشد. قصهها این فرصت را ایجاد میکنند تا متفاوتتر باشیم. هر چیزی که به ما لذت بدهد، قصهای دارد. طبق دریافت پژوهشگران، بیشتر انسانهای فرهیخته، به آثار داستانی علاقهی زیادی نشان میدهند. قصهها ما را به یک دنیای رویایی بزرگتری میبرند. جایی که هیجان بیشتری هست. در قصهها از زبان سیمرغ و دیو، از زبان روباه و درخت سخن میشنویم و این اوج جذابیت است. قصهها ما را به ماجراجویی میبرند، به ما میآموزند که در زندگی دیگران سرک نکشیم. دیگران را تحقیر نکنیم. مغرور نباشیم و حسادت نورزیم. قصهها به ما قدرت شبیهسازی، خیالپردازی، خردورزی و توسعه انسانی میدهند. قصهگویی مساعدت میکند تا تفاهم بین نسلی ایجاد شود و از شکاف بین فرزندان و والدین که یک معضل بسیار بزرگ جوامع فعلی است جلوگیری بهعمل آید. مهارت زندگی در اکنون و آینده، محصول توجه به قصهها است. انتقال حجم فراوانی از مطالب اخلاقی تنها توسط قصهها امکانپذیر است و زبان عادی و علمی این توانایی را ندارد. بار آموزش پیشتر بر دوش قصهها بود و کارشناسان معتقدند که “قصه اولین سند تفکر جمعی بشر و بهترین ابزار آموزش تفکر است”. همچنین وجود استعارهها و نمادها در قصهها، قدرت تفکر کودک را افزایش میدهد. بنابراین باید جایگاه قصهها همچنان در بین جوامع حفظ شود و از آن ها به عنوان یک میراث معنوی جانانه حفاظت شود.»
در پشت پوشینهی هر اثر هم برشی از داستان آمده است که مخاطب را مشتاقتر میکند تا قصه را با دل و جان دنبال کند. در پشت عاشقانههای کتاب «انار پرون» این برش هیجانانگیز آمده است: « عصرگاهی زیبا که نسیم خنکی هم میوزید مادر سه پایهای زده بود و موهایش را شانه میزد. پسر با اسب نیز از همان جاده میگذرد. مادرش را میبیند. دلباختهی زیبایی او میشود. نه یک دل، بلکه هزار دل، عاشق مادرش میشود. زیبایی سحرانگیز مادرش موجب میشود تمام سفر را به او فکر کند و در بازگشت میآید و جلو خانه پدر میافتد. رییس کاروان که او را بزرگ کرده بود گفت: وای، خدای من! چه اتفاقی برای پسرم افتاده است؟ از او پرسیدند: چه شده، چه چیزی دیدهای؟ آنها به خیال اینکه پسر، جنزده شده است. پسر بالاخره موضوع را میگوید که دختری را در فلانجا، کنار جاده دیده و عاشقش شده است. یا حالا او را برایم خواستگاری کنید یا اینکه خودم را می کشم.
پشت جلد محمدک دارچین نیز آمده است: «هسته یه محمدکی، یه محمدک، داری اچی. یه روز رو بی دارچیدن، دیدی یه مرگ زیر یه درخت گپی،نشته. رو دار بچینت. چهمی کو، بعد دیدی یه تخم گپی، هما تخمی واگه، بردی بی پی پادشاه. وزیری دیی بی یه، اگی: اواتم ببرم سوغات بی پادشاه. بردی تحویل پادشاهیکه. کندی، چاهی، برنجی، مشتی چیزی شودا بی یه و هوند. روز دگه؛ اگی: الا ارم بلکه انروزم دگه پیدامکه. روز بعد که هوند دیدی مرگ نشتن که تخم بکنتا؛محمدک اگی: هم مرگ اگرم ابرم ادمی، کیف اکنتا پادشاه. رو، پای همی سیمرگی داشت. تا پاشه داشتی، پری زه، بلندیکه بی محمدک، بردی توی یه شهر دگه، تووی کوچه موچه ای کردیدی. محمدک نگاهیکه اگی: …».
از یوسف ملایی تا کنون 6 سال پیاپی«گاهشمار اختصاصی هرمزگان»، نخستین اثر ارزشمند ثبت شده مکتوب هرمزگان در آثار معنوی ایران، کتاب «ملیپوشان و ترینهای تاریخ ورزش هرمزگان»، نخستین کتاب ورزشی هرمزگان، «مرواریدی به نام منصور»، گرامیداشت زندهیاد استاد منصور نعیمی؛ «درخت دوست دیرینه»، «نخلهای بیسر»، «یادداشتهای پراکنده»، کتاب کودک «سبز بانمک» و مجموعه قصهها و افسانههای بومی «محمدک دارچین»، «ملک محمد»، »هاشلو و شلمی»، «انار پرون»، «جهان تیغ»، «استک پلکو» و «اسپ عاشک» چاپ شده و کتاب کودک «بهترین مادر جهان» و سفرنامهی «کشمیر، ایران کوچک» آماده چاپ است.
یوسف ملایی، پژوهشگر هرمزگانی و از نویسندگان کتاب
فرتورها رسیده است.
4090