واگذاری زمینها و ساحل دریا در جزیرهی قشم، تنها ژئوپارک ایران را در خطر بیرون آمدن از فهرست ثبت جهانی یونسکو قرار داده است.
سرپرست مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قشم، با اعلام اینکه ویران کردن حریم میراث طبیعی ملی و جهانی «غار نمکی» قشم برپایهی مستندات قانونی جرم است، گفت: با وجود پیگیریها و مکاتبههای قضایی پرشمار برای جلوگیری از این ویرانی، عملیات ساخت مرکز پروش میگو نه تنها بازنمانده است، بلکه همچنان ادامه دارد و خطر بیرون آمدن ژئوپارک قشم را از فهرست جهانی یونسکو، جدی کرده است.
به گزارش ایسنا، واگذاری زمینها پیرامون طولانیترین غار نمکی جهان به مرکز پرورش میگو بهعنوان جدیترین تهدید برای بیرون آمدن ژئوپارک قشم از یونسکو مطرح است. واگذاری زمین در جزیره قشم از سال ۱۳۹۶ درحالی آغاز شد که همان سال، پروژهی ژئوپارک این جزیره موفق شد که به فهرست ژئوپارکهای یونسکو بازگردد. این ژئوپارک یک بار در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، ثبت جهانی شده بود اما در سال ۱۳۹۱ خورشیدی به دلیل آنچه مشکلات مدیریتی اعلام شد، کارت قرمز گرفت و از این فهرست بیرون آمد. اینک کارشناسان بر این باورند که واگذاری زمینها که بیشتر با آرمان ساخت اقامتگاه، مرکز پرورش میگو و آبزیان، پلاژ و شهرکهای صنعتی بوده، این ژئوپارک را بار دیگر در معرض تهدید قرار داده است.
علیرضا امریکاظمی، مدیر ژئوپارک جهانی قشم و سرپرست مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قشم، در اینباره به ایسنا گفت: نزدیک به دو ماه پیش موضوع این واگذاری در ایسنا مطرح شد اما به شوند (:دلیل) بیتوجهی مسوولان مربوط اکنون کار به جایی رسیده که در محوطهای که زمان انتشار خبر تنها دو کانکس در آن مستقر بود، ویرانی گسترده در اصل اثر روی داده است. با این وجود پروژه نه تنها متوقف نشد، بلکه با توان بیشتر ادامه پیدا کرد.
او دربارهی کارهایی که برای جلوگیری از این ویرانی انجام شده است، افزود: چندماه پیش ما در چهارچوبی رسمی و از سوی مدیریت ژئوپارک جهانی قشم و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جزیره، از راههای قانونی مکاتبه و شکایت خود را به مقام قضایی شهرستان اعلام کردیم و بایستگی توقف سریع این پروژه و لغو پروانههای (:مجوزهای) آن را خواستار شدیم. دلایل کاملا مستند بود، پروندههای ثبت ملی و جهانی ژئوپارک را هم فرستادیم. میخواستیم از راههای قانونی و برپایهی روال پیش برویم، همهی مستندات و مکاتبهها در تاریخهای مشخص نیز موجود است.
وی ادامه داد: افزونبر این به سرمایهگذار و کسی که تخریب را انجام میدهد شفاهی و با اخطار و تذکر کتبی دادیم. خواستیم کار را آغاز نکند و استعلام بگیرد تا محدودهی اثر طبیعی ملی و جهانی را اعلام کنیم. شوربختانه حرفشنوی نداشتند و به کار خود ادامه دادند و تا این لحظه توقف عملیات صورت نگرفته است.
مدیر ژئوپارک جهانی قشم گفت: این پروژه در زمینهایی در حال اجرا است که سه حریم مهم را شکسته است؛ نخست حریم ثبت جهانی ژئوپارک قشم است که در پرونده یونسکو کامل و و روشن مشخص شده است. دو حریم دیگر به میراث طبیعی و ملی که در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ثبت شده است با عنوان محدودهی ژئوپارک و محدودهی اختصاصی سایت «نمکدان» مربوط میشود. این ویرانی در هر سه محدوده روی داده است.
او در پاسخ به این پرسش که این دستاندازی، ژئوپارک جهانی قشم را با چه خطرهایی روبهرو خواهد کرد؟ گفت: مشکل اصلی این است که ژئوپارک جهانی قشم را در خطر خروج از یونسکو قرار میدهد. مشکل دوم دستیازی و ویران کردن حریم میراث طبیعی ملی گنبد نمکدان است. برپایهی قوانین صریحی که وجود دارد هرگونه تغییر در چشمانداز و یا تغییر اصالت اثر یا عملیاتی که موجب آسیب رساندن این اثر شود، تخلف و جرم است.
امریکاظمی دربارهی اینکه با توجه به متوقف نشدن این پروژه با وجود پیگیریها و خطر خروج ژئوپارک از یونسکو، چه اقدامات فوری را برای جلوگیری از گسترش ویرانی میتوان انجام داد؟ گفت: نمیدانم غیر از پیگیریهای قانونی و رسمی که ما تا کنون انجام دادهایم، چه کار دیگری میتوانیم انجام دهیم. ما (سازمان منطقه آزاد قشم) ضابط قضایی نیستیم و نمیتوانیم به صورت قهری به ماجرا ورود کنیم. تنها میتوانیم قانونی و رسمی دادخواست (:شکایاتمان) را کتبی پیگیری کنیم. بازخوردهای در خور نگرش، مناسب و شایسته این رخداد را دیگر مسوولان باید نشان دهند که چشمبراه تصمیمگیری و اقدام سریع آنها هستیم.
سرپرست مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قشم یادآور شد: برپایهی قوانین داخلی و اداری، ژئوپارک و مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مستقیما نمیتوانند دادخواستی را مطرح کنند و از طریق مدیریت امور حقوقی و قراردادهای سازمان منطقه آزاد قشم باید این پروسه دنبال شود. مکاتبههای رسمی ما با مقامهای قضایی نیز از این راه پیگیری شد.
وی افزود: ما پیش از هر گونه ویرانی، هشدارهای لازم را دادیم و مکاتبههایی هم داشتیم، اگر در همان گامه (:مرحله) حکم توقف پروژه و تخریب صادر میشد، دیگر به اینجا نمیرسید و ژئوپارک به خطر نمیافتاد و روی دید ارزیابان یونسکو که قرار است بهار سال آینده به قشم سفر کنند تاثیر منفی نمیگذاشت. اکنون این نگرانی وجود دارد که با این رخداد، در بحث ارزیابی ژئوپارک جهانی قشم با دشواری روبهرو شویم و این آسیبی بزرگ برای قشم و کشور خواهد بود.
او مهمترین اقدام را توقف سریع عملیات تخریب در محدودهی غار نمکی و برگردادن وضعیت زمین به حالت پیش از تخریب و پر کردن حوضچههای ایجاد شده و برداشت آوارها و ضایعات دانست و گفت: این نخستین و فوریترین اقدام است تا پس از آن دفاعیهای در برابر ارزیابان یونسکو داشته باشیم که ما این تخریب را متوقف کردیم یا به حالت پیش برگرداندیم، هرچند شوربختانه باید بگویم برگرداندن طبیعی زمین به این سادگیها نیست و در زمان کوتاه اتفاق نمیافتد؛ چرا که هم هزینه دارد و هم به حالت اصلی و طبیعی خود برنمیگردد و این باعث شوربختی است که اثر طبیعی ملی و جهانی خود را به این سادگی ویران میکنیم؛ ویرانیای که همچنان ادامه دارد.
امریکاظمی در دنباله افزود: از روزی که این موضوع در قشم آغاز شد، مردم بومی و دلسوز جزیره به ما مراجعه میکردند و میخواستند بازخورد نشان دهیم، وگرنه خودشان فعال میشوند، ما از آنها خواهش کردیم اجازه دهند قانونی و رسمی موضوع را پیگیری کنیم تا به صورت اداری و رسمی مشکل حل شود. اطمینان خاطر دادیم که این پیگیریها به نتیجه میرسد اما شوربختانه مردم هنگامیکه دیدند پیگیری سازمان منطقه آزاد قشم و شکایاتهای ما به نتیجه نرسید و تخریب شروع شد و شدت هم گرفت، اعتراض خود را به فضای مجازی کشاندند. مردم از ما ناامید شدند که خودشان دست به کار شدهاند.
او ادامه داد: اگر در آغاز کار هشدارها و مکاتبههای اداری و درونسازی، مشکل حل شده بود امروز کار به اینجا نمیرسید که جو ملتهبی ایجاد شود و مردم روی این قضیه حساس شوند و خودشان پیگیری کنند. در چنین جوی ممکن است سخنان ناراست و بزرگنمایی که برخلاف مصالح کشور است، مطرح شود و شماری از این جو برای تخریب مسوولان بهره ببرند و اقدامات مثبت آنها را زیر سوال ببرند. متاسفم که کار به اینجا رسید. اگر موضوع در چارچوب قانونی پیگیری میشد و به نتیجه میرسید، بیگمان این رخدادها روی نمیداد.
امریکاظمی بیان کرد: مردم، فعالان میراث و محیط زیست قشم، انسانهای فروتن و خویشتنداری هستند، حرف ما را در دو سه ماه پیش پذیرفتند. ما از آنها اجازه خواستیم مشکل را رسمی و قانونی حل کنیم و گفتیم اجازه تخریب نمیدهیم، خیلی بردباری داشتند و شکیبایی کردند ولی اکنون ما نزد آنها شرمنده شدهایم که نتوانستیم موضوع را به نتیجه برسانیم و از ویرانی این گستره جلوگیری کنیم. ما پاسخی برای مردم نداریم. امیدوارم دیگر مقامهای مسوول در اینباره بازخوردی نشان دهند که مردم را خوشنود کند و این مشکل را حل کنند تا خطر بیرون آمدن ژئوپارک قشم از فهرست یونسکو نیز دور شود.
