کشش و دل‌بستگی انسان کنونی به مصرف‌گرایی شرایطی را پیش آورده که محیط زیست جهان را با خطرهای جدی روبه‌رو کرده است. یک نمونه‌ی آن استفاده‌ی فراوان از کیسه‌ها و دیگر تولیدات پلاستیکی است که باید چاره‌ای برای آن اندیشید. برای کاستن از این بحران جهانی، راهکارهایی هست که می‌کوشیم به پاره‌ای از آن‌ها اشاره کنیم؛ راهکارهایی که باید هر کدام از ما درپیش بگیریم تا سهم خود را در پاکیزگی زیست‌بوم انجام داده باشیم.
بی‌گمان یکی از پایه‌ای‌ترین و بایسته‌ترین راهکارها، آموزش همگانی است. آموزش مردم در مدیریت پسماندهای روزانه‌ی خود، گام نخست است. رسانه‌های نیز در گسترش این آموزش‌ها نقش ویژه‌ای دارند. باور همه‌ی آن‌هایی که نگران آینده‌ی کره‌ی زمین و محیط زیست آن هستند، این است که آگاهی‌های جامعه، راهکاری اثرگذار و مهم برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی و جلوگیری از دشواری‌هایی است که چنین مصرف‌های روزانه‌ای پدید می‌آورَد.
درست است که مصرف‌گرایی (به‌ویژه در به‌کار بردن بی‌رویه‌ی کیسه‌های پلاستیکی) بخشی عادت‌شده از زندگی روزمره‌ی ما شده است و کنار گذاشتن (یا کاستن) آن زمان‌بَر است، اما این کار با فرهنگ‌سازی و آگاهی‌رسانی، شدنی است. پویش‌های مردمی برای کاستن از مصرف کیسه‌ها و ظرف‌های پلاستیکی که سلامت انسان‌ها و زیستمندان کره‌ی زمین را به‌خطر می‌اندازد، روشی درست و سنجیده است.
یکی از روش‌های اثرگذار، دریافت کمتر کیسه‌ی پلاستیکی در هنگام خرید است. می‌توان با به‌همراه داشتن کیسه‌ای پارچه‌ای و یا استفاده از سبدها، از دریافت کیسه‌ی پلاستیکی خودداری کرد. اگر تولیدکنندگان نیز کالای خود را به‌جای پلاستیک در شیشه یا بسته‌بندی‌های دیگر عرضه کنند، میزان مصرف کیسه‌های پلاستیکی پایین خواهد آمد. این کار کمک شایانی به محیط زیست خواهد بود.
رقم بسیار بزرگی از مصرف کیسه‌های پلاستیکی زمان خرید نان روی می‌دهد. کم‌وبیش در همه‌ی نانوایی‌ها کیسه‌های نازک پلاستیکی در دسترس هست که خریدار از آن برای نگهداری نان استفاده می‌کند. جدای از این که این کار به افزایش مصرف پلاستیک می‌انجامد، خطری آشکار برای سلامت انسان نیز به‌شمار می‌رود. جای دادن نان داغ در کیسه‌های پلاستیکی، محیطی نمناک و گرم پدید می‌آورد که به رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در نان کمک می‌کند و با خمیری‌شدن نان، بافت آن تغییر خواهد کرد. چون پلاستیک‌ها از مواد نفتی و پتروشیمی درست می‌شود، چنان کاری خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. حتا نگهداری نان درون کیسه‌های پلاستیکی ممکن است سبب بیماری‌های گوارشی شود. اما شوربختانه خرید نان و قرار دادن آن درون کیسه‌های پلاستیکی، کار زیان‌باری است که بیشتر ما هر روز انجام می‌دهیم. به این نکته هم کمتر می‌اندیشیم که کیسه‌های پلاستیکی یک‌بار مصرف، از پلی‌اتیلن فشرده تولید می‌شوند و این ماده در طبیعت تجدیدناپذیر می‌ماند و به همین سبب دشواری بسیاری برای زیست‌بوم ما پدید می‌آورد.
یکی از روش‌هایی که اکنون در برخی از کشورهای جهان کاربرد گسترده پیدا کرده است تا جلو استفاده از کیسه‌های پلاستیکی گرفته شود، به‌کاربردن ظرف‌هایی قابل شارژ است. این کار ارزش تغذیه‌ای مواد را کم نمی‌کند و کمکی به زیست‌بوم هم هست. فعال‌کردن این ظرف‌های غذا، با دکمه‌ای که بر روی آن قرار دارد شدنی است و تنها هشت دقیقه زمان می‌بَرد. این روش از آن‌رو در بسیاری از کشورها گسترش یافته است که مردم جهان دریافته‌اند 400 میلیون تُن تولید پلاستیک در سال چه‌اندازه زیان‌بار و بیماری‌زا است و محیط زیست ما را با خطرهای هولناکی روبه‌رو می‌سازد.
یادآوری چند نکته
– یکی از روش‌های اثرگذار برای نگاهبانی از زیست‌بوم، به‌کار نبردن کیسه‌ی پلاستیکی در هنگام خرید است؛
– با به‌همراه داشتن کیسه‌ای پارچه‌ای و یا استفاده از سبدها، از دریافت کیسه‌ی پلاستیکی خودداری کنیم؛
– جای دادن نان داغ در کیسه‌های پلاستیکی، محیطی نمناک و گرم پدید می‌آورد که سبب رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در نان می‌شود و بافت نان را تغییر می‌دهد؛
– کیسه‌های پلاستیکی یک‌بار مصرف، از پلی‌اتیلن فشرده تولید می‌شوند و این ماده در طبیعت تجدیدناپذیر می‌ماند.
*یاری‌نامه: گزارش خبرگزاری مهر (دی 1398)؛ تارنمای روزنامه تعادل، گزارش «نبرد با کیسه‌های پلاستیکی مخرب» (مهر 1401)؛ تارنمای الی‌گشت.
دیگر نوشتارها در پیوند با چالش کیسه‌های پلاستیکی و زیست بوم را در نشانی زیر بخوانید:
