دفتر دوم فرهنگ بهدینان شریف‌آباد اردکان یزد با عنوان دبستان جمشیدی، به قلم و پژوهش دکتر مهرداد قدردان در انتشارات فروهر به چاپ رسید.
در دفتر دوم به استناد 350 سند بخشی مصور رنگی و با جدول و نمودار به سرگذشت و کارآمدی دبستان جمشیدی به عنوان خاستگاه فرهنگی تاثیرگذار بر پیشرفت مردمان روستای شریف‌آباد اردکان پرداخته شده است. این اثر نوشته و پژوهش دکتر مهرداد قدردان در چاپ نخست با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه به پشتیبانی انجمن زرتشتیان شریف آباد مقیم مرکز (اشا) تابستان 1402 منتشر شده است. نویسنده در آغاز کتاب پشتیبانی مادی و معنوی مهندس سهراب سلامتی، فرنشین انجمن زرتشتیان شریف‌آباد مقیم مرکز (اشا) را در پدیداری این اثر ارج نهاده، کتاب را به مهندس رستم یگانگی پیشکش کرده است.
در بخش سخن نخست کتاب، دکتر حمیدرضا دالوند، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره‌ی ارزشمندی پژوهش دکتر قدردان، نوشته است: «گذشته از ارزش کار سترگ سندپردازی کتاب که بر پژوهشگران فرزانه پوشیده نیست، مولف و گردآورده فرهیخته، اثری کاری مانا و گامی بلند برداشته است. دقت او در بازخوانی اسناد یادکردنی است. با وسواس و فروتنی حاصل کار و تلاش خود را سخاوتمندانه به جامعه علمی ارائه کرده است. حاشیه ها و یادداشت های ارزشمندی گاه به اسناد افزوده است. دیباچه پژوهشی پرباری در سرگذشت دبستان جمشیدی نوشته است که نشان از چیرگی وی بر موضوع دارد. فهرستی که بر مبنای سال و زمان حضور و همکاری اموزگاران دبستان پدید آورده است، نمونه‌ای از دقت و فروتنی و صداقت پژوهشی اوست.»
دکتر حمیدرضا دالوند، در سخن نخست ما را با کتاب پیش رو آشنا می‌‌کند. با خواندن سخن نخست درمی‌یابیم: «آنچه پیش رو داریم، پژوهشی ارزشمند و البته ماندگار در تاریخ معاصر سنت زرتشتی است که به دست نسل جوان و فرزانه زرتشتیان ایران صورت گرفته است. اسناد دبستان جمشیدی شرف آباد کهن و شریف آباد امروز نه فقط اسناد یک موسسه کوچک آموزشی فرهنگی که برشی واقعی، زنده بی واسطه و روایتی دستِ اول از زندگی زرتشتیان ایران است. مردمی که هزاره ها به فرزانگی و فرهیختگی، به دبیری و دبیرستان شدن آوازه دارند. میراث آن کتاب و کتابت است و بنیان نهاد دینی کیش زرتشتی بر هیربدستان ها استوار است. از این رو اگر زرتشتیان ایران در روزگار معاصر از پیشگامان مدرسه سازی بودند، جای شگفتی نیست چرا که این کار ریشه در پیشینه ای کهن دارد. تعداد ۳۵۵ سندی که در این دفتر گرد آمده و هر سند به ترتیب تاریخ و با دقت در پشت سر هم چیده و بازنویسی شده است. سرگذشت ۶۰ ساله(۱۲۹۴- ۱۳۵۴ خورشیدی) دبستان جمشیدی شریف آباد را روایت می کنند. روایتی با تمام جزئیات که دیگر نه سرگذشت مدرسه یا یک نهاد خیریه آموزشی بلکه روایت زندگی اجتماعی و فرهنگی یکی از کانون های کهن کیش زرتشتی در غرب یزد به روزگار معاصر و هنگام گذر جامعه ایرانی از سنت به نوگرایی است.»
در ادامه دکتر دالوند، درباره‌ی تاریخچه شریف‌آباد نوشته است: «شرف‌آباد به احتمال بسیار در روزگار آل مظفر در سده هشتم یزدگردی/هجری بنیاد نهاده شد و مهمترین کانون موبدنشین زرتشتی تا امروز بوده است. آنگونه که بر می آید، آنها فرزندان بزرگ دودمان های موبدی فارس بودند که در پریشانی های پس از فروپاشی حکومت دودمان بویه در فارس سده پنجم، به تدریج به شمال کوره استخر یعنی قریه المجوس پیرامون تفت و دامنه های شیرکوه کوچیدند و در سده‌های بعدی دو کانون موبدنشین و هیربدستانی ترک آباد و شرف آباد را پدید آوردند.»
در بخش دیگری از سخن نخست، دکتر دالوند از ارزشمندی دهش در جامعه زرتشتی نوشته است: «اسناد دبستان جمشیدی تصویری دقیق و مستند از روابط اجتماعی و فرهنگی جامعه زردشتی را نشان می‌دهد. جامعه‌ای که راز پایداری آن در دهش است دهش در کیش بهی جایگاه والایی دارد و بستری سپندینه و مقدس برای بروز مسوولیت اجتماعی و مدنی افراد است. بانیان نه برای نام و نشان که بنابر خویشکاری دینی و برآوردن نیاز همکیشان و هم ولایتی‌ها، دبستان جمشیدی را بنیان نهاده‌اند. آنها که بانی خیر می‌شوند راهی می‌گشایند تا در طول زمان رهروان بسیاری بدان بپیوندند. چنانکه در اسناد پیش رو می‌بینیم، بسیار مردم که به بانیان پیوسته و به گونه‌های گوناگون و در حد توان آنها را یاری کرده‌اند، حتا اگر جرعه‌ای آب از سهم آب کشتزار خویش به موقوفات دبستان دهش کرده باشند. از این‌رو دبستان جمشیدی به مثابه یک نهاد آموزشی، همچون دیگر موقوفات پرشمار جامعه زرتشتی، تجلی‌گاه دینداری و دهش باوری آنهاست.»
در بخش پایانی سخن نخست، دکتر دالوند از شایستگی و توانایی فرزندان و نیروی جوان جامعه در حفظ و نگهداری گنجینه‌های نیاکانی می‌نویسد: «بی‌گمان جامعه فرهنگی و فرهیخته زرتشتی میراث سندی ارزشمندی در اختیار دارد که تنها راه ماندگار آنها چاپ و نشر علمی است. هیچکس جز فرزندان این جامعه شایستگی و توانایی پرداختن به گنجینه‌های یاد شده را ندارد. جای خوشبختی است که در میان نسل نو جامعه زرتشتی دانشجویان و دانش آموختگان شایسته ای در رشته‌های علوم انسانی برخاسته است. دفتر پیش رو که اثر و حاصل تلاش یکی از آنهاست، الگو و سرمشقی برای دیگر عزیزان می‌تواند باشد. آنچه در اینجا جناب آقای قدردان فراهم کرده است، نمونه ای از تلاش برای ماندگاری و جاودانگی میراث خانوادگی دینی و ملی و میهنی است. افتخاری است که با همت و همدلی می تواند نصیب همه جوانان فرزانه زرتشتی ایران شود. پس برای او کامیابی روز افزون و یاری بیشتر فرهیختگان و فرزانگان را آرزو می‌کنیم.»
پیشگفتار کتاب، به قلم نگارنده کتاب و پژوهشگر ارزشمند جامعه زرتشتی، دکتر مهرداد قدردان، است، وی در معرفی کتاب می‌نویسد: «کتاب پیش رو جلد دوم فرهنگ بهدینان شریف آباد است که با ارائه افزون بر ۳۵۰ برگ سند مکتوب به بررسی پیشینه و کارکرد دبستان پسرانه جمشیدی شریف آباد می‌پردازد. این دبستان به عنوان یک خاستگاه فرهنگی تاثیر شگرفی بر پیشرفت مردمان این روستا داشته است و تاسیس آن توسط جمشید خدارحم گشتاسب نقطه علطفی در کسب سواد و کمال در تاریخ روستاست، البته سوای همت و بلندنظری بانی آن، کوشش بی‌وقفه انجمن ناصری شاخه شریف‌آباد، انجمن زرتشتیان شریف‌آباد و توابع، نزدیکان و اقوام بانی (بر اساس موقوفات و میراث و سفارش جمشید خدارحم گشتاسب)، خیراندیشان و دهش و پایمردی انجمن اکابر پارسیان این آبادمانی نیک را ماندگار کرده است. این هم‌افزایی در رویش، بالش و ثمرآوری نهال اندیشه در شریف‌آباد از حوالی ۱۲۳۵ خورشیدی تا ۱۲۹۴ خورشیدی (به روایتی ۱۲۸۴) مقارن بنیان دبستان و سپس تا آخرین روز کارکرد آن در سال ۱۳۵۹خورشیدی ستودنی، شایسته نگرش و بزرگداشت است.»
دکتر قدردان، نویسنده‌ی کتاب، دانش‌آموخته‌ی دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی است. وی در پیشگفتار درباره‌ی درون‌مایه‌ی کتاب نوشته است: «هویداست که اگر همت بلند مانکجی لیمجی هاتریا نخستین نماینده انجمن اکابر پارسیان و بنیان گذار سیستم نوین آموزشی در بین زرتشیتان ایران، همچنین کوشش و پیگیری کیخسروجی خانصاحب دومین نماینده انجمن مذکور نبود، بی‌گمان وضعیت آموزش و به تبع آن زندگی زرتشتیان در سده اخیر تیره و تار می‌ماند. برای تبیین موضوع و بررسی تاثیر این کارکرد در جغرافیای شریف آباد و توابع و آگاهی از سیر تاریخی فعالیت دبستان جمشیدی، نگارنده به بررسی و خوانش اسناد، مکاتبات و صورتجلسات متعدد موجود پرداخته و با صرف وقت و تلاش بسیار ۳۵۵ نسخه از این اسناد را گزینش و به ترتیب تاریخ دسته‌بندی نموده و هر کدام را شرح کلی سند و بازنویسی آن در کنار تصویر اصل سند آماده و در اختیار خوانندگان گرامی قرار داده است. در مقدمه کتاب تلاش شده برای آگاهی کامل از موضوع، اطلاعات مورد نیاز به همراه مستندات لازم ارایه و در پیوست نیز عکس بانی دبستان، آموزگاران، اعضای انجمن و خیراندیشان و پیشتیبانان این بنیاد فرهنگی با همت دوستان فرهنگ دوست تهیه و در اختیار قرار گرفته است.»
دکتر قدردان در بخش دیگر از یاران و همراهان نام برده و این همراهی را ارج نهاده است. با سپاسگزاری از یاریگران پدیدآوری کتاب در پیشگفتار کتاب از آنان چنین یاد کرده است: «در اینجا لازم است با تمام وجود از داریوش کاموسی رییس انجمن زرتشتیان شریف‌آباد (دوره ۲۷)، سهراب سلامتی رییس انجمن زرتشتیان شریف آباد اردکان یزد مقیم مرکز (اشا) و کورش قدردان معاون انجمن زرتشتیان شریف‌آباد (دوره ۲۷) برای در اختیار گذاشتن اوراق، اسناد و مدارک جهت پژوهش و ثبت سپاسگزاری کنم و دوراندیشی و همت آنان را در ماندگار ساختن بخشی از میراث ناملموس زرتشتیان صمیمانه ارج بگذارم که اگر این همراهی آنان نبود بخشی از میراث زرتشیتان طعمه موریانه یا در گذر زمان اسیر حوادث دهر می‌گردید. اگر خدای عمر دهد و روزگار فرصت، با چاپ جلدهای بعدی بزرگی کار آنان آشکارتر خواهد شد.»
در دفتر یکم کتاب فرهنگ بهدینان شریف آباد اردکان یزد، با 362 رویه، دکتر مهرداد قدردان به بررسی آداب و رسوم کهن و گویش زرتشتیان شریف آباد پرداخته است.
یک پاسخ
درود
ضمن خداقوت،لطفا راهنمایی بفرمایید چگونه میتوان کتابها رو تهیه کرد؟