چرخ‌های کاخ هخامنشی «چَرخاب» بُرازجان دَشتستان از بی‌مهری‌ها دیگر نمی‌چرخد و در گِل گیر کرده است. پایه ستون‌ها و سنگ‌های کف درگاه‌های کاخ در گوشه‌ای و بر روی زمین زیر آفتاب سوزان جنوب و سرمای شب‌های پایی حال خود رها شده است.
به گزارش اَمرداد، نامش «چَرخاب» است، ولی سال‌های سال است که چرخش در گِل گیر کرده و دیگر نمی‌چرخد. بی‌مهری‌ها به این کاخ هخامنشی اِنگار که پایانی ندارد و به تازگی و چندی است که همان سایبان و پوشش اَندک و کوچک قدیمی آن را هم از او دریغ کرده و برچیده‌اند! سایبان آن را برداشته تا شاید در آینده‌ای ناروشن و با بودجه‌ای که نمی‌دانیم کِی می‌رسد، سایبانی بزرگ‌تر و زیبنده‌تر برایش بسازند. اما تا بخواهیم برای آن طرح و سایبانی در نظر گرفته و اِجرا کنیم، شاید دیگر چیزی از آثار پایه ستون‌ها و سنگ‌های کف درگاه‌ها برجای نمانده باشد و آنگاه است که باید با اندوه و افسوس از آن یاد کنیم. هم‌اینک کاخ هخامنشی «چَرخاب» در بُرازجان دَشتستان، تنها و بی‌دفاع در برابر باد و باران و آفتاب سوزان جنوب در گوشه‌ای به حال خود رها شده است. انبوه نخاله‌های ساختمانی و زباله‌ها درون محوطه‌ی کاخ، جای شگفتی و افسوس دارد و دل هر دوست دار تاریخ و میراث ایرانی را به درد می‌آورد. گیاهان خودرو و خار و خاشاک درون محوطه‌ی کاخ را پرکرده و چهره‌ی زشت و زننده‌ای را به نمایش گذاشته است. عوامل محیطی و بیولوژیکی تاثیر منفی بر روی پایه ستون‌ها و دیگر آثار سنگی کاخ هخامنشی چرخاب گذاشته و تهدیدی جدی برای آن به شمار می‌آید. نشستن آخال (:فضولات) پرندگان و رنگ بر روی پایه ستون‌ها و همچنین ترک‌های پدیدار شده بر روی آن‌ها که رو به افزایش است از دیگر دشواری‌های این یادگار ملی است. رها کردن وسایل کار همانند میله‌ها، دَلی کهنه و غیره در محوطه‌ی این یادمان هخامنشی که چشم‌انداز بسیار زشتی را برجای گذاشته است، بیانگر ناآگاهی و نبود درک درست و فرهنگی در میان مدیران و سرپرستان (:مسوولان) این مجموعه و به گونه‌ی کلی سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شهرستان بُرازجان دَشتستان است. و به یکی از چالش‌های مهم پیش روی کاخ چرخاب در چند سال گذشته تبدیل شده و در همه‌ی این سال‌ها، سرپرستان و مدیران شهری و استانی به سادگی از کنار آن گذشته و چشم‌های خود را بسته‌اند. چالش‌ها و دشواری‌های کاخ هخامنشی چَرخاب به‌اندازه‌ای است که پایانی ندارد و باید آن را غم‌نامه‌ی چرخاب نامید و از آن یاد کرد. این در حالی است که نه تنها یک کاخ هخامنشی و دستاورد دسترنج گذشتگان پاک‌نهاد ما دچار آسیب شده و آرام‌آرام از میان می‌رود، بلکه این هویت و شناسنامه‌ی ملی مردمی با فرهنگ است که خدشه‌دار شده و رو به نابودی است. در واقع این بخشی از چیستی و نشانه‌ی تمدن یک کشور است که آسیب خواهد دید. همچنین رسیدگی به این یادگار ملی اَمری بایسته (:ضروری) بوده و باید هر چه زودتر در دستور کار میراث فرهنگی استان جای گیرد و در این راستا به هیچ روی نباید بیش از این کوتاهی کرد.
به گزارش اَمرداد، کاخ «چرخاب»در مرکز دشتستان بوشهر از کاخ‌های دوره‌ی آغازین هخامنشیان است و از دید مِهرازی (: معماری) همانندی‌های بسیاری با کاخ اختصاصی کورش در پاسارگاد دارد. از ارزشمندی‌های این مجموعه‌ی تاریخی، همین بس که منطقه‌ای راهبردی (:استراتژیک) در روزگار هخامنشی بوده و در چهارراه بازرگانی و 20 کیلومتری دریای پارس (:خلیج‌فارس) جای گرفته و بنیادی‌ترین (:اصلی) سند استوار فرمانروایی ایرانیان بر دریای پارس است. کاخ «چرخاب» هخامنشی در سال 1350 خورشیدی به‌وسیله‌ی دکتر علی‌اکبر سرفراز کاوش شد و دور دوم کاوش‌های وی در دهه‌ی 80 بوده است. اما پس از آن کاوش‌ها دنباله پیدا نکرد و تاکنون به حال خود رها شده است. این کاخ در یک کیلومتری جنوب باختری (:غربی) شهر بُرازجان جای گرفته است. اما به انگیزه‌ی جای‌گیری زیر نور آفتاب و باد و باران‌هایی که در جنوب کشور رخ می‌دهد و نزدیکی بازمی‌نه‌ای کشاورزی در حریم این کاخ، در خطر آسیب‌دیدگی جدی جای دارد. از دیگر عوامل ویرانی آرام این محوطه‌ی تاریخی ارزشمند، کشتزارهای (:مزارع) تنباکو و نخلستان‌های قدیمی پیرامون آن است. به‌گونه‌ای که حریم درجه یک این محوطه فنس کشی شده، ولی بیرون از آن زمین‌های کشاورزی گسترده‌ای وجود دارد که رطوبت آن‌ها به بازمانده‌های تاریخی به‌جامانده از این کاخ آسیب می‌رساند. این در حالی است که به گمان فراوان وجود بازمانده‌های تاریخی زیر خاک پنهان شده در محوطه‌ی این کاخ، به‌وسیله‌ی رطوبت حاصل از زمین‌های کشاورزی در نزدیکی آن، انگیزه‌ی فرسایش با گذشت زمان در این بازمانده‌ها خواهد شد.
نگاره‌های زیر در یک غروب پاییزی در روزهای پایانی مهرماه امسال گرفته شده است، آن‌ها را ببینید :
انبوه گیاهان خودرو و خار و خاشاک افزون بر آسیب ها چهره زشت و زننده ای برجای گذاشته است
فضولات پرندگان و رنگ و ترک بر روی پایه ستون هخامنشی
سایبان و پوششی که در گذشته بر روی پایه ستون ها بوده و چند ماهی است که باز و در گوشه ای رها شده است
انبوه نخاله های ساختمانی درون کاخ هخامنشی چیزی جز افسوس برجای نمی گذارد
وضعیت اندوه بار آثار 2500 ساله هخامنشی
بیرون محوطه کاخ و درون یادمان ملی سال ها است که به همین شکل بوده و جای افسوس دارد
نگاره مربوط به زمستان 1393 که سایبان بر روی پایه ستون ها نصب بود
وضعیت بسیار بد کاخ چرخاب غم نامه آن را رقم زده است
پایه ستون هایی که همانندی هایی با کاخ اختصاصی کورش در پاسارگاد دارد
بخشی که به تازگی درست کرده اند تا شاید در آینده ای ناروشن بتوانند سایبانی اصولی برای آن پدید آورن
سنگ های کف درگاه های هخامنشی که رو به نابودی است
فرتور از سیاوش آریا است.
6744
