آسمان‌روز از ماه خورداد/ بازگشت فرش ایران به روزگار باستانی‌اش

امروز پیروز و فرخ روز آسمان ایزد، روز دوم نیایش همگانی در سپندینه پیرسبز چک‌چک، آدینه 25 خوردادماه 1403 خورشیدی، چهاردهم ژوئن 2024 میلادی

بیست‌وهفتمین روز از هر ماه در گاهشمار مزدیسنی آسمان نامیده می‌شود. آسمان از آفریده‌های اهورایی و ایزد نگهدارنده‌ی سپهر. واژه‌ی آسمان در اوستا به صورت اسن، اسمن، در پارسی میانه و در پازند به صورت آسمان آمده است. این واژه در اوستا به چم (:معنی) سنگ نیز به کار رفته است. آسمان نخستین آفریده‌ی اهورامزدا پیش از جهان مادی است که آغاز و انجام آن نادیدنی است. (یشت‌ها فروردین یشت بند۳) و در اوستا ستوده شده است.آفرینش دیگر پدیده‌ها با آسمان در پیوند است. به این معنی که اهورامزدا از گوهر آسمان آب و از آب زمین را آفرید. و به یاری آسمان شادی را آفرید. “که در دوران آمیختگی که ”روزگار ماست” آفریدگان به شادی زندگی کنند. ایرانیان باستان آسمان را هفت پایه می‌دانستند. نخست ابر پایه‌ی دیگر سپهر اختران، سه دیگر ستارگان آلوده نشده، چهارم بهشت که ماه بدان پایه ایستد، ششم گاه امشاسپندان، هفتم روشنایی بیکران که جای اورمزد است. در برخی منابع برای آسمان فقط سه پایه، ستاره پایه و ماه پایه و خورشید پایه نام برده شده است اما در ادبیات پهلوی از هفت طبقه‌ی آسمان یاد شده است. همکاران آسمان، شهریور، خور و مهر و انارم ”انغر روشن ”می‌باشند.

آسمان نخستین گیتیایی اهورامزداست و در گهنبار میدیوزرم آفریده شده است. آسمان از آفریده های بسیار زیبا و ستودنی اهورامزداست. آسمان برای ایرانیان باستان سرچشمه نور و گرمای خورشید بوده و همان گونه که خورشید نیایش می شده، آسمان هم ستوده می شده است.

در شاهنامه آمده است:

« مه بهمن و آسمان روز بود / که فالم بدین نامه پیروز بود».

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

آسمان‌روز ای چو ماه آسمان / باده نوش و دار دل را شادمان

جان ز باده شاد کن زیرا که عقل / باده را بیند همی شادی جان

هر زمان باده خور ای تازه چو گل / تازه کن شادی به باده هر زمان

دستور بازگرداندن صنعت فرش ايران به ریشه‌ی باستانی‌اش

شاه‌اسماعیل صفوی كه 522 سال پیش (1502 میلادی)، سه ماه پس‌از اینکه شیعه اثنی‌عشری را مذهب رسمی ایرانیان اعلام كرد، برای زنده‌کردن (:احیا) صنعت فرش ایران به همان گونه كه در روزگار ساسانیان بود، فرمان داد. در آن تاكید بر بازگشت به اصالت قدیم فرش ایران و بهره‌بردن از نقش و تصویر گیاهان و حیوانات شده بود. در دوران چیرگی ایلخانیان و پس از ورود ایلات ترک فرارود (ماوراالنهر) به ایران، بافت فرش در ایران تغییر یافته و فرش‌های كوچک با اشكال هندسی ویژه مفروش كردن چادر و خیمه باب شده بود. شاه‌اسماعیل كه یک حكومت مركزی نیرومند در ایران به وجود آورده بود در سال 1508 بغداد را تصرف كرد و در سال 1510 میلادی ازبك‌ها به ریاست محمدخان شیبانی را در هم شكست و حكومت سمرقند را به «بابر» از امیران تیموری سپرد، ولی در اوت 1514، نیروهای او به علت نداشتن اسلحه آتشین- توپ و تفنگ- از ارتش عثمانی در دشت چالدران شكست خوردند و این شكست مقدمه صدها سال جنگ میان ایران و عثمانی (تركیه) شد.

حراج قالیچه پارسی 4 میلیون دلاری
فروش یک قالیچه پارسی 390 ساله در حراج سوم ژوئن 2008 اشیا تاریخی و هنری در نیویورک به مبلغ چهار میلیون و 450 هزار دلار توجه مخاطبان رسانه‌ها را برای مدتی از گزارش‌های سیاسی برگرفت و به هنر ایرانی معطوف ساخت. قالیچه پارسی که به فروش رفت بافت اصفهان (پایتخت وقت) در دوران پادشاهی شاه عباس یکم بود که در بافت آن نخ ابریشم و هفده رنگ مختلف به کار رفته است. این قالیچه متعلق به بانو «دورس دیوک» بود که در 1993 فوت شده است. پروفسور آرتر پوپ ایرانشناس بنام در تالیف خود «مروری بر هنرهای ایرانی» به چگونگی این قالیچه اشاره کرده است. سایر اخبار آن بخش خبری رسانه‌های صوت و تصویری، مربوط به دیدار نخست‌وزیر عراق در تهران با رهبر ایران و دریافت این اخطار از او بود که با آمریکا موافقتنامه‌ای مبنی برماندن نیروهای آن کشور پس‌از سال جاری 2008 در عراق امضا نکند. همچنین درخواست تکراری بوش از سران کشورهای مورد بازدید در اروپا که بر تحریم ایران بیفزایند و ….

یادروز 25 خوردادماه:

– روز ملی “گُل و گیاه”.

– تشكيل “مجلس عالی” در تهران و عزل “محمدعلی شاه” از پادشاهی. (۱۲۸۸خورشیدی)
پس از فتح تهران به دست مجاهدان و پناهنده شدن محمدعلی شاه قاجار به سفارت روسيه، اجتماعی باشكوه با حضور پانصد تن از نمايندگان مجلس، مجاهدان و شخصيت‏‌های برجسته تشكيل شد كه نام “مجلس عالی” گرفت و در همان جا تصميمات مهمی گرفته شد. بر اين اساس، “محمدعلی شاه” از سلطنت خلع و فرزند خردسالش به نام “احمد شاه” در دوازده سالگی به پادشاهی برگزیده شد. همچنين قرار شد تا هنگام بلوغ وی، “عليرضاخان عضدالمُلک” به عنوان نيابتِ سلطنت، وظايف او را به عهده گيرد.

– مورگان شوستر ـ خزانه‌دار ایران ـ برای اجرای تصمیمات خود مبنی بر وصول مالیات از متنفذین مبادرت به تشکیل نیروی نظامی نمود و نام آن را «ژاندارمری‌» نهاد. این نیرو تحت فرماندهی یک نظامی انگلیسی قرار گرفت‌. (1290 خورشیدی)

– حکومت انگلیسی حاکم بر هند در گزارشی به وزارت امور هندوستان در لندن، قیام عشایر و قشقاییها علیه نیروهای انگلیسی در ایران را بیانگر انزجار ملی ایرانیان از دخالتهای انگلیس خواند. (1297 خورشیدی)

– پادگان رشت توسط قوای میرزاکوچک‌خان جنگلی خلع سلاح شد. (1299 خورشیدی)

– شورای جامعه ملل در پاسخ به شکایت ایران از روسیه به خاطر حمله نظامیان روس به بندر انزلی، توصیه کرد «اختلافات را دوستانه فیصله دهند»! (1299 خورشیدی)

– واحدهای ژاندارمری در شهر مشهد به دستور كلنل محمد تقی خان به منظور قدرت نمائی رژه رفتند. (۱۳۰۰ خورشیدی)

– ساعدالدوله فرزند سپهسالار تنكابنی سر از اطاعت حكومت مركزی پيچيده و شهر تنكابن را به تصرف درآوردند. (۱۳۰۰ خورشیدی)

– هیات نمایندگی اعزامی ایران به روسیه مذاکرات خود را با مقامات آن کشور با هدف عقد قراردادهای تجاری، کنسولی، پستی و تلگرافی با روسیه آغاز کرد. حسن تقی‌زاده ریاست هیات ایرانی را عهده‌دار بود. (1301 خورشیدی)

– معاملات تجارتی ايران با تمام دول بر اساس معامله متقابله قرار داده شد و وزارت اقتصاد لايحه‌ای تنظيم و به مجلس شورای ملی تقديم نمود. (۱۳۰۹ خورشیدی)

– زادروز “شهید محمد علی رجایی”، دومین رییس‌ جمهور ایران. (۱۳۱۲ خورشیدی)

– وزارت فرهنگ ایران در سراسر کشور اقدام به ایجاد کلاس درس برای آموزش بزرگسالان کرد و شرکت در این کلاس‌ها را برای افراد بی‌سواد ۱۸ تا ۴۰ ساله اجباری اعلام داشت. (۱۳۱۵خورشیدی)

– در دوران پهلوی اول، دولت وقت امتياز نفت شمال را كه پیشتر به دو شركت آمريكايی داده شده بود را لغو و كان‌لم‌يكن اعلام داشت. (۱۳۱۷ خورشیدی)

– خط آهن گرمسار به سمنان با حضور هيات وزيران و نمايندگان مجلس توسط نخست وزير گشايش يافت. (۱۳۱۸ خورشیدی)

– زادروز ابوالقاسم غفاری، دانشمند علوم ریاضی، فیزیک و صنعت فضا (زاده ۲۵ خورداد ۱۲۸۶ تهران – درگذشته ۱۴ آبان ۱۳۹۲ آمریکا)
او که نخستین ایرانی شاغل در سازمان فضایی ایالات متحده “ناسا” است، در طول زندگی ارزشمندش شاهد دو جنگ جهانی اول و دوم و نیز انقلاب‌ها و دگرگونی‌های مختلفی در عرصه‌های بین‌المللی و ایران بود. او در سال ۱۳۵۱ از ناسا بازنشسته شد و تحقیقاتش را در زمینه داینامیک‌های ستاره‌ای و کنترل ماموریت‌های بین سیاره‌ای ادامه داد و در سال ۱۳۴۸ به‌ پاس خدماتش در جریان ماموریت آپولوی ۱۱ از طرف نیکسون، رییس‌جمهور وقت آمریکا، مدال افتخار دریافت کرد. وی همچنین در پروژه جنگ ستارگان نیز فعالیت‌هایی را به انجام رسانید. این استاد ارزنده ریاضیات و فیزیک، مفتخر به‌دریافت نشان‌های معتبر گوناگونی از مراکز و موسسات علمی جهان شد.

– زادروز رضا بیک‌ایمانوردی، مربی ورزش رزمی و بازیگر سینما (زاده ۲۵ خورداد ۱۳۱۵ تهران – درگذشته ۲۲ شهریور ۱۳۸۲ آریزونا)
او با تسلط به زبان انگلیسی به استخدام سفارت آمریکا در آمد و فعالیت هنری‌اش در سال ۱۳۳۷ با بازی در تروپ تیاتر «اُسکار» آغاز شد.

– درگذشت حسن کسایی، نوازنده نی و سه‌تار (زاده ۳ مهر ۱۳۰۷ اصفهان – درگذشته ۲۵ خورداد ۱۳۹۱ اصفهان)
او در کودکی به‌شاگردی استاد نوایی رفت و سپس آشنابی‌اش با استاد ابوالحسن صبا موجب راهیابی او به‌ رادیو شد.

– زادروز “محمد رضا شریفی‌‌نیا”‏ بازیگر سینما و تلویزیون ایران. (۱۳۳۴ خورشیدی)

– برگزاری ششمين كنفرانس عمومی خبرگزاری‌های كشورهای غيرمتعهد “پوول”. (۱۳۷۱ خورشیدی)

– موزه “تماشاگه زمان”، ارایه‌دهنده ی ساعت‌های دو سده‌ی اخیر، در تهران گشایش یافت. (١٣٧٨ خورشیدی)

– درگذشت “محمدعلی کشاورز” بازیگر سینما، تیاتر و تلویزیون، او دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر ایران بود. (۱۳۹۹ خورشیدی)
از وی، در کنار داوود رشیدی، عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی و علی نصیریان به سبب تاثیرشان در فیلم‌های ایرانی به عنوان پنج بازیگر مرد ماندگار تاریخ سینما ایران یاد می‌شود.

– روز جهانی “باد”.
هدف از گرامیداشت این روز معرفی و شناساندن انرژی باد و ظرفیت‌های آن به عنوان منبع پاک و تجدیدپذیر در محیط زیست و استفاده از آن به جای انرژی‌های تجدیدناپذیر است.

– روز جهانی “مقابله با آزار سالمندان”.

– “روز جهانی اهدای خون”
۱۴ ژوئن هرسال به‌نام روز جهانی اهدای خون “روز جهانی تقدیر از اهداکنندگان خون” انتخاب شده‌ است.

– “ناپلئون بناپارت” مرد توانمند اروپای وقت، برادر بزرگتر خود “ژوزف بناپارت” را پادشاه اسپانیا کرد، وی پیشتر ژوزف را پادشاه ناپل و سیسیل (جنوب ایتالیا) کرده بود. (1080 م)

– فرمان مكنا كارتا (فرمان بزرگ آزادی‌ها) ، توسط “كینگ جان”، پادشاه وقت انگلستان امضا شد. نتیجه این فرمان به وجود آمدن حکومت‌های پارلمانی در جهان بود. (1215 م)

– مهمترين انقلاب اروپا در قرون وسطا، انقلاب کشاورزان انگلستان، با قتل “وات تايلر” رهبر این انقلاب و نشان دادن جسد او به پيروانش پايان يافت. (1381 م)

– تركان عثمانی در جنگ كوزوو بر صرب‌ها پيروز شدند. سابقه مسلمان شدن بيشتر مردم كوزوو از همان زمان است. (1389  م)

– زادروز “تيتسيانو تيسين” نقاش برجسته ايتاليايی. (1477 م)

– سركوب یپاخیزی استقلال‌طلبان اسكاتلندی توسط نيروهای انگليس. (1708 م)

– “بنجامين فرانكلين” با فرستادن يک بادبادک به آسمان فيلادلفيا در هوای طوفانی و توام با رعد و برق، و مشاهده سوختن بادبادک رابطه الكتريسيته ساكن و صاعقه را اثبات كرد. (1752 م)

– نخستين سانحه هوايی تاريخ بشر در فرانسه روی داد و دو تن كه با يک بالون هوای گرم تا ارتفاع ۴۵۰ متری بالا رفته بودند كه از دريای مانش بگذرند و در انگلستان فرود آيند بر اثر آتش گرفتن بالن سقوط كردند و جان سپردند. (1785 م)

– درگذشت “آندره ماری آمپر” ریاضیدان و فیزیكدان فرانسوی، كاشف رابطه میان برق و مغناطیس. (1836 م)

– “برلین” آلمان از سوی بیسمارک صدر اعظم این كشور به پایتختی انتخاب شد. (1848 م)

– برپایی دومین كنفرانس صلح لاهه و تصویب قانون منع جنگ بدون اعلان قبلی، این مصوبه به صورت یك میثاق جهانی باقی مانده است. (1907 م)

– زادروز “يوری آندروپوف” رهبر پيشين اتحاد جماهير شوروی سابق. (1914 م)

– درگذشت “مازيار ايرانی” يكی از اسپهبدان طبرستان. (۲۲۵ مهی)
“مازيار” كه تعلق خاطر خاصی به كيش و آيين زرتشت و آداب ايرانی داشت بر “معتصم عباسی” عصيان كرد و معتصم، “عبداللَّه بن طاهر” را از خراسان برای سركوبی او فرستاد. عبداللَّه، “مازيار” را گرفت و به بغداد روانه كرد. خليفه او را به ضرب تازيانه كشت و جسدش را آويخت. سپس معتصم، “افشين”، ديگر سردار نامدار را متهم كرد كه با مازيار همدست بوده و در توطئه ‏ی احيای دين مزدكی و خرمی با او شريک بوده است. به همين تهمت او را به سال ۲۲۷ مهی به حبس انداخت تا در زندان مرد.

– آغاز دوره‏‌ی جديد جنگ‏‌های ايران و عثمانی در زمان پادشاهی “محمد شاه قاجار”. (۱۲۵۸ مهی)