روز سروش از ماه امرداد/ امضای فرمان مشروطیت

امروز روز سروش از ماه اَمُرداد 3762 زرتشتی، روز دوم نیایش همگانی پیر نارکی، شنبه سیزدهم اَمُردادماه 1403 خورشیدی، سوم آگوست 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

همانا او پناهگاه آرام‌بخشی برای ما خواهد بود.
با نیروی ارزشمندی که از منش نیک‌ سرچشمه دارد،
به ما پایداری و توانایی ارزانی می دارد.
اهورامزدا، دانایی و آگاهی بیکران بر هستی،
در راستای اشا و هنجار راستی
از آغاز جهان را برای زندگی مردم با گیاه سرسبز گردانید.

یسنا. هات ۴۸ بند ۶

برگرفته از نسک: گات‌ها، نغمه‌های ایران باستان
برگردان: موبد کورش نیکنام

—- ——– ———- ——— ———-

سروش ایزد:

روز هفدهم از هر ماه در گاهشمار زرتشتی به نام سروش ایزد پیوند یافته است. سروش به چم (:معنی) گوش دادن و فرمان بردن است به خواست خدایی و ما آن را نیوشایی معنا کرده‌ایم تا نزدیکتر به اصل باشیم.

اینک من سروش ترا که

از همه بزرگتر است، می‌طلبم

تا به آرمان خود رسم

و زندگانی درازی به دست آورم

و به شهریاری منش نیک در آمده

و به راه راستی گام زده،

به جایگاهی رسم که مزدا اهورا می‌باشد. (۳۳_۵)

اشو زرتشت می‌گوید:

کسی را که مزدا دوست دارد ، نیوشایی و منش نیک به او روی می‌آورد (۴۴_۱۶)

زرتشت می‌خواهد به دستیاری نیوشایی به خواست و آرمان خود برسد (۳۳_۵)

نیوشایی راهی است که به اهورامزدای توانا می‌رود (۲۸_۵)

نیوشایی راه رستگاری را ، هم برای رستگار و هم برای دروغکار ، همواره روشن می‌سازد (۴۳_۱۲)

از این گفته‌ها به ویژه آنجایی که نیوشایی با منش نیک است‌، بر می‌آید‌، که فرمانبرداری زرتشت کورکورانه نیست بلکه از روی اندیشه و با دلی پر از مهر است.

گل نماد این روز گل خیری سرخ است.

—- —- ——- ——– ———

صدوهجدهمین سالگرد امضای فرمان بنیادگذاری مجلس شورای ملی

در روز ۱۳ امرداد ۱۲۸۵ مظفرالدین‌شاه قاجار در بستر بیماری و در کاخ صاحب‌قرانیه، باغ زیبای نیاوران فرمان مشروطیت را که دربردارنده ویژگی‌های تشکیل مجلس بود امضا کرد. 14 امرداد فرمان مشروطیت صادر شد. روز ۱۴ مهر ماه همین سال نخستین دوره مجلس شورای ملی در حضور شاه گشایش یافت. مظفرالدین شاه نخستین قانون اساسی ایران را که در دوره‌ی اول مجلس تنظیم شده بود، روز هشتم دی ۱۲۸۵ امضا کرد و ۱۰ روز بعد در ۱۷ دی ۱۲۸۵ درگذشت.
با امضای فرمان مشروطیت که در تاریخ ۱۲۸۵ خورشیدی، ماده‌تاریخ عدل مظفر که حروف ابجد آن برابر می‌شود با ۱۳۲۴ و در معنای عدالت مظفرالدین شاه است بر روی لوحه‌ای نوشته شد و پس از برپایی مجلس شورای ملی بر سر آن جای گرفت. بدینسان نشانگر مشروطیت و یادآور نام پادشاه امضاکننده و نخستین پادشاه اجراکننده آن بود.

مظفرالدین شاه قاجار، پنجمین شاه ایران از دودمان قاجار، از سال ۱۲۸۵ تا ۱۳۰۴ هجری شمسی حکومت کرد⁶. او در زمان سلطنت، ۴۵ سال داشت و بیشتر وقت بیمار بود. مظفرالدین شاه در جریان شکل‌گیری جنبش مشروطه، با امضای «فرمان مشروطیت»، به تشکیل مجلس شورای ملی پیوست و تدوین قانون اساسی مشروطه را ممکن ساخت. این جنبش، از سال ۱۲۸۴ خورشیدی با اعتراضاتی که به انقلاب مشروطه انجامید، آغاز شد و می‌توان شکست استبداد صغیر و پایان حکومت محمدعلی شاه در امرداد ۱۲۸۸ را (به سبب پایان حکمرانی آخرین پادشاه ایران در نظام حکومتی پادشاهی مطلقه) زمان پایان آن دانست.

مشروطیت تاثیرات مثبتی بر زندگی مردم ایران داشت و به توسعه‌ی کشور کمک کرد. با امضای این فرمان، تغییرات مهمی در ساختار حکومتی و اجتماعی ایران رخ داد:
مجلس مشورتی به عنوان نهاد نمایندگی مردم پایه‌گذاری شد. این مجلس، قدرت تصمیم‌گیری در مسایل مهم را داشت و نقش مهمی در تغییرات سیاسی ایفا کرد.
قدرت شاه به شدت محدود شد. او دیگر نمی‌توانست به تنهایی قوانین را تصویب کند و باید از مجلس مشورتی حمایت گرفت.
نظام اداری اصلاح شد و مقامات دولتی به شکل مشروطی تعیین می‌شدند. این تغییرات به توسعه‌ی نظام اداری کشور کمک کرد.
مشروطیت باعث تحولات اجتماعی نیز شد. آموزش عمومی، توسعه‌ی صنعت و تجارت، و تغییرات در نظام قضایی از جمله این تحولات بودند.

——— ——- ——– ——– ———

یادروز 13 امردادماه:

تشكيل پليس جنوب در پی انعقاد قرارداد ۱۹۱۵ ميان روسيه و انگليس. (۱۲۹۴ خورشیدی)

هيات نمايندگی عراق برای مذاكره پيرامون اختلافات مرزی به توصيه جامعه ملل وارد تهران شدند. (۱۳۱۴ خورشیدی)

در كنفرانس “پتسدام” تصميم گرفته شد هر چه زودتر ايران از قوای متفقين تخليه شود. (۱۳۲۴ خورشیدی)

“دكتر محمد مصدق” كه دولت او، با كودتای ۲۸ مُرداد ۱۳۳۲ ساقط شده بود، پس از تحمل سه سال زندان به احمد آبادِ ساوجبلاغ تبعيد شد. (۱۳۳۵ خورشیدی)

راه‌اندازی فرودگاه بين‌‏المللی “مهرآباد” در تهران. (۱۳۳۷ خورشیدی)

حزب ایران نوین برای مطبوعات وابسته به خود باشگاه دائر کرد. (۱۳۴۹ خورشیدی)

شیخ نشین بحرین اعلام استقلال کرد. شاه ایران استقلال بحرین را تبریک گفت. (۱۳۵۰ خورشیدی)

ایران جمهوری دموکراتیک ویتنام شمالی را به رسمیت شناخت و قرار شد سفیر مبادله شود. (۱۳۵۲ خورشیدی)

یک هیات بازرگانی شوروی برای مذاکره پیرامون گاز وارد تهران شد. (۱۳۵۳ خورشیدی)

دولت وقت اعلام کرد که صدور نفت ایران به ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسیده و درآمد سرانه در چهار سال گذشته ۱۱ برابر افزایش یافته است. (۱۳۵۶ خورشیدی)

درگذشت “احمد راد” ملقب به بصير ديوان، نويسنده و مترجم معاصر. (۱۳۶۳ خورشیدی)

دستگیری “ابوالحسن خان” فرماندار محلی بلخ به دست پسر نادر شاه افشار. (1736 م)
“رضا قلی ميرزا افشار” كه از جناب پدر خود ، “نادر شاه”، فرماندار همه خراسان شده بود، “ابوالحسن خان” فرماندار محلی بلخ را كه در پرداخت ماليات تعلل می‌كرد دستگير و برای محاكمه و مجازات نزد پدرش فرستاد که در آن تاريخ در قندهار بود. از هزاران سال پيش تا قرن نوزدهم، بلخ، بخارا، مرو، سمرقند، خجند، هرات بمانند توس، نيشابور و … از شهرهای خراسان بودند و در بيشتر ازمنه، شهر هرات حاكم نشين خراسان بود. در بازجويی از ابوالحسن خان معلوم شد كه وی به تحريك ازبك‌ها از پرداخت ماليات طفره رفته بود كه رضاقلی ميرزا با لشكر خراسان سراغ ازبک‌ها رفت و آنان را به آن سوی تاشكند عقب زد و سپس از راه قندوز و كابل به ديدار پدر شتافت و “نادرشاه” به خاطر رشادت‌های او، پس از مشورت با بزرگان كشور و ژنرال‌های خود وی را وليعهد ايران كرد. “رضا قلی ميرزا” در بازگشت از قندهار به مشهد در سر راه خود در هرات توقف كرد و عليمرادخان حاكم سابق “اندخود” را كه در زندان بود به اتهام خيانت به وطن محاكمه و اعدام كرد. به اين ترتيب در سراسر خراسان بزرگتر آرامش و حكومت قانون برقرار شد.

زادروز “نيلس هنريک آبِل” رياضی‌‏دان نابغه نروژی. (1802 م)

درگذشت “سرپِرسی شِللی” شاعر بلند آوازه انگليسی. (1822 م)

زادروز “كنوت هامسون” نويسنده معروف نروژی، برنده جايزه نوبل سال ۱۹۲۰ میلادی. (1859 م)

درگذشت “هانس كريستين آندرسُن” نويسنده شهير كتاب كودكان. (1875 م)

به كار افتادن نخستين چراغ راهنمايی جهان، در شهر كليولند ايالت اوهاپو آمريكا. (1914 م)

یورش ارتش آلمان نازی به بلژيک و اعلان جنگ انگلستان به آلمان. (1914 م)

آغاز جنگ استقلال‏ طلبان تركيه با ارتش يونان. (1922 م)

آغاز قدرت بلامنازع و ديكتاتوری “آدولف هيتلر” در آلمان. (1934 م)

آغاز رسمی جنگ ويتنام با آمريكا در پی وقوع حادثه خليج تونكن. (1964 م)

درگذشت اديب و عارف نامی “عبدالرحمن جامی” خاتم شعرای بزرگ ايران. (۸۹۸ مهی)

پيروزی سپاهيان نادرشاه در جنگ با عثمانی. (۱۱۴۸ مهی)
“نادر شاه افشار”، عثماني‏ها را در قفقاز و داغستان به سختی شكست داد و دولت عثمانی ناچار شد، صلح را بپذيرد. به اين ترتيب صلح بين ايران و عثمانی جاری شد و ايروان و ولايات غربی و شمال غربی به ايران باز گردانده شد.