امروز اَمُرداد روز از ماه مهر 3762 زرتشتی، یکشنبه یکم مهرماه 1403 خورشیدی، بیستودوم سپتامبر 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
بشود که فرمانروایان نیکاندیش.
با کرداری که برپایه دانایی وبینش درست است.
بر ما شهریاری داشته باشند نه فرمانروایان بداندیش.
پاکی و راستی از گاه زایش تا هنگام درگذشت،
بهترین آرمان سپندینه، آرمئیتی برای مردم است.
زیرا دانش و بالندگی را در جهان شکوفا خواهد کرد.
یسنا؛ هات ۴۸ بند ۵
———————————– ———————————–
اَمُرداد:
– در گاهشماری زرتشتی روز هفتم در هرماه سی روزه (اَمُرداد) نام دارد. در آیین زرتشتی، با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد)، روز آغاز میشود.
– واژه اَمُرداد که در اوستا به ریخت «اَمِرَه تات» آمده، به چمار(معنی) جاودانگی و بیمرگی است.
– در گاهشمار خورشیدی ایران، پنجمین ماه سال به اشتباه مُرداد نامیده شده است که به چم مرگ و نیستی است بنابراین پسندیده خواهد بود که این واژه را “امُرداد” بنویسیم و در گویش بیان کنیم تا بیان آن درست شود.
– امُرداد یکی از امشاسپندان و نماد بیمرگی و جاودانگی است.
– خویشکاری امشاسپند امُرداد در جهان استومند (مادی)، نگهبانی از گیاهان روی زمین، سرسبز و بارور نگاه داشتن خاک است.
– گل نماد این روز، گل زنبق است.
———————– ———————-
امضای پیماننامه سن پترزبورگ، پرداخت هزينه سنگين شاه شدن “تهماسب ميرزا”
یکم مهر ۱۱۰۲ خورشیدی (۲۳ سپتامبر ۱۷۲۳ میلادی)
پیمان سن پترزبورگ میان فرمانروایی روسیه و ایران صفوی به امضا رسید. این پیمان به دنبال شکست ارتش ایران در نبرد گلونآباد و محاصره اصفهان به دست نیروهای افغان به رهبری امیر محمود قندهاری و فرار تهماسب میرزا از اصفهان به امضا رسید.
این پیمان از سوی تهماسب میرزا از طرف ایران صفوی و پتر یکم از طرف امپراتوری روسیه به امضا رسید. تطهماسب میرزا که در قزوین بود،به پتر یکم پیشنهاد داد که در ازای کمک نظامی، مناطق شرقی قفقاز، گیلان و مازندران را به روسیه واگذار کند. پتر یکم با این پیشنهاد موافقت کرد و پیمان سن پترزبورگ به امضا رسید. این پیمان به دنبال شکست ارتش ایران در نبرد گلونآباد و محاصره اصفهان توسط نیروهای افغان به امضا رسید.
پتر یکم با این پیشنهاد موافقت کرد و پیمان سن پترزبورگ به امضا رسید. با وجود اين، پتر به خود اجازه تصرف مازندران را نداد و به اشغال سرزمینهایی از داغستان و شهر دَربَند قفقاز تا رشت بسنده کرد.
برپایه این پیمان، ایران مجبور به واگذاری سرزمینهای قفقاز شمالی، قفقاز جنوبی و آذربایجان شامل دربند (داغستان)، بادکوبه، اراضی تابع اطراف شیروان و همچنین تمام نواحی شمال شامل استانهای گیلان، مازندران و استرآباد به روسیه شد. این واگذاریها به روسیه اجازه داد تا کنترل مناطق استراتژیک شمال ایران را به دست آورد. پیمان سن پترزبورگ در شرایطی به امضا رسید که ایران صفوی درگیر جنگهای داخلی و خارجی بود. نیروهای افغان به رهبری امیر محمود قندهاری اصفهان را محاصره کرده بودند و طهماسب میرزا، پسر شاه سلطان حسین صفوی، از اصفهان فرار کرده بود. در این شرایط، پتر یکم، تزار روسیه، با استفاده از فرصت، تصمیم به لشکرکشی به مناطق شمالی ایران گرفت و با نیرویی مرکب از چهل هزار سرباز به سواحل شمالی دریای خزر رسید.
هدف اصلی این پیمان، کمک نظامی روسیه به تهماسب میرزا برای بازپسگیری تاج و تخت ایران و برقراری آرامش و صلح داخلی بود. پتر یکم با این پیمان به دنبال افزایش نفوذ خود در منطقه و بهرهبرداری از ضعف ایران بود.
این پیمان باعث شد که روسیه کنترل مناطق استراتژیک شمال ایران را به دست آورد و نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد. این نفوذ به روسیه اجازه داد تا در تحولات سیاسی و نظامی منطقه نقش بیشتری ایفا کند و به یکی از قدرتهای بزرگ منطقه تبدیل شود.
پیمان سن پترزبورگ تاثیرات بلندمدتی بر تاریخ ایران و روسیه داشت. این پیمان باعث شد که بخشهای بزرگی از سرزمینهای ایران به روسیه واگذار شود و نفوذ روسیه در منطقه افزایش یابد. همچنین، این پیمان به تطهماسب میرزا کمک کرد تا تاج و تخت ایران را بازپس گیرد، اما به قیمت از دست دادن بخشهای بزرگی از سرزمینهای ایران.
نادرشاه افشار نقش بسیار مهمی در تاریخ ایران پس از پیمان سن پترزبورگ ایفا کرد. او توانست با تلاشهای نظامی و سیاسی خود، بخشهای از دست رفته ایران را بازپس گیرد و کشور را دوباره یکپارچه کند. نادرشاه با شکست دادن افغانهای هوتکی به رهبری اشرف افغان، توانست حکومت افغانها را در ایران پایان دهد و کنترل کشور را دوباره به دست گیرد.
نادرشاه توانست سرزمینهای از دست رفته ایران را از عثمانیها و روسها بازپس گیرد. او با لشکرکشیهای موفقیتآمیز خود، سرزمینهای شمالی و غربی ایران را دوباره به گستره ایران بازگرداند. همچنین، نادرشاه با سرکوب شورشها و مخالفان داخلی، توانست ایران را دوباره یکپارچگی کشور را حفظ کند. او با ایجاد ارتشی قدرتمند و منظم، امنیت و ثبات را به کشور بازگرداند.
نادرشاه با لشکرکشی به هند و فتح دهلی، توانست ثروت زیادی به دست آورد و قدرت نظامی و سیاسی ایران را افزایش دهد. او همچنین با فتح ترکستان، نفوذ ایران را در آسیای میانه گسترش داد. نادرشاه با انجام اصلاحات نظامی و اداری، توانست ساختار حکومت و ارتش ایران را بهبود بخشد و کارآمدی آنها را افزایش دهد. این اصلاحات به تقویت قدرت مرکزی و کاهش فساد کمک کرد.
نادرشاه با این اقدامات، توانست ایران را از وضعیت بحرانی پس از پیمان سن پترزبورگ نجات دهد و به یکی از قدرتهای بزرگ منطقه تبدیل کند.
تهماسب میرزا که به عنوان شاه تهماسب دوم نیز شناخته میشود، دهمین شاه ایران صفوی بود. او پس از اشغال اصفهان از سوی افغانها و کشته شدن پدرش، شاه سلطان حسین، به قدرت رسید و برای مدتی بر بخشی از ایران فرمانروایی کرد.
—————————– ———————————
یادروز یکم مهرماه:
“ناصرالملک” از سوی مجلس شورای ملی به اکثریت ۴۰ رای نایبالسلطنه ایران شد. (۱۲۸۹ خورشیدی)
آغاز ثبت احوال و صدور شناسنامه به دستور سردار سپه و تصويب هيأت وزيران. (۱۲۹۷ خورشیدی)
مدرسه حقوق با سی داوطلب کار خود را آغاز کرد. (۱۲۹۸ خورشیدی)
گشایش كارخانه هواپيماسازی شهباز از سوی “رضا شاه”. (۱۳۱۷ خورشیدی)
زاد روز “استاد محمد رضا شجریان”، ستاره پرفروغ سپهر هنر، خسروی آواز ایران. ( ۱۳۱۹ خورشیدی)
زادروز “حسین منزوی” شاعر غزلسرای معاصر. (۱۳۲۵ خورشیدی)
زادروز “ابراهیم حاتمیکیا”، کارگردان و فیلمنامهنویس، وی تاکنون سه بار برای فیلمهای “آژانس شیشهای”، به “رنگ ارغوان” و به “وقت شام” موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر شده است. (۱۳۴۰ خورشیدی)
آغاز كار “دانشكده هنرهای دراماتيک” پیشین (سابق) و دانشكده “سينما و تیاتر” کنونی. (۱۳۴۳ خورشیدی)
هشت میلیون دانشآموز زیر پوشش تغذیه رایگان قرار گرفتند. (۱۳۵۳ خورشیدی)
یورش نيروی هوايی ارتش با ۱۴۰ فروند بمبافکن به خاک دشمن متجاوز یک روز پس از آغاز جنگ. (۱۳۵۹ خورشیدی)
جنگ ايران و روم برسر آبخازيا و اخراج رومیها از قفقاز . (542 م)
در زمان پادشاهی “خسروانوشيروان”، ارتش ايران شهر بندری سوخامی در آبخاريا را از روميان پس گرفت. رومیها پيش از عقب نشينی از شهر، بسياری از ساختمانها و ازجمله ارگ شهر را ويران ساخته بودند. دولت ايران پس از اخراج روميان، به جای مرمت عمارات خراب شده و در معرض خطر توفان دريايی، محلههای تازهای ساخت و بر شهر افزود. ارتش ايران مركب از هنگهای سوار زرهپوش در اين عمليات روميان را از بندر باتوم (پترا) نيز بيرون راندند بگونهای كه ديگر، رومی در قفقاز باقی نماند. اين دومين نبرد ايران و روم در قفقاز در روزگار “خسرو انوشيروان” بود و سرانجام روميان مجبور به پرداخت تاوان شدند تا صلح برقرار شود.
قتل عام مبلغان دين مسيح و مسيحيان در ژاپن. (1622 م)
درگذشت “والنتين كونرار” نويسنده و اديب نامی فرانسوی. (1675 م)
كشف سياره “نپتون” از سوی دو دانشمند فرانسوی به نامهای “جان كاوچ آدامز” و “اوريان لووديه”. (1846 م)
“جان كرتيس” آمریکایی، اختراع خود سَقِز جويدنی را به ثبت رساند. چون نخستين سقزی كه به بازار داده شد ساخت كارخانه “آدامس” بود، در ايران بیشتر سقز را آدامس میگويند. (1848 م)
درگذشت “اوريان لووريه” منجم فرانسوی و كاشف سياره نپتون. (1877 م)
روز ملی و اعلام استقلال و تشكيل حكومت پادشاهی “عربستان سعودی”. (1932 م)
درگذشت “زيگموند فرويد” روانپزشک و روانكاو معروف اتريشی. (1939 م)
مرگ “ادوارد راس” زبانشناس و مستشرق خاورشناس برجسته انگليسی. (1940 م)