امروز روز اشتاد از ماه مهر 3762 زرتشتی، آغاز چَهره اَیاثرم‌گاه چهارمین گَهنبار سال، آدینه 20 مهرماه 1403 خورشیدی، یازدهم اکتبر 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
بی‌گمان پندارگرایان با آسیب‌هایی که بر ما وارد می‌کنند.
ما را می‌ترسانند.
برای دشمنی با مزدا به ناتوانان دستور داده و زورگویی می‌کنند.
اینان از منش نیک بهره‌ای ندارند.
و از هنجار راستی پیروی نمی‌کنند.
یسنا.هات ۳۴ بند ۸
————————– * ———————————
گهنبار چهره ایاثرم‌گاه جشن پاسداشت آفرینش گیاهان خجسته باد
«ایاثرم‌گاه» چهره‌ی چهارم گهنبار است. این جشن از روز اشتاد ایزد و مهرماه تا روز انارم ایزد ادامه دارد که در سالنمای رسمی کشور با ٢٠ تا ٢۴ مهرماه برابری می‌کند. ایاثرم به آغاز سرما اشاره دارد. گهنبارها جشن بزرگداشت آفرینش هستند. در باور زرتشتیان، جهان در شش گام آفریده شده است. هر یک از شش دوره گهنبار را هنگام پیدایش یکی از آفریده‌های اهورامزدا دانسته‌اند. در این چَهره‌ی گهنبار گیاه آفریده شده است. از این رو در سفره‌ی گهنبار، شاخه‌ای از گیاه همیشه سبز مانند مورد می‌گذارند.
—————————– *———————————-
اشتاد:
اشتاد یا ایزدبانو اشتاد، در اساطیر ایران نام یک ایزدبانو است که ایزد پایدار روز بیست‌و‌ششم هر ماه در گاهشمار زرتشتی نامیده می‌شود. اشتاد به چم «راستی و درستی» است. این ایزد راهنمای مینویان و جهانیان است.
واژه‌ی اشتاد از بنیان و نهان ارشتاد یا ارشتات بوده که در گذر زمان به اشتاد تبدیل شده است. ارشتات به معنای راستی و درستی است و در یسنا ۱۶ و همچنین در دو سی روزه‌ی کوچک و بزرگ، در ردیف سی فرشته در پیوند با روزهای ماه به شمار آمده است.
در آیین مزدیسنا بر این باور است که خداوند، زمین را در اشتاد روز آفرید. بنا به این روایت برخی اشتاد روز را، روزی خجسته دانسته‌اند.
اشتاد همچنین رهنمای مینویان و جهانیان شمرده شده و با دو ایزد دیگر، یعنی زامیاد (ایزد زمین) و رشن در پیوند ویژه و نزدیک دارد و ایزد اشتاد همکار و یاور امشاسپند «امرداد» بوده و در اوستا به چم «کار و دادخواهی» هم آمده است.
زرتشت بهرام پژدو می‌سراید: «روانت باد ویژه جان و دل شاد / نگهدارت سروش و رشن و اشتاد
چهار روز در نزد زرتشتیان ارج بسیار ویژه‌ای دارد: مهر، آذر، ورهرام و اشتاد و برای هر یک از آن‌ها زیارتگاهی ساخته شده است. یکی از نیایشگاه‌های زرتشتیان کرمان، «شاه اشتاد ایزد» نام دارد. این زیارتگاه که در محله گَبر آباد در شمال شرقی شهر کرمان جای دارد، به این ایزد ویژه شده است. زرتشتیان روز اشتاد ایزد هر ماه در پیرانگاه ستی‌پیر در نزدیکی روستای زرتشتی‌نشین مریم‌آباد یزد به نیایش همگانی می‌پردازند.
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
اسب، گاو و ستور به گشتن، هل تا به درستی آیی (بازگردی).
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
در (اشتاد) روز، اسب و گاو ستور / به گشتن افکنی مایه گیرند و زور
در بندهش پیرامون این ایزدان آمده است:
آن سه فره بر چینوت برایستند. آنجا که رشن، روان را آمار کند و اشتاد و زامیاد، روان را بر ترازو بگذارند.
در شاهنامه آمده است:
«همه ساله ز اشتاد و از آسمان / تن و جانت با شادی و کامتان».
مسعود سعد سلمان گوید:
«اشتاد روز و تازه ز گل بوستان / ای دوست می ستان ز کف دوستان».
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
اشتاد‌روز و تازه ز گل، بوستان
ای دوست می ستان ز كف دوستان
در بوستان نشین و می لعل نوش
زیرا كه سبز گشت همه بوستان
ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه می‌نویسد:
«در این روز خداوند زمین را بیافرید». سفر کردن و خون گرفتن در این روز نیکوست.
————————– * ————————–
20 مهر؛ بزرگداشت حافظ
غزل‌سرای بلندآوازه؛ ( زاده سال ۷۲۷ مهی (قمری) شیراز – درگذشته سال ۷۹۲ مهی شیراز )
بیستم مهرماه از سال ۱۳۷۶ یادروز حافظ در سالنمای رسمی کشور به ثبت رسید و هر سال در این روز بزرگداشت حافظ در آرامگاه او در شیراز، برنامه‌های گوناگونی با باشندگی پژوهشگران ایرانی و خارجی برگزار می‌شود. کوروش کمالی سروستانی، پژوهشگر، زبان‌شناس و نویسنده که روز بزرگداشت حافظ را به ثبت رسانده درباره‌ی چگونگی انتخاب این روز گفته است: «وقتی دیوان حافظ را ورق می‌زنیم صحبت از مهر، دوستی و محبت است. همچنین شأن حافظ در بین شاعران بسیار بالا است و نمره حافظ هم بیست است. بنابراین ۲۰ مهر روز بزرگداشت حافظ نامگذاری شد.»
خواجه شمس‌الدین محمدبن بهاالدین حافظ شیرازی، نامور به لسان‌الغیب، ترجمان‌الاسرار، لسان‌العرفا و ناظم‌الاولیا شاعر بزرگ سده هشتم ایران “برابر سده چهاردهم میلادی” بود. او یکی از سخنوران نامی جهان است که بیشتر اشعارش غزل هستند و دیوان اشعارش به غزلیات حافظ پرآوازه است.
گرایش حافظ به شیوه سخن‌‌پردازی خواجوی کرمانی و شباهت شیوه سخنش با او پرآوازه است. او از مهم‌ترین تاثیرگذاران بر شاعران پس از خود شناخته می‌شود. در سده‌های هجدهم و نوزدهم اشعار او به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و نام او به‌گونه‌ای به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت.
نظر «گوته» آلمانی در مورد «حافظ»:
دکتر محمد بقایی‌ماکان، کارشناس ادبی و فلسفی به مناسبت روز بزرگداشت حافظ درباره جایگاه او در شعر و ادبیات ایران به این نکته اشاره دارد که حافظ بی‌تردید یکی از درخشان‌ترین چهره‌های شعر ایران و جهان است و منزلت او در این زمینه چندان والاست که بزرگترین اندیشمندان و شاعران جهان او را مورد ستایش قرار دادهاند. به‌عنوان نمونه میتوان از ستایش گوته شاعر بزرگ آلمانی یاد کرد که تحت تاثیر زیبایی‌های اندیشه و گفتار خواجه شیراز گفته است: ای کاش من کوچک‌ترین شاگرد مکتب حافظ میبودم.
ارزش این گفته گوته زمانی میتواند به‌درستی فهم کرد که بدانیم متفکر پرآوازهای مانند محمد اقبال‌لاهوری در قیاس افکار خود با گوته گفته است که من زمانی به محدودیت اندیشه خود پی بردم که با افکار گوته آشنا شدم. از همین روست که درباره‌ی دیدگاههای بزرگان ادبی و فلسفی جهان در مورد حافظ، کتاب‌هایی به‌زبان فارسی تالیف و ترجمه شده که نشان‌دهنده میزان تاثیر او بر چهره‌های بزرگ ادبیات جهانی است.
این محقق و پژوهشگر حوزه زبان و ادبیات فارسی، درباره معنویت و اخلاق در بینش حافظ نیز بیان داشت: خواجه شمس‌الدین محمد حافظ‌شیرازی که او را به‌درستی لسان‌الغیب نامیده‌اند، آیینه تمام نمای فرهنگ ایرانی در قالب افکار عرفانی است که خواننده خود را به‌صفای بطن، تعالی روح، دانایی و پیروی از آموزگاران، خردمندان و استحکام شخصیت انسانی و مانند اینها سوق میدهد.
بقایی یادآورشد: اگر در برخی ابیات او دیدگاههای خارج از الگوهای یاد شده ارایه می‌شود، در حقیقت بازگوکننده ارزش‌های مطرح در جامعه اوست که در شعر وی تجلی مییابد، ولی در مجموع اشعار حافظ از نگاه اخلاق فردی و گروهی برپایه‌ی بر دو اصل معنویت و واقعیت‌های زندگی است.
نویسنده”نیچه اقبال و مولوی” حافظ را یکی از چهره‌های همیشه ماندنی ادبیات جهان دانست و گفت: حافظ مانند سعدی برای زبان و ادبیات فارسی الگویی جاودان است و تنها شاعری است که سبب شده تعریف پدیده‌ای به‌نام شعرنو بی‌سرانجام بماند زیرا شعر او چه از نظر ساختاری و چه از لحاظ محتوایی، مصداق دقیق شعرنو به‌شمار میآید.
این مترجم و نویسنده در پایان اشاره کرد: از این‌جاست که پدیده‌ای باعنوان شعرنو فقط جنبههای صوری یافته و حافظ بزرگترین دلیل است برای آنکه گفته شود شعر کالا نیست که کهنه و نو داشته باشد. ای بسا که بسیاری از اشعار دهه های اخیر کهنه‌تر از اشعار نخستین دهه‌های شعر فارسی هستند ولی غزل‌های ناب به قول گوته با عظمت و جبروت تمام فاتح روزگاران است.
—————————– * —————————-
یادروز بیستم مهرماه:
روز بزرگداشت “حافظ شیرازی”.
روز اسكان معلولان و سالمندان.
روز ملی كاهش آثار بلايای طبيعی.
میرزا محمدتقی‌خان، “ملک‌الشعرا” به انتشار روزنامه‌ای به نام “نوبهار” اقدام کرد. (۱۲۸۹ خورشیدی)
رضاشاه ساختمان باشكوه آرامگاه فردوسی را در توس طی مراسمی با باشندگی مستشرقان و ايران‌شناسان سراسر جهان، گشایش یافت. (۱۳۱۳ خورشیدی)
در آن سال، به مناسبت هزار ساله شدن فردوسی، يک هفته در سراسر كشور جشن گرفته شد و بهترين خيابان و ميدان تهران به اسم او نامگذاری گرديد. در شهرهای ديگر مدارس و تالارها و خيابان‌ها به نام فردوسی نامگذاری شد.
در دوران رضاشاه، كارخانجات بزرگ قندسازی كرمانشاه و مرودشت فارس گشایش و بهره‌برداری از آن آغاز شد. (۱۳۱۴ خورشیدی)
زادروز “سرلشکر خلبان شهید عباس دوران”، دلیرمرد نیروی هوایی، وی با هدف ناامن جلوه دادن شهر بغداد، هواپیمای خود را به هتل محل برگزاری هفتمین دوره اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها کوبید. (۱۳۲۹ خورشیدی)
کشف شبکه مقدماتی براندازی حکومت “دکتر مصدق” در تهران. (۱۳۳۱ خورشیدی)
برگزاری آيين بيست‌وپنجمين سده “تشکیل دولت سراسری ایران در اکتبر ۵۳۹ پیش از میلاد” در پاسارگاد. (۱۳۵۰ خورشیدی)
بزرگترين كنگره ايران شناسی با شركت بیشتر همه شرق‌شناسان جهان و تاریخ‌نگاران، در تخت‌جمشید گشايش يافت. (۱۳۵۰ خورشیدی)
امضای قرارداد خرید دو نیروگاه اتمی از فرانسه هر یک به قدرت ۹۰۰ مگاوات. (۱۳۵۶ خورشیدی)
درگذشت “محمود رياضی” محقق و مترجم معاصر. (۱۳۷۳ خورشیدی)
گَهنبار (گاهان بار ) چهره‌ی ایاثرم در آیین زرتشتی، دویست‌ودهمین روز سال که در آن “گیاه” آفریده شد.
زادروز “ايران‌زمين”، و اعلام تشکیل دولت سراسری واحد در ایران، و روزی که “کوروش بزرگ” ایجاد جامعه مشترک المنافع جهانی و حقوق انسان را اعلام کرد. (539 پ.م)
“کوروش بزرگ”، در اکتبر سال ۵۳۹ پ.م و پس از تصرف شهر بابل که طبق محاسبات تقویمی ۱۲ اکتبر صورت گرفت پایه‌گذاری ايران واحد، مسکن سه طایفه ایرانی پارس، ماد و پارت و نیز فرضیه خود، ایجاد یک جامعه جهانی مرکب از ملل مشترک المنافع دارای یک دولت انتخابی واحد را اعلام داشت تا جنگ، فقر و تفاوت‌ها از میان برود. وی سرزمين‌های متصرفی را ملل مشترک‌المنافع ایران اعلام داشت که می‌توانند دین، زبان و رسوم خود را که ناقض اخلاقیات و رفتار نیک نباشند حفظ کنند و قول داد که مقامات این ملل نیز محلی باشند. به این ترتیب کوروش از امپراتوری ایران به نام یک جامعه مشترک‌المنافع یاد کرده و خواهان “جهانِ یک دولتی” مرکب از ملل دارای استقلال در امور داخلی شده بود.
كشف قاره آمريكا از سوی “كريستف كُلُمب” مكتشف و دريانورد ايتاليايی. (1492 م)
روز ملی “اسپانيا”. (1492 م)
كشور اسپانيا در جنوب غربی اروپا، در كنار اقيانوس اطلس و دريای مديترانه واقع شده است. پايتخت اين كشور، “مادريد” است.
مرگ “آناتول فِرانس” داستان‌سرا و ادیب فرانسوی، برنده‌ی جايزه نوبل ادبيات در سال ۱۹۲۱ میلادی. (1924 م)
نخستين بار در تاريخ فضانوردی جهان، دانشمندان شوروی سه فضانورد را با سفينه به فضا فرستادند. (1964 م)
روز ملی و استقلال كشور آفريقايی “گينه استوايی” از استعمار اسپانيا. (1968 م)
این کشور در كنار خليج گينه در قاره آفریقا است. زبان رسمی گینه استوایی، اسپانيايی و پايتختش “مالابو” و واحد پول آن، “فرانك سی اف آ” است.
كودتای “پرويز مشرف” بر “نواز شريف” نخست‌وزير پاكستان. (1999 م)
