روز گوش از ماه آذر/ پیمان‌نامه گلستان؛ کوچک‌تر شدن ایران

امروز روز گوش از ماه آذر 3762 زرتشتی، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، پنجشنبه هشتم آذرماه 1403 خورشیدی، بیست‌وهشتم نوامبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

هنگامی که با منش پاک ترا با سرودهای ستایش فرامی‌خوانم آگاهم که مرا برای رهبری روان مردم جهان گماشته‌ای و از پاداشی که تو ای مزدا اهورا برای کردار‌نیک می‌بخشی خبر دارم و آماده‌ام تا زمانی که مرا تاب و توانایی‌ست به مردم بیاموزم که به سوی راستی راه پویند.

یسنا ۲۸ بند ۴

 ———————– * ——————————

گوش:
–  چهاردهمین روز هر ماه سی روزه در گاه‌شماری زرتشتیان، «گوش» نام دارد.

– در آیین زرتشتی، روز با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) آغاز می‌شود.

– گوش در اوستا  به ریخت «گِئوش» آمده  که به چم (معنی) گیتی و جهان است. ایزد گوش نگهبان گیتی و جهان هستی است.

– روز گوش، یکی از چهار روز پرهیز از خوردن خوراکی‌های گوشت‌دار است. زرتشتیان این روز را “نَبُر” نیز می‌نامند.

———————— * ————————–

شکست ایران در جنگ اول با روسیه و امضای قرارداد گلستان

کوچکتر شدن ایران‌زمین

211 سال پیش، در زمان پادشاه ایران فتحعلی شاه قاجار، پیمان‌نامه‌ی گلستان، در سال ۱۸۱۳ میلادی (1192 خورشیدی) به امضا رسید و به واگذاری بخش‌های بزرگی از سرزمین‌های شمالی ایران به روسیه انجامید. اوراق امضاشده قرارداد گلستان که تاریخ‌نگاران تحت نفوذ استعمارگرانِ اروپایی عنوان آن را عهدنامه و پیمان (تریتی) گذارده‌اند و 24 اکتبر 1813 با میانجی‌گری دولت لندن میان ایران و روسیه امضا شد، درست یک ماه بعد در 24 نوامبر به دربار تهران رسید و فتحعلی شاه (شاه مغول‌تبار) وقت از متن آن اطلاع یافت. این قرارداد سرآغاز مرحله سوم کوچک شدن ایران‌زمین بود ـ مرحله اول با شکست نظامی ایران از اسکندر مقدونی و مرحله دوم با شکست نظامی ایران در نبرد قادسیه. گور اوزلی (دارای لقب سِر) Sir Gore Ouseley دیپلمات انگلیسی پیش‌نویس قرارداد را تهیه کرده بود.

برپایه‌ی این قرارداد، دولت ناآگاه تهران از اوضاع جهان و تاریخ ایران و تکالیف خود در قبال تمامیت کشور و حق شهروندان نسبت به آن، از داغستان (جنوب روسیه امروز) و شهر معروف دربند (دربنت)، تمامی گرجستان و مناطق چهارگانه ساحلی غرب آن از جمله آبخیزستان (آبخازیا)، مناطق باکو، قره‌باغ، شَکی و بخشی از طوالش که بیش از 2 هزار سال گوشه شمال غربی ایران بودند و دولت‌های ایران به‌ویژه اشکانیان و ساسانیان برای نگهداری از آن‌ها جنگ‌ها کرده و خون‌ها داده بودند، گذشت. گلستان یک روستا در قفقاز جنوبی است که این قرارداد در آنجا به امضای نیکلای رتیسچف N. Rtischev نماینده امپراتور روسیه و میرزا ابوالحسن خان شیرازی (معروف به ایلچی = سفیر) نماینده شاه ایران رسیده بود.

جنگ یکم روسیه با ایران که به امضای قرار داد گلستان انجامید در پی لشکرکشی روسیه به تفلیس (حاکم‌نشین گرجستان شرقی وقت) و استقرار در آن منطقه که گوشه‌ای از قلمرو ایران در قفقاز بود روی داده بود. دولت تهران با اتکا بر اتحاد خود با ناپلئون بناپارت [که ناپلئون در سال 1807 در تیلسیت Tilsit با تزار روسیه آشتی کرد و از آن پس تعهد خود در قبال ایران را نادیده گرفت!] و اینکه ارتش ایران از لحاظ نفر پنج برابر نیروهای اعزامی روسیه به قفقاز بود وارد جنگ شده بود.

الکساندر یکم، تزار روسیه، تصمیم به توسعه سرزمین‌های روسیه داشت که از قفقاز آغاز کرد و این باعث نگرانی دولت لندن شد. دست‌درازی به قلمرو ایران در قفقاز از سوی دو ژنرال روس انجام شد.

این قرارداد با میانجی‌گری سر گور اوزلی، دیپلمات انگلیسی، و با توجه به مواجهه روسیه با ارتش ناپلئون به امضا رسید. متن قرارداد در دهکده گلستان تنظیم و امضا شد و مناطق گسترده‌ای از ایران به روسیه واگذار شد.

در نتیجه این پیمان‌نامه، ایران حدود ۲۲۰ هزار کیلومتر مربع از سرزمین خود (وسعت خاکی) به همراه ۱۳۶۰ کیلومتر خط ساحلی در دریای کاسپین (۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار کیلومتر وسعت آبی) و ۳۱۰ کیلومتر خط ساحلی در دریای سیاه (۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت آبی) خود را از دست بدهد.

تاریخ‌نگاران، از دست رفتن این سرزمین‌ها را به سوء حکومت قاجاریه نسبت می‌دهند و برخی پیشنهاد کرده‌اند که با توجه به تحولات قرن 20 و فروپاشی اتحاد شوروی، ایران می‌تواند این قراردادها را لغو کند، همانطور که پس از انقلاب، قرارداد سال 1921 روسیه شوروی با ایران را یک‌جانبه لغو کرد.

————————– * ——————–

یادروز هشتم آذرماه:

اولتیماتوم چهل و هشت ساعته دولت روس به ایران برای اخراج مورگان شوستر. (۱۲۹۰ خورشیدی)

احمدشاه از سفر اروپا به ایران بازگشت و وارد بندر بوشهر شد. (۱۳۰۱ خورشیدی)

در دوران پهلوی اول مراسم افتتاح کارخانه قند کرج انجام گرفت. (۱۳۱۱ خورشیدی)

لغو تصویب نامه انجمن‏‌های ایالتی و ولایتی در هیات وزیران. (۱۳۴۱ خورشیدی)

آغاز عملیات بزرگ “طریق القدس” و آزاد سازی “بُستان” به دست غیور مردان ایران زمین در جریان جنگ تحمیلی. (۱۳۶۰ خورشیدی)

پیروزی تیم فوتبال ایران در برابر استرالیا و راه ‏یابی ایران به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه پس از ۲۰ سال. (۱۳۷۶ خورشیدی)

ترور “دکتر مجید شهریاری” فیزیکدان و دانشمند هسته‌ای ایران. (۱۳۸۹ خورشیدی)

روز پرهیز خوردن گوشت در آیین زرتشتیان. (نبر)

نیروهای نظامی خلیفه عباسی در نبرد “حَماء” در سوریه امروز، افراد مسلح قرامطه، شیعیان اسماعیلیه، را شکست دادند. (903 م)

قرامطه در آن زمان مناطقی از ساحل غربی خلیج فارس از جمله حصاء، واقع در شرق کشور سعودی کنونی، بحرین، مناطقی از سوریه و عراق را در دست داشتند. قرامطه بر مناطق زیر کنترل خود نوعی نظام جمهوری برقرار کرده بودند و زندگانی لوکس و افراط در مصرف، دروغ و اجحاف را منع و نهی کرده بودند و برای مرتکبین به اَعمال خلاف اخلاقیات اسلامی و نیز دروغ گفتن، مجازات تعیین کرده بودند. در پی شکست قرامطه، گروهی از آنان به نام فاطمیون مدت‌ها بر مصر حکومت کردند.

کشف “تنگه ماژلان” در جنوبی‌ترین نقطه از آمریکای جنوبی توسط ماژلان. (1520 م)

آغاز قیام ملت الجزایر علیه سلطه استعماری فرانسه به رهبری “عبدالقادر”. (1832 م)

باشگاه فوتبال بارسلونا در اسپانیا تاسیس شد. (1899 م)

تشکیل جبهه آزادی بخش یوگسلاوی بر ضد نیروهای آلمان نازی. (1943 م)

روز آزادی آلبانی از یوغ ایتالیا. (1945 م)