امروز روز شهریور از ماه دی 3762 زرتشتی، چهارشنبه بیست‌وهشتم آذرماه 1403 خورشیدی، هجدهم دسامبر 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
ای اهورامزدا بشود که با اندیشه نیک به تو نزدیک شوم و با پیروی از قانون اشا به ارزش‌های مادی و معنوی خود پی برم تا بدین‌وسیله دین‌داران را به سرای روشنی و خرمی و زندگی نیک هر دو جهان رهبری کنم.
یسنا ۲۸ بند ۲
———————– * —————————–
شهریور:
در گاهشمار زرتشتی روز چهارم از هر ماه سی‌روزه (شهریور) نامیده می‌شود.
جشن شهریورگان، شهریور روز از شهریور ماه که روز سی‌ام امردادماه و به نام امشاسپند توانای “خْـشَـتْـرَه وَئیریَـه” به معنی کشور آسمانی یا شهریاری آرمانی و شایسته است.
ابوریحان بیرونی، در آثارالباقیه در باره‌ی این جشن کهنسال ایرانی می‌گوید: “شهریور ماه که روز چهارم آن شهریور روز است و به مناسبت برابری دو نام روز و ماه جشن می‌گیرند، آن جشن را شهریورگان گویند . چم (معنی) شهریور دوستی و آرزوست.
خشَتَره وییریه یا شهریور به چم «شهریاری و نیرومندی اهورایی»، نام سومین امشاسپند است. این امشاسپند نشان از پیروزی دارد، زیرا خویشکاری او پاسداری از فلزات است.
شهریور (امشاسپند)، خَشَتَرَه وَیریَه نام یکی از امشاسپندان زرتشتی است. در اوستا «خشَثرَ وَیریَه» و در پهلوی «شَهرِوَر» و در فارسی «شَهریوَر» یا «شَهریَر» است. بخش نخست این واژه به چم (:معنای) شهریاری و شهر است (مراد از شهر، همانا کشور است، چنان‌که سرزمین ایران را، ایران شهر می‌نامیدند) بخش دوم این واژه، یعنی «ویریه»، فروزه (:صفت) و به چم مورد پسند است. بر این اساس، خشتره‌ویریه، به معنای آرمان‌شهر یا شهریاری آرمانی یا توانایی مینُوی آرمانی است. در اساطیر زرتشتی و ایرانی این امشاسپند نماد شهریاری و فَر و فرمان‌روایی اهورا مزدا و نگاهبان فلزها و پاسدار فَر و پیروزی شهریاران دادگر و یاور بینوایان و دستگیر مستمندان است.
در جهان مادی پاسبان فلزات است. شهریاری اهورایی از قانون اشا (هنجار هستی) بر می‌خیزد و همه جهان را در بر می‌گیرد. در این روز نیکوست به خواستگاری رفتن و زن خواستن.
در بندهش که از نامه های کهن ایرانی است از دیوی بنام سئورو یاد شده که دیو آشوب و تباهی است و از دشمنان و هماوردان خشَتریور می باشد، از سوی دیگر ایزدانی مانند ایزد خور، ایزد مهر و ایزد آسمان از یاران و همکاران او هستند.
مسعود سعد سلمان می‌سراید:
«ای تنت را ز نیکویی زیور / شهره روزی ست روز شهریور».
چکامه از «مسعود سعد سلمان»
شهریور است و گیتی از عدل شهریار
شاد است، خیز و مایه شادی به من بیآر
باده شناس، مایه شادی و خرمی
بی باده هیچ جان نشد از مایه شاد خوار
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
این تنت را ز نیکویی زیور
شهره روزی است روز شهریور
تا به اقبال شهریار جهان
بگذرانیم جان به لهو و بطر
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
خوش باش
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (شهریور) اندر شوی شادخوار/ کنی در (سپندارمز) کشت و کار
————————– * —————————-
تلاش‌های دکتر محمود افشار یزدی برای آموزش فرزندان ایران‌زمین و پاسداری از زبان فارسی
(زاده سال ۱۲۷۲ یزد – درگذشته ۲۸ آذر ۱۳۶۲ تهران) دولتمرد، نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار
او در سیزده سالگی برای تحصیل نزد عمویش محمدباقر به شهر بمبئی در هند رهسپار شد و در آنجا مقدمات علوم جدید، زبان انگلیسی و بازرگانی را فراگرفت و پس از سه سال به تهران بازگشت و در مدرسه علوم سیاسی به تحصیل پرداخت. در نوزده سالگی به قصد ادامه تحصیل، راهی سوییس شد و در هفت سال، دوره لیسانس و دکتری حقوق را به پایان برد و از دانشکده علوم سیاسی دانشگاه لوزان، درجه دکتری دریافت کرد. اما چون زمان اقامت وی در اروپا همزمان با پایان جنگ جهانی اول شد و موضوع قرارداد ۱۹۱۹ مطرح بود، در جراید سوییس مقالاتی در دفاع از حقوق ایران نوشت. در همین دوره بین او و علی‌اکبر داور که او نیز در سویس مشغول به تحصیل بود، دوستی و نزدیکی پیدا شد. وی در سال ۱۳۰۰ به ایران بازگشت. چندی در مدرسه علوم سیاسی به تدریس تاریخ اشتغال داشت و زمانی که داور عهده‌دار وزارت فواید عامه شد، او را به همکاری دعوت کرد و ریاست مدرسه تجارت را که تازه بنیاد شده بود به وی سپرد. او اساس مدرسه یادشده را برابر با مدارس اروپایی پی‌ریزی کرد. در سال ۱۳۰۵ به دعوت داور وارد تشکیلات نوین قضایی شد و به مستشاری استیناف تهران گمارده شد. وی در زمان وزارت دارایی حسن تقی‌زاده به آن وزارتخانه منتقل شد و ریاست اداره اقتصادی و حقوقی را که از مهم‌ترین ادارات بود به او سپردند و تا سال ۱۳۱۲ در آنجا خدمت می‌کرد و سپس به دادگستری بازگشت. ابتدا به مقام دادیاری دیوان عالی رسید و چندی بعد مقام مستشاری یافت. در سال ۱۳۲۲ از خدمت در وزارت دادگستری انصراف داد و به وزارت فرهنگ منتقل شد. در آبان ۱۳۲۳ در دوره وزارت باقر کاظمی “مهذب‌الدوله” به معاونت وزارت فرهنگ گمارده شد و این سمت را درکابینه بعدی در وزارت فرهنگ دکتر عیسی صدیق نیز حفظ کرد اما در فروردین ۱۳۲۴ از این سمت استعفا داد و این آخرین سمت اداری او بود. دکتر محمود افشار از سال ۱۳۰۰ به حوزه‌ی مطبوعات وارد شد. در سال ۱۳۰۴ مجله آینده را پایه‌گذاری کرد که ابتدا دو سال (۲۴ شماره) منتشر شد، سپس از سال ۱۳۲۳ انتشار آن را از سر گرفت و ۱۶ شماره مجله چاپ شد. انتشار مجله آینده را یک بار دیگر در سال ۱۳۳۸ تجدید کرد و تنها ۶ شماره انتشار داد. دوره جدید مجله آینده در سال ۱۳۵۸ توسط فرزندش ایرج افشار آغاز به انتشار کرد. از اقدامات دیگر وی ایجاد بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار است. همچنین بخشی از مستغلات خود را در باغ فردوس شمیران وقف موسسه لغت‌نامه دهخدا کرد. دکتر محمود افشار مستغلاتش را در باغ فردوس و دیگر نقاط تهران وقف زبان فارسی و تمامیت ارضی ایران کرده که شرح مفصل آن در کتاب پنج وقفنامه دکتر محمود افشار یزدی آمده است. ازجمله پیش از مرگش، زمین بزرگ خود را که در میرداماد کنونی است، وقف دبستان و راهنمایی و دبیرستان کرد.
فرزندان: ایرج، نادر، مهدخت، مهربانو، فرنگیس، ساسان، خسرو و قباد
ایرج افشار زاده‌ی ۱۶ مهرماه ۱۳۰۴ تهران – درگذشته‌ی ۱۸ اسفندماه ۱۳۸۹ تهران پژوهش‌گر فرهنگ و تاریخ ایران و ادبیات فارسی، ایران‌شناس، کتاب‌شناس، نسخه‌پژوه، نویسنده و استاد دانشگاه ایرانی، نامور به “پدر کتاب‌شناسی ایران، محمود افشار یزدی پدر اوست.
———————– * ———————–
یادروز 28 آذرماه:
- تبریز به‌دست قوای روس اشغال شد و تا زمان جنگ جهانی اول ادامه یافت. این تجاوز نقطه عطف و نتیجه نهایی دخالت‌های دولت‌های روس و انگلیس در امور داخلی ایران بود. (۱۲۹۰ خورشیدی)
- زادروز ثریا قاسمی، بازیگر تیاتر، سینما و تلویزیون، برنده جایزه سیمرغ بلورین نقش اول زن در سال ۱۳۷۹. (زاده ۲۸ آذر ۱۳۱۹ رشت)
او که دختر حمیده خیرآبادی “نادره” بازیگر قدیمی است، از اوایل دهه ۱۳۴۰ با گویندگی رادیو کار حرفه‌ای‌اش را آغاز کرد و سپس بازیگر تئاتر شد و در همان سال‌ها به دوبله هم پرداخت و در سریال پرهوادار «بالاتر از خطر» حرف زد. وی در نمایش‌های «آنتیگون» و «از پشت شیشه‌ها» رکن‌الدین خسروی و «آندورا» حمید سمندریان روی صحنه رفت. گذشته از فیلم کوتاه «تلفن» با ایفای یکی از نقشهای اصلی آرامش در حضور دیگران عرصه جدی سینما را آزمود و آنقدر قدرتمند ظاهر شد که پس از گذشت این همه سال با اولین فیلم بلندش به یاد آورده می‌شود. همچنین وی در سال‌های ابتدای فعالیتش در یکی از اولین سریال‌های تلویزیونی ایرانی با نام «پیوند» نصرت کریمی بازی کرد. با این همه او پس از حضور در فیلم ناصر تقوایی ـ که چهارسال پس از ساخت، امکان نمایش عمومی پیدا کرد ـ ترجیح داد فعالیت اصلی‌اش را در رادیو و تئاتر متمرکز کند.
فیلم اول ناصر تقوایی علاوه بر این که در جریان سینمای تجاری ایران تجربه نامتعارفی بود، تصویر بسیار متفاوتی از شخصیت زن به نمایش گذاشت. او برخلاف مادرش، خانم نادره، در فیلم‌های کمی بازی کرد و عمده تجربه‌های سینمایی‌اش مربوط به دهه هشتاد است. وی در اوایل دهه ۷۰ در چند برنامه تلویزیونی به‌عنوان مجری حضور پیدا کرد و به دکلمه اشعار شاعران کلاسیک ایرانی پرداخت. این بازیگر باسابقه سینما، تئاتر، رادیو و تلویزیون پس از این‌که به‌خاطر بازی در مارال برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از نوزدهمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۷۹ شد، توانست فرصت ایفای نقشهای متفاوت‌تری را هم پیدا کند که بازی در شام آخر و دختر شیرینی فروش از آن‌جمله بود. بازی کوتاهش در شام آخر جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل را از جشن خانه سینما برای او به همراه داشت و پس از دختر شیرینی فروش به بازی در فیلم‌های کمدی گرایش پیدا کرد. دو سریال تلویزیونی در پناه تو، حمید لبخنده و شب دهم، حسن فتحی، با بازی وی محبوبیت فراوانی پیدا کرد. در کنار این‌ها بازی او در تله تئاترهایی مثل «به سوی دمشق» حمید سمندریان، «نکراسوف» محمد رحمانیان و «به سوی کعبه» تاجبخش فناییان، به چشم آمد.
وی در سال ۱۳۹۵ در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر به خاطر بازی در فیلم سینمایی ویلایی‌ها برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن شد.
- دانشگاه شیراز افتتاح و کار خود را آغاز کرد. (۱۳۲۸ خورشیدی)
- لوله گاز تصفیه‌خانه آغاجاری منفجر شد، در اثر این حادثه ۳۴ نفر جان باختند. (۱۳۴۹ خورشیدی)
- نخست‌وزیر بلغارستان برای مذاکرات سیاسی و اقتصادی وارد تهران شد. (۱۳۵۵ خورشیدی)
- حکم اعدام سرلشکر مقربی به جرم جاسوسی برای اتحاد جماهیر شوروی در تمام مراحل دادرسی نظامی تأیید شد. او به مدت ۳۰ سال برای کاگ‌ب خدمت می‌کرد و ۱۱ سال به‌طور مستمر با اسم رمز “مرد” با سفارت شوروی در تهران در ارتباط بود. (۱۳۵۶ خورشیدی)
- حمله موشکی رژیم بعثی عراق به شهر قهرمان‌پرور دزفول. (۱۳۶۱ خورشیدی)
- درگذشت استاد عباس یمینی شریف، شاعر معاصر و پدر شعر کودکان. (زاده ۱ خرداد ۱۲۹۸ تهران — درگذشته ۲۸ آذر ۱۳۶۸ تهران)
او تحصیلاتش در رشته ادبیات و آموزش کودکان بود و اولین سردبیر مجله‌های «بازی کودکان» «کیهان بچه ها» و موسس دبستانهای روش‌نو و از بنیانگذاران شورای کتاب کودک و برنده جوایز متعدد در ادبیات کودک بود. بیش از ۳۰ اثر به‌صورت شعر و داستان به‌چاپ رساند و آثار متعدد چاپ نشده‌ای نیز برجای گذاشت.
وی از شاعرانی است که در سراسر عمر پربارش برای کودکان با زبان پاک و آهنگین شعر و ترانه سرود. او در خانواده‌ای که به‌شعر و ادب علاقه‌مند بودند رشد یافت و با تاثیر محیط ادبی از شعر بزرگان ادب فارسی از جمله حافظ و سعدی و مولوی آشنا شد و به‌سبب آشنایی خانوادگی با فرخی یزدی، با شعر او انس و الفتی پیدا کرد.
وی سرودن شعر برای کودکان را با تشویق استادان دانشگاهی به‌طور جدی ادامه داد و در سال ۱۳۲۱ اولین شعرش در روزنامه‌ای به نام نونهالان برای کودکان و نوجوانان و دیگر اشعارش در مجله سخن به‌چاپ رسید و
در سال ۱۳۲۴ اشعارش وارد کتابهای درسی شد و تاکنون نیز زینت بخش این کتب است.
با توجه به اهمیت ادبیات کودکان و از آنجایی که زیربنای تحولات ذهنی و فکری و اجتماعی و علمی آینده کشور است، او کوشش کرد که ادبیات کودک را به‌خصوص در زمینه شعر به‌شکلی علمی و مطابق با روحیات کودکان با زبانی ساده و گیرا و خوش‌آهنگ تعالی بخشد. باید توجه کرد ساختن اشعار برای کودکان که به‌ظاهر آسان مینماید، کاری دشوار و حساس است و او در این زمینه موفق بود. وی شعر کودک را نه تنها از لفظ، بلکه از حیث معنی و مضمون ساده و گویا متناسب با فهم و تصور کودکان سرود و با جدیت و پشتکار، شعر کودک را از حالت ترجمه اشعار کودکان خارجی در آورد و به‌شکلی موزون و هماهنگ با روحیه و فطرت کودکان ایران سازگار ساخت.
او با پیگیری و مداومت پنجاه ساله‌اش توانست شعر و ادبیات کودکان را با زبانی شیرین و ساده و با مضمونهایی آموزنده و پاک و قالبهایی مناسب و آهنگین رسمیت بخشد و راه را برای رهروان ادبیات کودک هموار سازد.
آثار:
آواز فرشتگان، نيم قرن در باغ شعر كودكان، گربه‌های شيپور زن، دو كدخدا، بازی با الفبا، فری به آسمان می‌رود، آوای نوگلان، در ميان ابرها، گل‌های گوناگون، آه ايران عزيز، داستان خر و خركچی، خانه باباعلی، جدال در پرتگاه توچال، فارسی زبان ايرانيان و ….
- آغاز فعالیت ویکی‌پدیای فارسی، یک دانشنامه برخط فارسی‌زبان از پروژه‌های بنیاد ویکی‌مدیا. (۱۳۸۲ خورشیدی)
- درگذشت پوبلیوس سپتیموس گتا، بیست‌وسومین امپراتور امپراتوری روم. (211 م)
- امام محمد غزالی (ابوحامد)، فیلسوف و اندیشمند ایرانی عهد سلجوقیان درگذشت و در زادگاه خود شهر توس مدفون شد. او ۵۳ سال عمر کرد. (1111 م)
- مرگ وایس برینگ، دریانورد دانمارکی و کاشف تنگه برینگ. (1741 م)
- الحاق کشور آفریقایی سیرالئون به استعمار انگلستان. (1787 م)
- انتشار کتاب “سرود کریسمس” شاهکار چارلز دیکنز. (1843 م)
- درگذشت امیلی برونته، داستان‌نویس و شاعر انگلیسی و خالق رمان “بلندی‌های بادگیر”. (1848 م)
- زادروز آلبرت مایکلسون، فیزیکدان آمریکایی و کاشف سرعت نور. (1852 م)
- اشتباه سیاسی عثمانی که به انهدام آن انجامید. دولت عثمانی بدون محاسبات قبلی و پیش‌بینی عواقب کار، از قدرت‌های اروپایی خواست که میان آن دولت و روسیه میانجیگری کنند. روسیه چشم طمع به مناطق ارمنی‌نشین عثمانی و بلغارستان و آزادی عمل در دریای سیاه و تنگه‌های آن داشت. اروپای غربی که از دیر باز کمر به اضمحلال عثمانی بسته بود، از این فرصت برای مداخله علنی در امور امپراتوری عثمانی استفاده کرد که تا پایان جنگ جهانی اول و انحلال عثمانی و تأسیس جمهوری ترکیه، به همان صورت ادامه داشت. (1887 م)
- برگزیده شدن آدولف هیتلر به عنوان فرمانده کل ارتش آلمان. (1941 م)
- کودتای ادیب شیشکلی در سوریه و به دست گرفتن قدرت. (1949 م)
- درگذشت رابرت میلیکان، فیزیکدان برجسته آمریکایی و برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۲۳ میلادی. (1953 م)
- عضویت ایران در شورای اقتصادی سازمان ملل. (1965 م)
- فیلم سینمایی تایتانیک اکران شد. این فیلم با فروش جهانی بیش از ۱/۸ میلیارد دلار، پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینما محسوب می‌شود. (1997 م)
