امروز روز آبان از ماه دی 3762 زرتشتی، سه‌شنبه چهارم دی‌ماه 1403 خورشیدی، بیست‌وچهارم دسامبر 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
همانا او پناهگاه آرام بخشی برای ما خواهد بود.
با نیروی ارزشمندی که از منش نیک سرچشمه دارد،
به ما پایداری و توانایی ارزانی می دارد.
اهورامزدا، دانایی و آگاهی بیکران بر هستی،
در راستای اشا و هنجار راستی
از آغاز جهان را برای زندگی مردم با گیاه سرسبز گردانید.
یسنا. هات ۴۸ بند ۶
————————– * —————————
آبان:
– دهمین روز هرماه سی روزه در گاهشمار زرتشتی، «آبان» نام دارد.
– آبان به چم آب هاست، آب در اوستا به ریخت “آپ” آمده، در پارسی باستان آپی و در فارسی آب گفته می‌شود. در سرود اوستایی آبان یشت، “آپ” ایزد نگهبان آب‌های پاک و بالنده است.
– نماد آبان در اوستا، به ریخت (اردی‌ویسور آناهیتا) آمده که به چم (معنی) آب پاک و بالنده است.
– آخشیج آب به مانند آخشیج‌های آتش و خاک و هوا، نزد ایرانیان سپندینه بوده و آلوده کردن آن از کارهای ناشایست است.
” بخش‌هایى از اردویسور نیایش یا آبزور”
و توانایى و زور و آفرین باد به اهورامزداى فروغمند،
با شکوه و به امشاسپندان ، به آب‌‌هاى خوب مزدا داده،
به آب اردویسور آناهیتاى پاک ، به همه‌ی آب هاى مزدا داده،
به همه ی گیاهان مزدا داده ، به همه ی ستودگان مادى و مینوى،
و به فروهرهاى پاکان و راستان که پیروز و پرتوان هستند.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
آبان‌روز است روز آبان
خرم گردان به آب رز جان
بنشين به نشاط و دوستان را
اي دوست به عز و ناز بنشان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
از آب پرهیز کن و آب را میازار
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (آبان) بپرهیز از آب و ای جوان/میالای و میازار آب روان
—————————-*——————————
“رودکی” نامور به “استاد شاعران”
نخستین شاعر بزرگ پارسی‌گوی در دوره ی سامانی و پدر شعر پارسی.
(زاده چهارم دی ۲۵۰ سمرقند — درگذشته سال ۳۱۹ پنجکنت)
جای زندگی ایرانشهر؛ ایران بزرگ*
“رودکی” را نخستین شاعر بزرگ پارسی‌گوی و پدر شعر پارسی می‌دانند که زیرا تا پیش از وی کسی دیوان شعر نداشته است. در اشعار رودکی با باور به ناپایداری و بی‌وفایی جهان، اندیشه غنیمت‌شمردن فرصت، شادی و شادنوشی روبه‌رو می‌شویم.
زمانه پندی آزاده وار داد مرا زمانه را چو نکو بنگری همه پند است
به روز نیک کسان غم مخور، زنهار بسا کسا که به روز تو آرزومند است
ابوعبدالله جعفر بن محمد رودکی، شناخته‌شده به رودکی و نامور به “استاد شاعران”، در چهارم دی ماه ۲۵۰ خورشیدی در رودک، یکی از روستاهای نزدیک سمرقند (تاجیکستان کنونی)، چشم به جهان گشود. او در هشت سالگی قرآن را از بَر کرد و به شاعری پرداخت. وی از داشتن بینایی بی‌بهره بود، اما با روحی بزرگ، اندیشه‌ای بلند و طبعی عالی، یکی از برجسته‌ترین شاعران زمان خود شد.
چنـگ را نــیز نیکو می‌نواخت، نوایی گرم داشت و قصیده و غزل و مثنوی شیوا می‌سرود و بــه سبـک خراسانی مدیحه سرایی می‌کرد.
رودکی در دربار نصربن احمد سامانی به عنوان شاعر خدمت می‌کرد و به علت جلب رضایت امیر، دارای مکنت فراوان شد، ولی پایان زندگانی‌اش را به تنگدستی گذراند. او یکی از پرکارترین شاعران ایران زمین بود و شمار سروده‌هایش را از صد هزار تا یک میلیون بیت دانسته‌اند. ریچارد فرای باور دارد که رودکی در تغییر خط از خط پهلوی به خط فارسی نقش داشته است. از تمام آثار رودکی که گفته می‌شود بیش از یک میلیون و سیصد هزار بیت و نیز شش مثنوی بوده، تنها ابیاتی پراکنده به همراه چند قصیده، غزل و رباعی باقی مانده است. تعداد ابیات باقی‌مانده از رودکی را ۱۰۴۷ بیت گزارش می‌کنند.
آثار برجسته او شامل قصیده، مثنوی، قطعه و رباعی است. از دیگر آثارش و مهمترینش منظومه کلیله و دمنه است که محمد بلعمی آن را از عربی به فارسی برگرداند. او به خواسته امیرنصر و ابوالفضل بلعمی آن را به نظم فارسی نیز در آورده است ، اما متاسفانه این اثر گرانبها مانند سایر آثار و مثنوی‌های وی گم شده است و از آن جز ابیاتی پراکنده در دست نیست. در شعر او قوه تخیل، توانمندی بیان، استحکام و انسجام کلام همه با هم جمع است و به همین دلیل در دربار سامانیان، قدر و مرتبه‌ای داشت که شاعران بعد از او همیشه آرزوی روزگار او را داشتند.
نمونه‌هایی از اشعار رودکی
بوی جوی مولیان
بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی
ریگ آموی و درشتی‌های او
زیر پایم پرنیان آید همی
آب جیحون از نشاط روی دوست
خنگ ما را تا میان آید همی
ای بخارا شاد باش و دیر زی
میر زی تو شادمان آید همی
میر ماهست و بخارا آسمان
ماه سوی آسمان آید همی
ستایش بهار
هر که نامخت از گذشت روزگار
هیچ ناموزد ز هیچ آموزگار
یاد ایامی که هر ساعت بصدق
گر بدی دردی، بکردی‌ام دوا
یاد ایامی که هر دم پیش من
گر بدی شوری، بکردی‌ام صفا
تا بتان یک شاخ گل را بشکفند
سرو‌ها بر بویه گل در خون شوند
در چمن در چرخ، چون سروش مفر
چون زریز چهرش گلگون شوند
* ایران بزرگ یا ایران‌زمین یا ایرانشهر محدوده‌ی جغرافیایی و حوزه‌ی تمدن های فلات ایران و جلگه‌های مجاور آن، دربرگیرنده‌ی ایران کنونی، قفقاز (ارمنستان آذربایجان گرجستان)، افغانستان و آسیای میانه، دربرگیرنده‌ی تاجیکستان و ازبکستان کنونی، فرارود (ماوراالنهر) و خوارزم و مناطق جنوبی دریاچه خوارزم (آرال) تا دریای کاسپین، پاکستان و کشمیر، کوه‌های هندوکش و مناطق غربی چین امروزی و نیز کرانه‌ها و آبخوست‌های جنوبی خلیج فارس و در غرب، شامل تمام منطقه‌های میان‌رودان، کردستان و بخش شرقی ترکیه امروزی و آناتولی است.
—————————-*—————————–
یادروز چهارم دی‌ماه:
دربار غزنویان “بو علی حسن بن محمد میکال” معروف به “حسنک وزیر” را متهم کرد که پیرو اسماعیلیه است. (۴۰۹ خورشیدی)
خرید دستگاه ضرب سکه برای ایران، از بروکسل توسط فتحعلی شاه قاجار. (۱۲۱۶ خورشیدی)
ایران از زمان “داریوش بزرگ” دارای پول ملی (سکه داریک) شده بود و نخستین کشور جهان بود که نظام پولی داشت.
به دستور “امیر پنجه حسین آقا” پس از نبش قبر “کلنل محمد تقی خان” جسد وی در کمال اختفا به قبرستان سراب منتقل و خاکسپاری شد. (۱۳۰۰ خورشیدی)
درگذشت “ناصرالملک” رییس ایل قاجار و نایب‌السلطنه “احمد شاه قاجار”. (۱۳۰۶ خورشیدی)
زادروز “داریوش رفیعی”، خواننده موسیقی سبک کلاسیک ایرانی در دهه ی ۱۳۳۰ خورشیدی. (۱۳۰۶ خورشیدی)
زادروز “احمد اعطا” با نام ادبی “احمد محمود” نویسندهٔ معاصر ایرانی و خالق رمان “همسایه‌ها” از آثار برجسته ی ادبیات معاصر ایران. (۱۳۱۰ خورشیدی)
قانون آیین دادرسی و کیفر ارتش به تصویب کمیسیون قوانین دادگستری رسید. (۱۳۱۸ خورشیدی)
هواپیمای مسافربری شرکت هواپیمایی ایران که از شیراز عازم تهران بود نزدیک فرودگاه مهرآباد سقوط کرد و ۲۴ تن سرنشینان آن جان خود را از دست دادند. (۱۳۳۱ خورشیدی)
درگذشت “کریم ساعی” بنیان‌گذار علوم منابع طبیعی ایران و پایه‌گذار سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری ایران و بانی ساخت پارک ساعی و کاشت درختان خیابان ولیعصر تهران، در سانحه سقوط هواپیما. (۱۳۳۱ خورشیدی)
چند بازرگان ژاپنی برای خریداری ۲۵ هزار تُن برنج از ایران وارد تهران شدند. در آن زمان، ایران از صادرات کنندگان برنج بود. (۱۳۳۲ خورشیدی)
پانزدهمین کارخانه قند با ظرفیت شش هزار تن در همدان گشایش یافت. (۱۳۴۰ خورشیدی)
بنیاد فرهنگ ایران به منظور ترویج زبان فارسی و حفظ میراث فرهنگی تشکیل شد. (۱۳۴۳ خورشیدی)
لایحه تقویت نیروهای کشور برای اجرا به دولت ابلاغ شد و مبلغ ۲ میلیارد تومان اعتبار آن تامین گردید. (۱۳۴۶ خورشیدی)
سرلشکر مقربی که در دادگاه‌های بدوی و تجدید نظر نظامی محکوم به اعدام شده بود تیرباران شد. (۱۳۵۶ خورشیدی)
یادداشت ایران به دولت پاناما مبنی بر استرداد شاه که در آن کشور اقامت داشت تسلیم شد و در این یادداشت اطمینان داده شده بود که شاه منصفانه محاکمه خواهد شد. (۱۳۵۸ خورشیدی)
شهادت ۱۷۵ غواص دریادل و خط‌شکن در عملیات نافرجام کربلا ی ۴، که توسط رژیم سفاک عراق با دست بسته زنده به گور شدند. (۱۳۶۵ خورشیدی)
درگذشت “حسن پورصناعی” هنرمند قلم کار ایرانی. (۱۳۷۵ خورشیدی)
واژگونی اتوبوس دانشجویان واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد تهران، در محوطه دانشگاه منجر به کشته شدن ۱۰ تن و ۲۸ زخمی شد. (۱۳۹۷ خورشیدی)
زادروز “واسکو نونیز دوبالبوآ” کاشف اقیانوس آرام، وی بنیان‌گذار “سانتا ماریا لا آنتیگوا دل دارین” نخستین سکونت‌گاه پایدار اروپاییان در قاره ی آمریکا، در کلمبیای کنونی بود. (۱۴۷۵ میلادی)
مرگ “وسکو دا گاما” دریانورد پرتغالی. (۱۵۲۴ میلادی) وی ۲۳ ماه مه سال ۱۴۹۸ با چهار کشتی مجهز به ۲۰ توپ و ۱۷۰ تفنگدار پس از دورزدن دماغه جنوب آفریقا و گذشتن از سواحل شرقی این قاره وارد “کالیکت” در ساحل غربی شبه قاره هند شد و با این کار، آغازگر استعمار اروپاییان بر خاور زمین گردید.
“کریمخان زند”، امپراتور هند را که به انگلستان امتیاز داده بود تقبیح کرد. (۱۷۶۵ میلادی)
زادروز “آدام میْتسکویچ” نویسنده معروف لهستانی. (۱۷۹۸ میلادی)
“هنری فورد” نخستین موتور بنزین‌سوز قابل استفاده را ساخت. (۱۸۹۳ میلادی)
آغاز تهاجم استعماری فرانسه به سرزمین گینه در آفریقا. (۱۸۴۹ میلادی)
تشکیل اولین گروه تروریستی و نژادپرست “کوکلوس کلان” در آمریکا. (۱۸۶۵ میلادی)
روز استقلال کامل کشور “لیبی” با تصویب سازمان ملل متحد. (۱۹۵۱ میلادی) کشور آفریقایی لیبی با ۱,۷۵۹,۵۴۱ کیلومتر مربع وسعت، در جنوب دریای مدیترانه واقع شده است. پایتخت آن طرابلس می‌باشد. لیبی حدود ۷ میلیون نفر جمعیت دارد و دارای حکومت جمهوری یکپارچه تحت حکومت دولت موقت است. مردم آن ترکیبی از نژادهای بربر و عرب و بیش از ۹۷ درصد آنان مسلمان هستند و زبان رسمی آنان عربی می‌باشد.
دستیابی انسان به ماه. (۱۹۶۸ میلادی) سه فضا نورد به نام‌های جیمز ای لاول، ویلیام آندره و فرانک بوران به ماه رسیدند. آنها قبل از اینکه بر روی زمین فرود آیند، ده بار دور ماه گردیدند. هفت ماه بعد نخستین انسان بر روی ماه فرود آمد.
