مستند «آثار عجم» ساختهی حسن نقاشی، کارگردان و مستندساز سینما در خانهی هنرمندان به نمایش همگانی درآمد. «آثار عجم» مستندی است که به روایت سرگذشت فرصت الدوله شیرازی سراینده، نقاش و باستانشناس دورهی قاجارمیپردازد. درونمایهی فیلم، برگرفته از کتاب نامی «آثار عجم» است که از فرصت شیرازی به یادگار مانده است.
پدرام اکبری گرداننده و کارشناس برنامه پس از نمایش فیلم از فرصت شیرازی به عنوان مردی که اهل منطق، فلسفه، موسیقی، و عروض بود و کارهای بسیاری از او در زمینهی فرهنگ ایران در دهلی چاپ شده است یاد کرد و گفت: محور اصلی فیلم «آثار عجم» تلاش این بزرگمرد برای نوشتن و نگاشتن و نگاه داشتن تاریخ وجغرافیای گسترهی پارس بهویژه جنوب ایران است که از نخستین تلاشهای جدی بهویژه در ثبت و ضبط تاریخ تخت جمشید به شمار میآید. شماری از شرقشناسان و صاحبنظران براین باورند که نخستین فرد ایرانی که توانست خط میخی را بخواند و بشناسد فرصت شیرازی است. شوربختانه همه تلاشها و امیدی که فرصتالدوله به پشتیبانی «مانکجی» بزرگمرد زرتشتی، که از پارسیان هند بود و همواره دل در گرو میهنش ایران داشت بسته بود، با مرگ مانکچی از میان رفت. وی افزود: کار حسن نقاشی در گزینش و پردازش درونمایهی فیلم و از اینرو که این چهرهی برجسته و کوششهایش برای شناساندن گسترهی فارس و سلسلههای هخامنشی و اشکانی را به ما میشناساند شایسته و در خور سپاسداری است.
مینا مشهدیمهدی، همسر کارگردان و صداگذار«آثار عجم» در بارهی ساخت این فیلم گفت: نخستین بارقههای ساخت این فیلم مستند، نامهای بود که فرصتالدوله شیرازی برای «خسرو شاه جهان» نوشته بود و حسن نقاشی هنگام ساخت فیلم «شاه جهان»، به ایدهی ساخت این فیلم رسید. شاه جهان از بازرگانان سرشناس زرتشتی یزد بود که درخواست کمک برای چاپ کتاب فرصت را داده بود. شوربختانه گذشته از این نامه، مستنداتی که بتوان برای ساخت فیلم از آن بهره برد بسیار اندک بود. حتا مرکز شیرازشناسی هم هیچ مدرکی از فرصت دردست نداشت. تلاشهای ما برای به دستآوردن مستندات و مدارکی از فرصت شیرازی در شیراز به جایی نرسید. فرصتالدوله در شیراز بسیارناشناس بود. به ناچار فیلم برپایهی فرتور(:عکس)های موجود در نگارخانهی کاخ گلستان تهیه شد البته بخش دیگر آن از یک مجموعهدار شخصی از شیراز خریداری شد. استناد به این داشتههای اندک و کتابها و نوشتههای فرصت شیرازی دربارهی روند نگارش کتاب دستمایهی ساخت فیلم شد.
فرهاد ورهرام کارگردان، مستندساز، نویسنده و پژوهشگر سینما، دیگر سخنران نشست دربارهی مستند«آثار عجم» گفت: نخستینبار است که فیلم را دیدم و لذت بردم. حسن نقاشی به گمانم تنها مستندسازی است که توجه و تمرکز خود را روی یک سبک فیلمسازی یعنی پرداختن به فرهنگ و آیینهای ایرانزمین و زرتشتیان ایران، گذاشته است. در گذشته ساخت مستند برپایهی داشتههای آرشیوی کمتر بود اما نزدیک به 20 سال است که بسیاری از مستندسازان به شیوهی جستجو و واکاوی زندگی یک فرد یا موضوعاتی همچون باستانشناسی و جغرافیا روی آوردهاند و در این زمینه فیلمهای خوبی کار شده است.، که بسیار کار سختی است. بیشتر فیلمهایی که با این شیوه ساخته میشود نوستالژی هستند و نشانگر این است که بسیاری از کارگردانان به گذشتهی فرهنگی و تاریخی خود باز میگردند و این بازگشت به گذشته در دورههای پیشین مانند زمان مشروطیت هم وجود داشته است و کمتر مشروطهگرا و روشنفکری را در آن زمان میتوان دید که باستانگرا نبوده باشد. همانگونه که فرصتالدوله در پی شناخت و شناساندن زبان، تاریخ و فرهنگ پیشین خود به گردآوری کتابی همچون «آثار عجم» میپردازد.
مستند «آثار عجم» سه شنبه 29 فروردینماه 1396 خورشیدی، ساعت 17 در خانهی هنرمندان به نمایش همگانی درآمد.
بخشی از نمایش فیلم مستند آثار عجم
پدرام اکبری، گرداننده و کارشناس سینما
از راست: مینا مشهدی مهدی، همسر کارگردان و صداگذار فیلم«آثار عجم»
فرهاد ورهرام، کارگردان، نویسنده و پژوهشگر سینما
فرتورها از سوده حاجیکرم است.
1362
یک پاسخ
آیا سی.دی این فیلم مستند در دسترس است؟ کجا میتوان به آن دسترسی داشت.سپاس.